14. 1.
14. januar/siječanj (14. 1.) je 14. dan godine po gregorijanskom kalendaru. Do kraja godine ima još 351 dan (352 dana u prijestupnoj godini).
| Šablon:Calendar/Sun1stMonthStartpt. |
| Šablon:Calendar/Sun1stMonthStartnd. |
| Šablon:Calendar/Sun1stMonthStartsr. |
Događaji uredi
- 1784. — SAD ratifikovale mirovni ugovor s Velikom Britanijom, čime je i formalno okončan Američki rat za nezavisnost.
- 1809. — Velika Britanija i Španija sklopile savez protiv francuskog cara Napoleona I.
- 1826. — u Pešti osnovana Matica srpska na inicijativu Jovana Hadžića i uz pomoć bogatih srpskih trgovaca iz Pešte i Budima. Književno i kulturno društvo odigralo ogromnu ulogu u procvatu nauke i kulture Srba u Vojvodini, ubrzo po osnivanju počelo da izdaje „Letopis Matice srpske“, najstariji srpski književni časopis. 1864. Matica preseljena u Novi Sad.
- 1867. — u okviru balkanskih nacionalno-oslobodilačkih saveza protiv Otomanskog carstva, Vlada Srbije u Bukureštu s bugarskim revolucionarnim komitetom sklopila sporazum o stvaranju zajedničke države koja bi se zvala Bugaro-Srbija ili Srbo-Bugarska, a za vladara bio predviđen srpski knez Mihailo Obrenović.
- 1907. — zemljotres razorio grad Kingston na Jamajci i usmrtio oko 1.000 ljudi.
- 1943. — u Kazablanki počela konferencija lidera savezničkih snaga u Drugom svetskom ratu Ruzvelta, Čerčila i De Gola. Na konferenciji koja je završena 26. 1.a zaključeno da sile Osovine moraju bezuslovno kapitulirati i preciziran datum iskrcavanja saveznika u Italiji.
- 1953. — Narodna skupština Jugoslavije izglasala ustavni zakon kojim je uvedeno društveno vlasništvo i samoupravljanje proizvođača. Umesto vlade i ministarstava uvedena izvršna veća i državni sekretarijati. Prvi predsednik Saveznog izvršnog veća postao Josip Broz Tito.
- 1969. — lansiran sovjetski vasionski brod „Sojuz 4“ s kosmonautom Vladimirom Šatalovim, dan kasnije „Sojuz 5“ u kom su bili Boris Voljanov, Aleksej Jelisejev i Jevgenij Krunov. Dva broda se potom spojila, kosmonauti Jelisejev i Krunov prešli u „Sojuz 4“. To je bilo prvo spajanje vasionskih brodova s ljudskom posadom u Zemljinoj orbiti.
- 1991. — u Tunisu ubijena tri bliska saradnika Jasera Arafata, među kojima Abu Ijad, jedan od osnivača Palestinske oslobodilačke organizacije.
- 1996. — predsednik Gvatemale Alvaro Arsu pozvao, preuzimajući dužnost šefa države, levičarske gerilce da počnu pregovore o okončanju 35-godišnjeg građanskog rata.
- 2000. — pet bosanskih Hrvata Zoran, Vlatko i Marjan Kupreškić, Vladimir Šantić i Drago Josipović proglašeni krivim pred Međunarodnim sudom za ratne zločine u Hagu za masakr 116 Muslimana u Ahmićima u Bosni 1993. Osuđeni na zatvorske kazne od pet do 25 godina. Kupreškići 23. 10. 2001. proglašeni nevinim i oslobođeni, a ostaloj dvojici kazna smanjena.
.
Rođenja uredi
- 83. pne. - Marko Antonije, rimski vojskovođa i državnik.
- 1507. — Katarina od Španjolske, austrijska hercoginja i španjolska princeza.
- 1683. — Gottfried Silbermann.
- 1811. — Fran Kurelac, hrvatski književnik i filolog (u. 1874.).
- 1816. — Antun Nemčić, hrvatski književnik (u. 1849.).
- 1818. — Zacharias Topelius, finsko-švedski pjesnik.
- 1850. — Pierre Loti, francuski književnik.
- 1861. — Mehmed VI., sultan Osmanskog carstva.
- 1863. — Richard F. Outcault, američki crtač i karikaturist, "otac" modernog stripa († 1928).
- 1875. — Albert Schweitzer, alzaško-njemački liječnik, protestantski teolog, filozof i glazbenik († 1965.).
- 1892. — Miloš Đurić, srpski klasični filolog (u. 1967).
- 1896. — John Dos Passos, američki književnik (u. 1970.).
- 1897. — Vaso Čubrilović, bosanski istoričar (u. 1990).
- 1919. — Giulio Andreotti, talijanski političar i državnik.
- 1923. — Mihajlo "Bata" Paskaljević, bio je srpski glumac (u. 2004.).
- 1925. — Yukio Mishima, bio je pseudonim koji je koristio Kimitake Hiraoka, japanski pisac i dramatičar (u. 1970.).
- 1931. — Caterina Valente, talijanska pjevačica i zabavljačica.
- 1941. — Faye Dunaway, američka glumica 70-ti.
- 1941. — Milan Kučan, slovenački političar i državnik, prvi predsjednik samostalne Republike Slovenije.
- 1948. — Carl Weathers, američki filmski i televizijski glumac.
- 1953. — Radmila Živković, srpska glumica.
- 1962. — Pavel Sukosyan, ruski rukometaš.
- 1965. — Désirée Nosbusch, luksemburška TV-voditeljica i glumica.
- 1970. — Edin Mujčin, bivši bosansko-hercegovački nogometaš.
- 1970. — Marco Pantani, biciklist.
- 1971. — Lasse Kjus, norveški alpski skijaš.
- 1971. — Antonios Nikopolidis, grčki nogometaš.
- 1972. — Ratko Štritof, bivši hrvatski vaterpolist.
- 1973. — Giancarlo Fisichella, talijanski vozač f1.
- 1982. — Víctor Valdés, španski fudbalski golman.
.
Smrti uredi
- 1742. — Edmund Halej, engleski astronom i geofizičar (r. 1656).
- 1753. — George Berkeley, irski filozof (r. 1685.).
- 1874. — Johann Philipp Reis, njemački znanstvenik, fizičar i konstruktor (r. 1834.).
- 1898. — Luis Kerol, engleski pisac i matematičar (r. 1832).
- 1949. — Ivan Bjelovučić (Juan Bielovucic), hrvatski zrakoplovac (r. 1889.).
- 1957. — Humphrey Bogart, američki glumaca (r. 1899).
- 1978. — Kurt Gödel, matematičar.
- 1991. — Mihailo Stevanović, srpski filolog (r. 1903).
- 2010. — Ante Babaja, hrvatski filmski redatelj i scenarist (r. 1927.).
.
Praznici i dani sećanja uredi
- 1840. — u kneževini Srbiji za školsku slavu proglašen Savindan (tada 26. 1. po novom kalendaru), praznik u spomen na srpskog prosvetitelja i zaštitnika školstva, Svetog Savu. Prva proslava Svetog Save održana 1812. u Zemunu, a himna Svetom Savi prvi put izvedena 1839. u Segedinu.
- Srpska pravoslavna crkva slavi:.
- Srpska i berberska nova godina.
Vidi takođe: Godišnji kalendar - Dnevni kalendar