26. 1.

26. januar/siječanj (26. 1.) je 26. dan godine po gregorijanskom kalendaru. Do kraja godine ima još 339 dana (340 u prijestupnoj godini).

DogađajiUredi

1500. — španski moreplovac Visente Janjes Pinson otkrio Brazil.
1531. — snažan zemljotres pogodio Portugal, glavni grad Lisabon potpuno razoren, a poginulo više od 30.000 osoba.
1699. — potpisan Karlovački mir, kojim je posle 16 godina okončan rat Turske i Svete alijanse. Sporazumom koji su u Sremskim Karlovcima s Turskom sklopile Austrija, Rusija, Poljska i Venecija Turci izgubili Ugarsku, Slavoniju, Liku i Baniju, zadržali Banat i deo Srema do Mitrovice. Venecija dobila srednju Dalmaciju, Boku Kotorsku do Risna i Moreju.
1788. — do Australije doplovili brodovi s prvim kažnjenicima iz Velike Britanije u Botany Bay - početak naseljavanja Australije koji se danas slavi kao Državni praznik Australije.
1841. — Velika Britanija okupirala kineski Hong Kong.
1885. — sudanski ustanici Muhameda Ahmeda Abdule zauzeli Kartum i pogubili engleskog generala Čarlsa Gordona. Britanci ponovo preuzeli vlast 1898, a Sudan ostao pod britanskom vlašću do 1. 1. 1956.
1905. — kod PretorijPretorije u Južnoj Africi pronađen najveći dijamant na svetu, „Kalinan“. U sirovom stanju težio 622 grama i imao 3.106 karata.
1930. — Mahatma Gandi, lider pokreta za nezavisnost Indije, počeo marš kroz Indiju zbog poreza na so. „Marš soli“ trebalo da ohrabri Indijce da samostalno proizvode so kao simbol nezavisnosti.
1934. — potpisan desetogodišnji nemačko-poljski pakt o nenapadanju, koji je Hitler prekršio napadom na Poljsku 1. 9. 1939.
1935. — izašao prvi broj beogradskog nedeljnika „Nedeljne informativne novine“.
1942. — prve američke trupe u Drugom svetskom ratu stigle u Evropu, u Severnu Irsku, a u borbe na evropskom ratištu uključile se 1943. napadom na Italiju.
1947. — u avionskoj nesreći u Danskoj poginuo švedski prestolonaslednik Gustav Adolf. Bez oca ostalo petoro dece, među kojima sadašnji kralj Švedske Karl Gustav XVI.
1950. — Indija formalno proglašena republikom u okviru Britanskog komonvelta.
1965. — hindi postao zvaničan jezik Indije, što je izazvalo nemire na jugu zemlje, gde stanovništvo govori drugim jezicima, pa je Vlada Indije u februaru 1965. odlučila da u zvaničnoj upotrebi ostane i engleski.
1972. — iznad Čehoslovačke, posle eksplozije podmetnute bombe, pao avion JAT „DC-9“ na liniji Kopenhagen-Beograd. Poginulo 26 putnika i članova posade, preživela jedino stjuardesa Vesna Vulović.
1993. — književnik Václav Havel izabran za predsednika nove Češke Republike, posle raspada Čehoslovačke federacije.
1994. — Rumunija kao prva zemlja iz bivšeg Varšavskog pakta potpisala dokument NATO „Partnerstvo za mir“.
1996. — Senat SAD odobrio sporazum „Start 2“ o smanjenju broja američkih i ruskih strateških nuklearnih raketa.
2000. — Haški tribunal doneo konačnu presudu bosanskom Srbinu Dušku Tadiću u postupku koji je trajao skoro četiri godine. Prvi čovek kom je suđeno za zločine počinjene tokom rata u Bosni, od 1992. do 1995, osuđen na 20 godina zatvora.
2001. — u zemljotresu jačine 7,7 stepeni Rihterove skale u zapadnoj Indiji poginulo oko 18.000 ljudi.

.

RođenjaUredi

1862. — David Hilbert, nemački matematičar (u. 1943).
1877. — Kees Van Dongen, francuski slikar nizozemskog podrijekla (u. 1968.).
1880. — Douglas MacArthur, američki general iz prvog svjetskog, drugog svjetskog i korejskog rata (u. 1964.).
1922. — Akio Morita, japanski biznismen, tvorac Sonija (u. 1999).
1925. — Paul Newman, američki glumac, režiser, producent, preduzetnik, vozač auto trka i humanitarac (u. 2008.).
1928. — Živojin "Žika" Milenković, bio je srpski glumac († 2008.).
1941. — Scott Glenn, američki filmski i televizijski glumac.
1952. — Luka Peruzović, bivši hrvatski nogometaš i nogometni trener.
1957. — Milan Tepić, major Jugoslovenske narodne armije i poslednji narodni heroj Jugoslavije (u. 1991.).
1958. — Ellen DeGeneres, američka komičarka, glumica i TV voditeljka.
1963. — José Mourinho, portugalski nogometni trener.
1971. — Dorijan Gregori, američki glumac.
1975. — Anabela Atijas (Bukva), bosansko-srpska pop pevačica.
1987. — Sebastian Giovinco, talijanski nogometaš.
1995. — Nemanja Maksimović, srpski nogometaš.

.

SmrtiUredi

1823. — engleski lekar Edvard Džener, koji je 1796. izumeo vakcinu protiv velikih boginja.
1891. — nemački inženjer Nikolaus August Otto, koji je 1861. napravio prvi benzinski motor, a 1876. izumeo četvorotaktni motor sa unutrašnjim sagorevanjem, poznat kao „Oto-motor“.(* 1832.)
1962. — Fran Lhotka, skladatelj i dirigent češkog porijekla (r. 1883.).
1990. — Ava Gardner, američka filmska glumica (r. 1922.) Snimila oko 60 filmova.
2004. — Mihajlo "Bata" Paskaljević, bio je srpski glumac (r. 1923.).
2005. — Alenka Rančić, srpska glumica (r. 1935.).
2020. — Kobe Bryant, američki košarkaš (r. 1978.).

Praznici i dani sećanjaUredi

Srpska pravoslavna crkva slavi:.

Vidi takođe: Godišnji kalendar - Dnevni kalendar