1948

< | 19. vijek | 20. vijek | 21. vijek | >
< | 1910-e | 1920-e | 1930-e | 1940-e | 1950-e | 1960-e | 1970-e | >
<< | < | 1944. | 1945. | 1946. | 1947. | 1948. | 1949. | 1950. | 1951. | 1952. | > | >>

Godina 1948 (MCMXLVIII) bila je prijestupna godina koja počinje u četvrtak.

1948 u drugim kalendarima

Gregorijanski	1948 MCMXLVIII
Ab urbe condita	2701
Islamski	1367 – 1368
Iranski	1326 – 1327
Hebrejski	5708 – 5709
Bizantski	7456 – 7457
Koptski	1664 – 1665
Hindu kalendari
- Vikram Samvat	2003 – 2004
- Shaka Samvat	1870 – 1871
- Kali Yuga	5049 – 5050
Kineski
- Kontinualno	4584 – 4585
- 60 godina	Yang Zemlja Miš (od kineske N. g.)
Holocenski kalendar	11948
Podrobnije: Kalendarska era

Godina raskida Tita i Staljina (v. Informbiro).

Događaji

Januar/Siječanj

• 1. 1. - U Železniku kod Beograda puštena u rad Fabrika teških alatnih mašina "Ivo Lola Ribar", koju su gradili omladinci.
• 1. 1. - Stupio na snagu italijanski republikanski ustav.
• 1. 1. - Stvorena carinska unija Beneluks (Belgija, Holandija, Luksemburg).
• 4. 1. - Burma nezavisna od UK.
• 7. 1. - Demarš britanske i američke vlade da FNRJ i Bugarska ne priznaju vladu koju su u Grčkoj proglasili komunisti (Markos Vafijadis).
• 8. 1. - Đilasova delegacija odlazi za Moskvu (sa Kočom Popovićem i Mijalkom Todorovićem) - u vezi odnosa sa Albanijom, naoružanja i opreme za Jugoslovensku armiju. Početkom ove godine, veliki broj sovjetskih "specijalista" stiže u Albaniju a Tito šalje dve divizije u zemlju, protivno sovjetskim protestima, radi navodne grčke pretnje.
• 12. 1. - Mahatma Gandhi počeo "post do smrti" protestujući protiv nasilne Podele Indije.
• 17. 1. - Primirje između nacionalističkih Indonežana i holandske vojske.
• ca. 21. 1. - Svečani ispraćaj posmrtnih ostataka američkih avijatičara iz Beograda.
• 22. 1. - Britanski ino. ministar Ernest Bevin predlaže stvaranje Zapadne Unije (UK, Francuska, zemlje Beneluksa), u otpor SSSR-u. (vidi #Mart/Ožujak).
• ca. 25. 1. - Drugi kongres AFŽ.
• 27. 1. - Smith–Mundtov zakon reguliše obraćanje vlade SAD stranoj publici.
• 29. 1. - Moskovska "Pravda" daje saopštenje kojim dezavuiše izjavu G. Dimitrova o potrebi federacije balkanskih i podunavskih zemalja.
• 30. 1. - Mahatma Gandhi ubijen od ekstremnog hinduiste.
• 30. 1. - 8. 2. - Zimske olimpijske igre u Sen Moricu, Švajcarska.

Februar/Veljača

• 4. 2. - Cejlon ima status dominiona UK (republika proglašena 1972).
• 8. 2. - Kardelj i Bakarić stigli u Moskvu (Đilas je još uvek tu, Tito se izgovorio bolešću) - razgovor sa bugarskom delegacijom, Sovjeti kritikuju bugarsko-jugoslovenski ugovor i izjavu Dimitrova o (širokoj) federaciji.
• 10. 2. - Na trojnom sastanku u Kremlju, Staljin naređuje manju verziju Balkanske federacije, sa Jugoslavijom i Bugarskom.
• 11/12. 2. - Na zahtev Molotova, Kardelj potpisuje tekst ugovora o uzajamnom konsultovanju o spoljnopolitičkim pitanjima.
• 12. 2. - Francuski Le Figaro izveštava da su u Rumuniji iz izloga uklonjene Titove slike.
• 16. 2. - Otkriven Uranov satelit Miranda.
• 17. 2. - U Beogradu kreću "Književne novine", list za književnost i društvena pitanja.
• 17. 2. - Rómulo Gallegos preuzima položaj predsednika Venezuele, prvi demokratski izabran u istoriji; ministar razvoja Juan Pablo Pérez Alfonzo je ove godine postigao "fifti-fifti" formulu podele prihoda od nafte sa stranim kompanijama, što će narednih godina biti uzor i drugim zemljama.
• 18. 2. - Irski šef vlade Éamon de Valera (od 1932) gubi vlast u korist opozicije - novi "tiš'h" je John A. Costello.
• 19. 2. - U Nirnbergu okončano Talačko suđenje: osmorica nemačkih generala osuđeno za uzimanja talaca i streljanja civila na Balkanu, od sedam godina do doživotne kazne.
• 20. 2. - U pokušaju da obore čehoslovačkoj vladu, nekomunistički ministri dali ostavke.
• 20. 2. - Prva predstava Beogradskog dramskog pozorišta, "Mladost otaca" Borisa Gorbatova.
• 21. 2. - U SAD osnovano trkačko udruženje NASCAR.
• 23. 2. - 6. 3. i 20. 4. - 2. 6. - Londonska konferencija šest sila: zapadni saveznici i zemlje Beneluksa bez prisustva Sovjeta odlučuju o stvaranju (zapadne) Nemačke.
• 25. 2. - Pod pritiskom mase, predsednik Edvard Beneš prihvata ostavke ministara u Čehoslovačkoj; upražnjena mesta popunjena ljudima naklonjenim komunistima koji time preuzimaju svu vlast (ove događaje će zvati "Pobednički februar").
• veljača - Suđenje Tomi Jančikoviću, lideru HSS (osuđen na 10 godina zbog "suradnje s neprijateljem").

Mart/Ožujak

• 1. 3. - Sednica proširenog Politbiroa u Titovoj vili u Užičkoj - obaveštava Centralni komitet o strahu da bi Bugari bili trojanski konj u novoj federaciji i apatiji Sovjeta prema industrijalizaciji Jugoslavije (privredni ugovori sa SSSR neravnopravni).
• 8. 3. - Presuda američkog Vrhovnog suda u slučaju McCollum v. Board of Education - podučavanje veronauke u državnim školama je protivno Ustavu SAD.
• 10. 3. - Čehoslovački ministar inostranih poslova Jan Masaryk pronađen mrtav.
• 12. 3. - 24. 4. - Kostarikanski građanski rat, izbio nakon što je parlament poništio pobedu opozicionog kandidata na februarskim predsedničkim izborima.
• 15. 3. - Popis stanovništva u FNRJ: 15.772.098 stanovnika.
• mart - Osmi plenum albanske vladajuće partije je poslednja pobeda Koçi Xoxea: Enver Hoxha prinuđen na samokritiku, nekoliko njegovih pristalica isključeno iz CK, načelnik generalštaba Mehmet Shehu smenjen, usvojen Xoxeov predlog za integraciju ekonomije i vojske sa jugoslovenskom
• 17. 3. - Potpisan Briselski ugovor - Velika Britanija, Francuska i zemlje Beneluksa (Holandija, Belgija i Luksemburg) sklopile odbrambeni pakt protiv komunizma (prekursor NATO-a i Zapadnoevropske unije).
• 17. 3. - U Kaliforniji osnovani Hells Angels ("Anđeli pakla").
• 18-19. 3. - SSSR povlači vojne i civilne savetnike iz Jugoslavije.
• 19. 3. - Predsednik Hari Truman posmrtno odlikovao Dražu Mihailovića Legijom za zasluge I stepena.
• 20. 3. - Tripartitna deklaracija: nakon što je SSSR za pet meseci odbio 12 nominacija za guvernera, SAD, V. Britanija i Francuska predlažu da se Slobodna Teritorija Trsta vrati pod italijanski suverenitet (u kontekstu italijanske predizborne kampanje).
• 20. 3. - 20. dodjela Oscara: najbolji film je Gentleman's Agreement, ukupno tri nagrade.
• 27. 3. - Pismo upozorenja Titu od Staljina i Molotova, kritikuje se položaj KPJ u društvu ("utopljenost" u Narodni front) i njena politika ("nedemokratičnost" u partiji itd.), optužuju se Đilas, Ranković, Kidrič i Tempo (još uvek ne Tito i Kardelj) - početak formalnog rascepa.
• 28. 3. - Izbori u Rumuniji, zvanično sa ogromnom većinom pobeđuje Demokratski narodni front (komunisti i dr.).
• 29. 3. - Osnovano Zagrebačko Kazalište Mladih
• mart - Varnava Nastić, administrator mitropolije dabro-bosanske, osuđen na 11 godina teškog rada (politička krivica).

April/Travanj

• 1. 4. - Počela gradnja auto-puta Beograd-Zagreb, prve deonice autoputa Bratstva i jedinstva.
• 3. 4. - Prva predstava Jugoslovenskog dramskog pozorišta, Cankarev "Kralj Betajnove".
• 3. 4. - Predsjednik SAD Harry Truman potpisao "Maršalov plan" ekonomske pomoći poslijeratnoj Evropi - biće potrošeno oko 12,7 milijardi dolara za 17 zemalja.
• 3. 4. - Izbio ustanak na južnokorejskom ostrvu Jeju, koji će biti ugušen u krvi.
• 5 - 20. 4. - Jevrejska Haganah u Operaciji Nahšon nakratko deblokira Jerusalim (deo Građanskog rata u mandatnoj Palestini).
• 7. 4. - Osnovana Svetska zdravstvena organizacija.
• 9. 4. - U Bogoti, Kolumbija, ubijen liberalni političar Jorge Eliécer Gaitán, što izaziva neverovatno krvave i razorne nemire (Bogotazo) i inicira desetogodišnji period sukoba u zemlji zvani La Violencia.
• 9. 4. - Masakr u Deir Jasinu - jevrejske paravojske ubile 107 seljana u selu kod Jerusalima.
• 11. 4. - Počela izgradnja Novog Beograda.
• 13. 4. - Pismo CK KPJ Staljinu i Molotovu, koje odbacuje optužbe od 27. 3.: vlada SSSR dobija netačne informacije (pomenuti Žujović i Hebrang), neslaganje sa stvaranjem sovjetske obaveštajne mreže u Jugoslaviji ("ma kako neko od nas volio... SSSR, on ne smije ni u kom slučaju manje voljeti svoju zemlju...").
• 13. 4. - Masakr medicinskog konvoja za Hadasu - ubijeno 79 Jevreja u mandatnoj Palestini, uglavnom lekara i medicinskih sestara.
• 13. 4. - Novi ustav Rumunije, kao narodne republike.
• 16. 4. - Osnovana Organizacija za evropsku ekonomsku saradnju i razvoj (kasnije OECD).
• 18. 4. - Izbori u Italiji, pobeda demohrišćana nad Narodnim frontom (komunisti i socijalisti) sa 48,5 prema 31% (uz pomoć CIA-e i kampanje Katoličke crkve).
• 19. 4. - Andrija Hebrang kažnjen partijskim strogim ukorom, predloženo da "napusti" položaj ministra industrije.
• 24. 4. - Završen 44-dnevni Građanski rat u Kostariki - pobeda opozicije pod komandom José Figueres Ferrer-a.
• 28. 4. - Savezna narodna skupština jednoglasno odlučila o dopunama Zakona o nacionalizaciji privatnih privrednih preduzeća - nacionalizovana su i preduzeća lokalnog značaja i sitnotrgovinska mreža.
• 30. 4. - Osnovan Zavod za zaštitu i naučno proučavanje prirodnih retkosti Srbije - danas Zavod za zaštitu prirode.
• 30. 4. - Osnovana Organizacija Američkih Država.
• 30. 4. - Land Rover prvi put prikazan na Amsterdamskoj auto-izložbi.
• april - Uhapšena grupa slovenačkih komunista ("Dahauski procesi" - neki su osuđeni na smrt).

Maj/Svibanj

Augustinčićeva Skulptura Maršal Tito u Kumrovcu

• 1. 5. - U Vojniću otvoren prvi zadružni dom u NR Hrvatskoj.
• 3. 5. - United States v. Paramount Pictures, Inc.: antitrustovska odluka Vrhovnog suda SAD u cilju razdvajanja proizvodnje od distribucije i prikazivanja filmova - smatra se da je ovo početak kraja Studijskog sistema.
• 4. 5. - Novo pismo CK SKP(b)(Staljin i Molotov) za CK KPJ, oštrije od prethodnog, optuženi direktno Tito i Kardelj, potcenjen partizanski ratni napor - tvrdi se da KPJ nema većih zasluga od drugih partija i da ih je Crvena armija dovela na vlast (pismo poslato i ostalim partijama iz Informacionog biroa).
• 6. 5. - Smenjena dvojica ministara: Sreten Žujović (finansije) i Andrija Hebrang (laka industrija, bivši šef planske komisije), u vezi sukoba sa Informbiroom (sutradan uhapšeni).
• 8. 5. - Partijska komisija (B. Nešković, I. Gošnjak, V. Tomšić) predlaže isključenje Andrije Hebranga i Sretena Žujovića iz partije i ispitivanje njihovog rada od strane mjerodavnih organa vlasti (objavljeno 30. 6.).
• 14. 5. - Izrael proglašava nezavisnost.
• 15. 5. - Napadom arapskih armija počinje Arapsko-izraelski rat.
• 15. 5. - Počeo s radom Ansambl narodnih pesama i igara Srbije "Kolo".
• 17. 5. - Pismo CK KPJ Staljinu i Molotovu: zbog neravnopravnosti je nemoguće pristati da se stvar rešava pred Informbiroom.
• 20. 5. - Zakazan Peti kongres KPJ (prvi posle 1928, u Drezdenu).
• 22. 5. - Suslovljevo pismo Titu, kojim je pozvan u Bukurešt na sastanak Informbiroa, što Tito odbija; podsećanje da je KPJ u septembru 1947. kritikovala KP Italije i KP Francuske, a sada ne želi da primi kritiku.
• 26. 5. - Pobedom Nacionalne partije (Daniel François Malan) nad Ujedinjenom partijom (Jan Christiaan Smuts) na izborima u Južnoj Africi, započinje era Apartheida (do 1994).
• 27. 5. - U Beogradu osnovano Pozorište lutaka Srbije.

Jun/Juni/Lipanj

Izraelsko-arapski rat, stanje 1. juna 1948.

• 2. 6. - Obešena sedmorica nacista osuđena na "Doktorskom suđenju" u Nirnbergu.
• 3. 6. - Raspisan Narodni zajam Petogodišnjeg plana, u iznosu 3,5 milijarde dinara (upisivanje počinje 29. juna, suma premašena već 11. jula, po Saveznoj komisiji).
• 10. 6. - Osnovano preduzeće "Sloboda" Čačak.
• 16. 6. - Malayan Emergency: Komunisti ubili trojicu plantažera na Malaji - počinje Malajski ustanak (do 1960).
• 18. 6. - U Maleziji proglašeno vanredno stanje (Emergency) zbog komunističke aktivnosti, Malajska kriza će trajati do 1960.
• 20 - 22. 6. - Sastanak Komunističkog informacionog biroa u dvorcu kod Bukurešta, u odsustvu Jugoslavije donesena Rezolucija, koja će biti objavljena 28. 6..
• 20. 6. - Valutna reforma u tri zapadne okupacione zone: uvedena njemačka marka (u zapadnom Berlinu od 23. 6.); sovjetske vlasti to smatraju prijetnjom.
• 21. 6. - Manchester Baby ili Small-Scale Experimental Machine, prvi kompjuter sa pohranjenom memorijom, izvršava prvi program.
• 21. 6. - Izdata je prva LP (Long play) ploča: Mendelssohn’s Concerto in E minor izdavačke kuće Columbia Records.
• 24. 6. - Sovjeti blokirali zapadni deo Berlina - počinje Berlinska blokada (do maja 1949).
• 24. 6. - 24. 7. - Prva svetska zdravstvena skupština - Andrija Štampar jednoglasno izabran za prvog predsednika skupštine Svetske zdravstvene organizacije (WHO).
• 28. 6. - Rezolucija Informacionog biroa komunističkih partija o stanju u KPJ, optužbe: odstupanje od marksizma-lenjinizma, neprijateljska politika prema SSSR, napuštanje pozicija radničke klase i teorije klasne borbe ("nepravilna politika na selu"), Narodni front vodeća snaga u zemlji (umesto KPJ), birokratski režim u partiji ("nema unutrašnje partijske demokratije") - poziv "zdravim elementima" da prisile rukovodstvo da se vrate inernacionalizmu ili da ih smene. Otvoreni sukob Jugoslavije i SSSR-a.
• 28. 6. - Osnovan Stomatološki fakultet na Beogradskom univerzitetu.
• 28. 6. - Zemljotres u Fukuiju, Japan, poginulo preko 3700 ljudi.
• 29. 6. - Osnovano slavističko društvo Srbije.
• 30. 6. - "Borba" objavila Rezoluciju Informbiroa, uz odgovor CK KPJ (tiraž 500.000).
• 30. 6. - Izveštaj Specijalnog komiteta Ujedinjenih nacija za Balkan (UNSCOB) - "čini se" da Albanija, Jugoslavija i Grčka pomažu komunističku gerilu u Grčkoj, nisu nađeni dokazi o otmici grčke dece.
• lipanj - Ivo Tartaglia, bivši splitski gradonačelnik i primorski ban, osuđen na sedam godina teškog rada.

Jul/Juli/Srpanj

• 1. 7. - Enver Hodža osudio sve ekonomske sporazume sa Jugoslavijom, naredio jugoslovenskom osoblju da napusti Albaniju u roku od 48 časova.
• 2. 7. - Ofanziva grčkih vladinih trupa protiv prokomunističke DAG, uz zapadnu pomoć - završna faza Grčkog građanskog rata.
• 3. 7. - XI svesokolski slet u Pragu, pozdravljeni jugoslovenski vežbači.
• 4. 7. - Operacija Gvardijan: uhvaćena poslednja grupa ustaša ubačenih u Jugoslaviju (Akcija 10. travnja, od prošle godine, organizator Božidar Kavran), ukupno 96 uhvaćenih.
• 5. 7. - Stupio na snagu Zakon o Nacionalnoj zdravstvenoj službi (National Health Service) u Engleskoj i Velsu.
• 13. 7. - Puštena u saobraćaj omladinska pruga Nikšić-Titograd.
• 13. 7. - Etiopska crkva postigla autokefalnost sporazumom sa Koptskom crkvom.
• 14. 7. - Palmiro Togliatti teško ranjen u atentatu, što izaziva političku krizu u Italiji.
• 19. 7. - Potpisan sporazum sa SAD u vezi ratnog Lend-Lease programa (o "zajmu i najmu"), vrednom 17 miliona dolara, odmrznuta jugoslovenska imovina u SAD.
• 20. 7. - Hladni rat: predsednik Truman raspisao mirnodopsku regrutaciju usled tenzija sa Sovjetima (drugi put u istoriji, posle Ruzveltove iz 1940).
• 21 - 28. 7. - Peti kongres KPJ u Beogradu - podrška vrhu partije i osuda napada Informbiroa, ali ne i Staljina. Titov politički izveštaj: "...da budemo nepomirljivi prema svim pokušajima razbijanja jedinstva naše partije i jedinstva naših naroda", doneti Program i Statut KPJ (kopije odgovarajućih sovjetskih dokumenata), reizabran CK (osim Hebranga i Žujovića).
• 22. 7. - Dominion Newfoundland izglasao priključenje Kanadi.
• 26. 7. - Trumanovim izvršnim naređenjem okončana segregacija u oružanim snagama SAD.
• 29. 7. - Prvi plenum CK KPJ - izabrano 9 članova Politbiroa (izvršno telo partije) i 4 kandidata.
• 30. 7. - Mađarski predsednik Tildy (iz Sitnoposedničke stranke) daje ostavku, zamenjuje ga komunista.
• jul - Hapšenje preostalih neposlušnih socijaldemokrata u Bugarskoj.
• 29. 7. - 14. 8. - Olimpijske igre 1948. u Londonu, prve od Berlina 1936; Jugosloveni osvojili dve srebrne medalje (Ivan Gubijan i fudbaleri).
• 30. 7. - 18. 8. - Dunavska konferencija u Beogradu.

Avgust/August/Kolovoz

• 3. 8. - Objavljena smena četvorice crnogorskih ministara, među kojima i Boža Ljumovića (sekretar pokrajinskog komiteta i potpredsednik republičke vlade) - zbog IB-a.
• 11/12. 8. - Kod Vršca, pri pokušaju prelaza granice ubijen gen. Arso Jovanović, gen. Branko Petričević i puk. Vlado Dapčević uspeli da se vrate u Beograd.
• 15. 8. - Južna Koreja nastaje proglašenjem vlade, šef države je Syngman Rhee (do 1960).
• 18. 8. - U Beogradu potpisana Dunavska konvencija - regulisana uprava i pravo plovidbe, osnovana Dunavska komisija.
• 22. 8. - Prva noćna fudbalska utakmica u Jugoslaviji: "Drvodeljac" (Zabrežje kod Obrenovca) - Partizan (Beograd).
• 23. 8. - Osnovan Svetski savet crkava.
• 25. 8. - Komitet Predstavničkog doma za neameričke aktivnosti prvi put prenosi preko televizije jedno saslušanje (Whittaker Chambers protiv Alger Hissa).
• 27. 8. - Vijeće Vrhovnog suda NR Hrvatske izreklo presudu "ustaško-mačekovsko-četničkim zločincima i teroristima", 20 vešanja, 23 streljanja, 12 vremenskih kazni, među obešenima su i Ljubo Miloš i Božidar Kavran, uhvaćeni u operaciji Gvardijan.
• 28. 8. - Obnovljen rad Fudbalskog saveza Srbije.
• 31. 8. - Edvard Kardelj ministar inostranih poslova um. Stanoja Simića. ca.: Aleksandar Ranković potpredsednik vlade.
• avgust - Smenjena četiri člana PK KPJ za Crnu Goru (u vezi Informbiroa).

Septembar/Rujan

• 3. 9. - Državni sekretar Dean Acheson i Hector McNeil iz Forin Ofisa poručili Moskvi: napad na Jugoslaviju bi imao "ozbiljne" posledice.
• 3. 9. - Vladislav Gomulka, prvi sekretar poljske Radničke partije, smenjen pod optužbom za desničarenje.
• 4. 9. - Holandska kraljica Wilhelmina abdicirala posle nepunih 58 godina vladavine - dva dana kasnije nasleđuje je kćerka Juliana.
• 6. 9. - Komunistički demonstranti ometaju zasedanje gradskog veća Berlina, čiji razilazak predstavlja kraj jedinstvenog grada.
• 9. 9. - Proglašena Demokratska Narodna Republika Koreja, premijer Kim Il-sung.
• 9. 9. - Veliko okupljanje u zapadnom Berlinu, gradonačelnik Ernst Reuter se obraća "narodima sveta"; nakon mitinga skinuta sovjetska zastava sa Brandenburške kapije, jedan demonstrant poginuo, 12 ranjenih.
• 11. 9. - Umro Muhammad Ali Jinnah, osnivač Pakistana.
• 13. 9. - Počinje Operacija Polo: indijska vojska ulazi u Državu Hajderabad i priključuje je Indiji.
• 17. 9. - Militantni cionisti ubili grofa Bernadota, posrednika UN u arapsko-izraelskom konfliktu.
• 27. 9. - U Bernu postignut sporazum o naknadi za švajcarske interese u Jugoslaviji (75 miliona franaka u roku od 10 godina).

Oktobar/Listopad

• 4. 8. - Tito primio Erica Johnstona, predstavnika američke asocijacije izvoznika filma, potpisan sporazum po kome će Jugoslavija dogodine uvesti 25 filmova (u 1950, prikazivanje američkog filma iza Gvozdene zavese je uglavnom "presušilo", osim u Jugoslaviji).
• 4 - 7. 10. - De­veta partijska konferencija KPJ za Crnu Goru se konstituiše u Prvi (osnivački) kongres KP Crne Gore (od 1952. Savez komunista Crne Gore), na čelu je Blažo Jovanović.
• 6. 10. - Ašhabadski zemljotres u Turkmenskoj SSR - 110.000 mrtvih.
• 10. 10. - Sovjetska raketa R-1 (kopija V-2) ušla u svemir.
• 12 - 14. 10. - Četvrti Kongres SKOJ i zajednički kongres sa Narodnom omladinom Jugoslavije.
• oktobar - Koçi Xoxe i njegovi pro-titovski saradnici lišeni državnih funkcija u Albaniji (sledećeg meseca isključeni iz partije).
• 18. 10. - Predata u promet zagrebačka dionica Autoputa Bratstva i jedinstva (još uvek se nose Staljinove slike).
• 24 - 28. 10. - U Beogradu održan Prvi kongres Jedinstvenih sindikata Jugoslavije, koji menjaju ime u Savez sindikata Jugoslavije; na čelu Predsedništva Centralnog odbora je Đuro Salaj.
• 30. 10. - Narodna skupština NR Srbije potvrdila statute AP Vojvodine i AO Kosova i Metohije.
• 31. 10. - Koçi Xoxe razrešen svih državnih i partijskih funkcija - sledećeg meseca isključen iz partije i uhapšen.

Novembar/Studeni

• 1 - 4. 11. - Šesta partijska konferencija KPJ za Bosnu i Hercegovinu se konstituisala u Prvi (osnivački) kongres KP BiH (od 1952. Savez komunista Bosne i Hercegovine), na čelu Đuro Pucar.
• 2. 11. - Uprkos svim predviđanjima, američki predsednik Hari Truman osvojio reizbor, pobedivši republikanca Thomas E. Dewey-a.
• 6. 11. - Ante Pavelić stigao u Peronovu Argentinu.
• 11. - 15. 11. - Drugi kongres KP Slovenije, sekretar Politbiroa je Miha Marinko.
• 12. 11. - U Tokiju završen Tokijski proces na kojem je 28 osoba osuđeno za ratne zločine pred Međunarodnim kaznenim sudom za Daleki istok - sedmorica na smrt, među kojima i gen. Hideki Tojo.
• 12. ili 13. 11. - Maršal Tito proglašen za prvog počasnog člana Srpske akademije nauka.
• 14. 11. - Patrijarh srpski Gavrilo osvetio Crkvu Svetog Marka u Beogradu.
• 24. 11. - Kraj venecuelanskog demokratskog perioda El Trienio Adeco: predsednik Rómulo Gallegos zbačen posle samo devet meseci; na čelu vojne hunte je Carlos Delgado Chalbaud (do 1950) a demokratija se vraća 1958/59.
• 26. 11. - Na Drugom kongresu KP Hrvatske Tito izjavio da zbog embargo zemalja Informbiroa Jugoslavija mora revidirati petogodišnji plan. Istog dana otkriveno da Jugoslavija po prvi put pokušava kupiti koks u zapadnoj Evropi (inače, sekretar Politbiroa KPH je Vladimir Bakarić).

Decembar/Prosinac

• 1. 12. - José Figueres Ferrer ukinuo armiju u Kostarici - prva zemlja u istoriji koja je to uradila.
• 5. 12. - Lokalni izbori u Berlinu sprovedeni samo u zapadnom delu grada, starim većem u istočnom delu grada dominira Partija socijalističkog jedinstva.
• 10. 12. - Usvojena Univerzalna deklaracija o ljudskim pravima.
• 11. 12. - Pod imenom Akademija za pozorišnu umetnost osnovan Fakultet dramskih umetnosti u Beogradu (ime od 1973; Visoka filmska škola joj pripojena 1950.).
• 15. 12. - U Kovinu formirana Vazduhoplovna oficirska škola (od 1949. u Ljubljani).
• decembar - Jednogodišnji trgovinski ugovor Jugoslavije i Velike Britanije (120 mil. dolara), nakon što je prva pristala platiti 18 miliona dolara bivšim britanskim vlasnicima nacionalizovanih industrija.
• decembar - U šumu se odmetnulo 18 članova Bjelopoljskog sreskog komiteta KP (pristalice IB).
• c. 16. 12. - Zajednički kongres SKOJ i Narodne omladine Jugoslavije u Beogradu - jedinstvena omladinska organizacija pod imenom ove druge (od .
• 21. 12. - Predsednik Irske potpisao Akt o Republici Irskoj (stupio na snagu dogodine), kojim će biti ostvarena puna nezavisnost od UK.
• 19 - 23. 12. - Prvi kongres KP Makedonije, sekretar Politbiroa je Lazar Koliševski.
• 23. 12. - Obešen Hideki Tōjō i još šestorica osuđenih na Tokijskom procesu.
• 25. 12. - Prvi svečani voz između Bihaća i Knina (Unska pruga).
• 26. 12. - Uhapšen mađarski kardinal József Mindszenty.
• 26. 12. - Pripadnik Muslimanskog bratstva ubio egipatskog premijera Mahmud an-Nukraši Pašu.
• 26 - 30. 12. - Četvrto vanredno zasedanje Saveznog veća i Veća naroda narodne skupštine FNRJ: poziv radnicima, omladini i celokupnom članstvu Narodnog fronta da se svim ra­spoloživim snagama angažuju za povećanje rudarske i šumarske proizvodnje, kako bi se pojačanim izvozom ovih proizvoda zemlji obezbedila potrebna devizna sredstva.

Kroz godinu

• U Beogradu osnovan Muzikološki institut SANU, prvi u Jugoslaviji.
• Arapsko-izraelski rat 1948. (maj '48 - januar '49).
• Prvi Kinzijev izveštaj: "Seksualno ponašanje muškarca".
• Osnovan Elektrotehnički fakultet Univerziteta u Beogradu.

1948. u temama

• Rukovodstvo FNRJ:
  • Predsednik Prezidijuma Narodne Skupštine: Ivan Ribar
  • Predsednik Vlade: Josip Broz Tito (takođe i Generalni sekretar KPJ)
  • Predsednik Narodne skupštine: Vladimir Simić

• Neki domaći filmovi: "Sofka" (→ Kategorija:Filmovi 1948.).

• Nove države (Burma i Cejlon [Sri Lanka] su menjali zastave):

Burma	Cejlon	Izrael
Južna Koreja	Severna Koreja

Rođenja

Januar/Siječanj

• 1. 1. - Ivan Devčić, hrvatski nadbiskup
• 1. 1. - Petar Lukić, paroh, starešina Saborne crkve u Beogradu
• 7. 1. - Kenny Loggins, rok muzičar
• 7. 1. - Zmago Jelinčič Plemeniti, slovenski političar
• 10. 1. - Nikola Plećaš, košarkaš
• 13. 1. - Radivoje Vican Vicanović, srpski fotoreporter († 2003)
• 16. 1. - John Carpenter, filmski režiser, producent
• 19. 1. - Admiral Mahić, bosanskohercegovački književnik
• 20. 1. - Kosta Bunuševac, slikar i multimedijalni umetnik
• 20. 1. - Radoslav Zelenović, direktor Jugoslovenske kinoteke
• 27. 1. - Mihail Barišnjikov, baletski plesač
• 28. 1. - Charles Taylor, predsednik Liberije, osuđen za ratne zločine
• 29. 1. - Zoran Redžić, bosanskohercegovački muzičar i član grupe Bijelo dugme
• 31. 1. - Feđa Stojanović, glumac

Februar/Veljača

• 1. 2. - Rick James, muzičar († 2004)
• 4. 2. - Alice Cooper, muzičar
• 5. 2. - Sven-Göran Eriksson, fudbaler, trener
• 5. 2. - Barbara Hershey, glumica
• 14. 2. - Kitten Natividad, glumica
• 14. 2. - Teller (mađioničar)
• 14. 2. - Sonja Biserko, aktivistkinja za ljudska prava
• 15. 2. - Radislav Krstić, general VRS, osuđenik za ratne zločine
• 19. 2. - Pim Fortuyn, holandski političar, pisac († 2002)
• 23. 2. - Zvonimir Kostić Palanski, srpski književnik i prevodilac
• 28. 2. - Mercedes Ruehl, glumica
• 28. 2. - Vlasta Knezović, glumica

Mart/Ožujak

• 5. 3. - Eddy Grant, muzičar
• 5. 3. - Josip Pejaković, glumac
• 14. 3. - Billy Crystal, glumac, komičar
• 14. 3. - Mirko Babić, glumac
• 15. 3. - David Albahari, književnik
• 15. 3. - Sérgio Vieira de Mello, brazilski diplomata, predstavnik UN († 2003)
• 17. 3. - William Gibson, književnik cyberpunk-a
• 20. 3. - John de Lancie, glumac
• 22. 3. - Wolf Blitzer, TV novinar
• 22. 3. - Andrew Lloyd Webber, kompozitor
• 25. 3. - Bonnie Bedelia, glumica
• 26. 3. - Steven Tyler, pevač Aerosmith-a
• 31. 3. - Al Gore, bivši potpredsednik SAD, nobelovac za mir

April/Travanj

• 3. 4. - Jaap de Hoop Scheffer, generalni sekretar NATO-a
• 9. 4. - Radojka Šverko, hrvatska pjevačica
• 13. 4. - Raša Livada, književnik i prevodilac († 2007)
• 22. 4. - Zoran Modli, novinar, voditelj, pilot
• 25. 4. - Enver Marić, bosanskohercegovački nogometaš
• 28. 4. - Terry Pratchett, engleski pisac znanstvene fantastike († 2015)

Maj/Svibanj

• 2. 5. - Josip Katalinski, nogometaš († 2011)
• 9. 5. - Milan Oklobdžić - Mika Oklop, književnik dramaturg, scenarista († 2007)
• 15. 5. - Brian Eno, muzičar, producent, umetnik
• 19. 5. - Grace Jones, američka pjevačica
• 25. 5. - Klaus Meine, pevač Scorpions-a
• 27. 5. - Ljubomir Magaš, "Ljuba Zemunac", kriminalac († 1986)
• 29. 5. - Branka Cvitković, hrvatska glumica
• 31. 5. - John Bonham, bubnjar Led Zeppelin-a († 1980)

Jun/Juni/Lipanj

• 1. 6. - Powers Boothe, glumac († 2017)
• 6. 6. - Nada Obrić, pjevačica
• 6. 6. - Vladimir Savčić Čobi, muzičar, glumac († 2009)
• 7. 6. - Ratko Rudić, hrvatski vaterpolski trener
• 16. 6. - Ivo Komšić, bosanskohercegovački političar
• 28. 6. - Kathy Bates, glumica
• 28. 6. - Radoslav Bratić, književnik i urednik

Jul/Juli/Srpanj

• 5. 7. - Alojz Peterle, slovenski političar
• 12. 7. - Dušan Kovačević, književnik, scenarista, režiser
• 12. 7. - Richard Simmons, glumac, fitnes-ekspert
• 21. 7. - Beppe Grillo, komičar, političar
• 21. 7. - Cat Stevens (Yusuf Islam), muzičar
• 26. 7. - Andrija Đukić, filmski i TV reditelj
• 30. 7. - Jean Reno, glumac

Avgust/August/Kolovoz

• 3. 8. - Jean-Pierre Raffarin, francuski političar
• 5. 8. - Efraim Zuroff, lovac na naciste
• 7. 8. - Dragan Kapičić, košarkaš, sportski radnik, preds. KSS
• 7. 8. - Cvijeta Mesić, glumica
• 11. 8. - Jan Palach, češki student († 1968)
• 20. 8. - Robert Plant, pevač Led Zeppelin-a
• 24. 8. - Jean Michel Jarre, muzičar
• 30. 8. - Viktor Skumin, jedan od najvecih psihijatara, pisac, filozof

Septembar/Rujan

• 5. 9. - Benita Ferrero-Waldner, austrijska političarka
• 13. 9. - Nell Carter, američka glumica
• 14. 9. - Ivana Stefanović, kompozitor
• 17. 9. - John Ritter, glumac († 2003)
• 17. 9. - Kemal Monteno, pjevač, kompozitor († 2015)
• 19. 9. - Jeremy Irons, glumac
• 19. 9. - Josip Leko, predsjednik Hrvatskoga sabora
• 20. 9. - Chuck Panozzo, američki muzičar (Styx)
• 20. 9. - Julienne Bušić prozna spisateljica, esejistica i prevoditeljica
• 23. 9. - Vera Nikolić, atletičarka, svetska rekorderka
• 26. 9. - Bratislav Petković, pozorišni reditelj, osnivač "Moderne garaže"
• 26. 9. - Olivia Newton-John, pevačica, glumica
• 27. 9. - Dušan Mihajlović, srpski političar

Oktobar/Listopad

• 2. 10. - Avery Brooks, glumac
• 4. 10. - Jovan Kolundžija, violinista
• 5. 10. - Zoran Živković (pisac)
• 6. 10. - Gerry Adams, severnoirski političar
• 8. 10. - Claude Jade, francuska filmska glumica
• 8. 10. - Johnny Ramone, gitarista Ramones-a († 2004)
• 15. 10. - Chris de Burgh, pevač
• 26. 10. - Mario Rosi, dramaturg, novinar Radio Beograda († 1992)

Novembar/Studeni

• 3. 11. - Saša Hadži-Tančić, književnik
• 5. 11. - Bernard-Henri Lévy, filozof
• 9. 11. - Luiz Felipe Scolari, fudbaler, trener
• 11. 11. - Dušan Prelević Prele, muzičar, književnik, scenarista († 2007)
• 12. 11. - Hasan Ruhani, predsednik Irana
• 14. 11. - Charles, Prince of Wales, prestolonaslednik UK-a
• 16. 11. - Mate Parlov, boksač († 2008)
• 17. 11. - Howard Dean, američki političar
• 17. 11. - Vlastimir Đorđević, general srpske policije
• 20. 11. - John R. Bolton, američki političar
• 22. 11. - Radomir Antić, fudbaler i trener
• 25. 11. - Ivanka Lukateli, balerina, koreograf, pedagog
• 25. 11. - Vesna Malohodžić, glumica
• 26. 11. - Krešimir Ćosić, hrvatski košarkaš i trener († 1995)
• 27. 11. - Zdravko Tolimir, general VRS, haški osuđenik († 2016)

Decembar/Studeni

• 3. 12. - Ozzy Osbourne, rok-muzičar
• 5. 12. - Igor Galo, glumac
• 6. 12. - Keke Rosberg, trkač F1
• 6. 12. - JoBeth Williams, glumica
• 7. 12. - Nikola Šainović, srpski političar
• 10. 12. - Dušan Bajević, fudbaler i trener
• 10. 12. - Muhammad Zaidan, Abu Abbas, palestinski borac († 2004)
• 13. 12. - Pavle Bulatović, političar u SRJ († 2000)
• 21. 12. - Samuel L. Jackson, glumac, producent
• 23. 12. - Azem Vllasi, kosovski političar
• 27. 12. - Gérard Depardieu, glumac, biznismen
• 28. 12. - Husein Dervišević, bosanskohercegovački književnik
• 31. 12. - Joe Dallesandro, američki glumac
• 31. 12. - Donna Summer, pevačica († 2012)

Kroz godinu

• Đorđe Bosanac, hrvatski glumac († 2006.)
• Milorad Vučelić, novinar, političar
• Dafina Milanović, bankarka († 2008)

Smrti

Januar/Siječanj – Mart/Ožujak

• 13. 1. - Milan Begović, hrvatski književnik (* 1876.)
• 23. 1. - Dragutin Vrđuka, nogometaš (* 1895)
• 29. 1. - Tomislav II, nominalni kralj Hrvatske (* 1900)
• 30. 1. - Mahatma Gandhi, indijski političar (* 1869.)
• 30. 1. - Orville Wright, supronalazač aviona (* 1871)

• 3. 2. - Filaret Granić, vizantolog, teolog (* 1883)
• 5. 2. - Johannes Blaskowitz, nemački general (* 1883)
• 11. 2. - Sergej Ejzenštejn, sovjetski filmski režiser (* 1898.)
• 27. 2. - Dimitrije Lazarov Raša, narodni heroj (* 1926)

• 4. 3. - Antonin Artaud, francuski dramatičar, pesnik, glumac (* 1896)
• 10. 3. - Jan Masaryk, čehoslovački političar i državnik (* 1886.)
• 24. 3. - Nikolaj Berđajev, religijski i politički filozof (* 1874)
• 25. 3. - Yoshiko Kawashima, mandžurska princeza, japanska špijunka (* 1907)
• 31. 3. - Egon Erwin Kisch, književnik, novinar (* 1885)

April/Travanj – Jun/Lipanj

• 2. 4. - Baba Sawan Singh, indijski svetac (* 1858)
• 8. 4. - Jorge Eliécer Gaitán, kolumbijski političar (* 1903)
• 9. 4. - Jevstatije Karamatijević, sveštenik i političar (* 1881)
• 15. 4. - Radola Gajda, crnogorski i čehoslovački oficir († 1891)

• 2. 5. - Aleksandar Stanković, general KJ (* 1879)
• 13. 5. - Milan Begović, književnik (* 1876)
• 28. 5. - Unity Mitford, engleska Hitlerova prijateljica (* 1914)

• 1. 6. - Jaša Prodanović, srpski političar i pisac (* 1867)
• 6. 6. - Louis Lumière, pionir filma (* 1864)
• 26. 6. - Lilian Velez, filipinska glumica (* 1924)

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan

• 5. 7. - Carole Landis, glumica (* 1919)
• 15. 7. - John J. Pershing, američki general (* 1860)
• 23. 7. - D. W. Griffith, američki filmski režiser (*1875)

• 4. 8. - Mileva Marić-Ajnštajn, srpska matematičarka (* 1875)
• 9. 8. - Hugo Ferdinand Boss, tekstilni preduzetnik (* 1885)
• 12. 8. - Arso Jovanović, načelnik generalštaba JA (* 1907)
• 16. 8. - Babe Ruth (George Herman Ruth), američki igrač baseballa i nacionalna ikona SAD (* 1895.)
• 20. 8. - Ljubo Miloš, ustaša (* 1919)
• 22. 8. - Ivan Stefanović Srba, narodni heroj (* 1912)
• 31. 8. - Andrej Ždanov, sovjetski ideolog kulture (* 1896)

• 2. 9. - Sylvanus Morley, arheolog, majanista (* 1883)
• 3. 9. - Edvard Beneš, bivši predsednik Čehoslovačke (* 1884)
• 10. 9. - Ferdinand I od Bugarske, bivši knez i kralj Bugarske (* 1861)
• 11. 9. - Muhammad Ali Jinnah, osnivač Pakistana (* 1876)
• 17. 9. - Folke Bernadotte, švedski diplomata (* 1895)
• 25. 9. - Ante Bonačić, nogometaš (* 1905)
• 28. 9. - Gregg Toland, direktor fotografije (* 1904)

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac

• 8. 10. - Josip Križaj, pilot (* 1911)
• 18. 10. - Walther von Brauchitsch, nemački feldmaršal (* 1881)
• 24. 10. - Franz Lehár, austrijski kompozitor (* 1870.)

• 12. 11. - Umberto Giordano, talijanski skladatelj (* 1867.)
• 23. 11. - Aleksa Ivić, srpski istoričar (* 1881)

• 12. 12. - Franjo Dugan, hrvatski skladatelj, orguljaš i glazbeni pisac (* 1874.)
• 23. 12. - Hideki Tōjō, japanski general i bivši premijer (* 1884)

Nobelova nagrada za 1948. godinu

• Fizika: Patrick Maynard Stuart Blackett (razvoj metoda Wilsonove maglene komore i otkrića na polju nuklearne fizike i kosmičke radijacije)
• Kemija: Arne Wilhelm Kaurin Tiselius (istraživanje elektroforeze i adsorpcione analize, naročito za otkrića u vezi složene prirode serumskih proteina)
• Fiziologija i medicina: Paul Hermann Müller (otkriće visoke efikasnosti DDT-ija kao kontaktnog otrova protiv više artropoda)
• Književnost: Thomas Stearns Eliot (izuzetan, pionirski doprinos današnjoj poeziji)
• Mir: nije dodijeljena

Reference

• Collier's Year Book za 1948. (Microsoft Encarta 2004)
• Tito VS. Moscow: 25 Years After (1948-1973) (učesnici sastanka u Bukureštu itd.).
• Kardelj Describes Clashes with Stalin Over Federation with Bulgaria, Zdenko Antić, OSA-RFE Research (1980)
• Staljinov pritisak na rukovodstvo KPJ, odbrana nezavisnosti, Branko Petranović, Momčilo Zečević: Jugoslavija 1918-1988. Tematska zbirka dokumenata.
• Rezolucija Informbiroa i odgovor CK KPJ, ... zbirka dokumenata.
• Return to Diversity, A Political History of East Central Europe Since World War II, Joseph Rothschild & Nancy M. Wingfield

Literatura

• Milan Bajec, Ivan Dolničar (1981). Jugoslavija 1941-1981, Beograd: Eksport pres.