Le Corbusier

Charles Le Corbusier (La Chaux-de-Fonds, 6. oktobar 1887. - Roquebrune-Cap-Martin kraj Nice, 27. mart 1965.), je bio francuski arhitekt švicarskog porijekla. Pravo ime Charles Edouard Jeanneret zauzima istaknuto mjesto u modernoj umjetnosti kao arhitekt, slikar i pisac. Bio je jedan od najpoznatijih, najuticajnijih, ali i najosporavanijih arhitekata svih vremena. Iako bez formalnog obrazovanja na polju arhitekture, svojim teorijskim, ali prije svega praktičnim radovima dao je ogroman i ključan doprinos razvoju moderne arhitekture i internacionalnog stila, a posredno i celokupne arhitekture XX veka.^[1] I mada su mišljenja stručne javnosti o nekim njegovim stavovima do danas podjeljena, a njegove ideje na zapadu zamjenjene nekim novijim, uticaj koji je izvršio na arhitekturu i urbanizam u dobrom dijelu svijeta ne jenjava ni pola vijeka kasnije.

Le Corbusier (1964)

Ostvarenja u početnom perioduUredi

Primjenom novih materijala, poput armiranog betona, stakla i željeza, te novih građevinskih metoda, u arhitekturi je radikalno prekinuo s tradicionalnim građevinskim formama.^[2] Le Corbusier postaje poznat prvonagrađenim konkursnim projektom za palatu Lige naroda u Ženevi 1927.

Iz ovog perioda potiče i njegov verovatno najpoznatiji projekat porodične kuće, Vila Savoja (Villa Savoye) u Poisiju, predgrađu Pariza. Izgrađena je između 1928. I 1931. god. ^[3] ^[4] Vila je reprezentativni primjer moderne arhitekture i Internacionalnog stila.

Već od dvadesetih godina XX veka počinje da se bavi i urbanističkim studijama, čime će izvršiti možda i najveći uticaj na svjetsku arhitektonsku scenu. Godine 1922. predstavlja plan za "Savremeni grad" (fr. Ville Contemporaine), plan humanog naselja za tri miliona stanovnika, gde je insistirao na parkovskim površinama i što većem procentu zelenila, zbog čega su mnogi ovu studiju nazvali "Kule u parku". Na ovim principima zasnovan je i njegov najpoznatiji projekat višeporodičnog stanovanja Unité d'Habitation (jednostavno "stambena zgrada"), koja je prvi put izvedena u Marseju, a kasnije primenjena i u Nantu, Berlinu i drugim gradovima. ^[5]

Osnivanje CIAM i Atenska poveljaUredi

Tokom 1927. god, Le Corbusier preduzima odlučujuće korake prema promovisanju moderne arhitekture kao dominantnog evropskog stila. Prilikom konkursa za zgradu Lige naroda sastao se sa vodećim njemačkim i austrijskim arhitektama.Na izložbi u Štutgartu, sedamnaest vodećih arhitekata moderne arhitekture bilo je pozvano da prikaže dvadeset i jednu kuću. Le Corbusier i Mies Van der Rohe imali su glavnu ulogu. Zajedno sa Pierre Chareau-om postavljaju temelje za definisanje zajedničkog stila.

God. 1928., Le Corbusier je bio jedan od glavnih osnivača Internacionalnog udruženja modernih arhitekata (Congrès International d'Architecture Moderne, CIAM) u dvorcu La Sarraz u Švicarskoj. Ovo udruženje je promoviralo „arhitekturu kao društvenu umjetnost” i snažno je utjecalo na arhitekturu 20. stoljeća.^[6]

Njegovi planovi o uređenju grada Alžira odbijeni su 1942. god., i on se potpuno povlači iz javnosti. God. 1943, pod tajnim imenom, objavljuje Atensku povelju, utemeljenu na zaključcima zasjedanja CIAM-a u Ateni 1933. god. Povelja je imala presudnu ulogu u oblikovanju poslijeratnog svjetskog urbanizma.

Zgrada u SSSR

Boravak u SSSRUredi

Između 1928. - 1934. posjećivao je Sovjetski Savez, promovišući Modernu arhitekturu i projektujući zgradu na Centralnom sovjetskom trgu. Tokom 1932. godine pozvan je da učestvuje na međunarodnom konkursu za projekat nove Sovjetske palate u Moskvi, ali je Drugi svjetski rat je onemogućio gradnju.

Nakon 1945. koncentriše se na stambenu problematiku, u skladu sa savremenim postulatima kolektivnog stanovanja. Od 1947. do 1951. gradi takozvani "Sunčani grad" u Marseillesu, stambeni blok za 3.600 stanovnika, koji je postao uzor za mnoga slična rješenja.

Zgrada OUN 1947–1952Uredi

Zgrada OUN-a koju su projektovali Le Corbusier, Oscar Niemeyer i Wallace K. Harrison u periodu 1947–52

Početkom 1947 Le Corbusier je angažovan na projektu zgrade OUN koja se radila na Ist Riveru u Njujorku. Umjesto konkursa, formiran je tim projektanata sastavljen od vodećih međunarodnih arhitekata nominovanih od vlada: Le Corbusier, Oscar Niemeyer iz Brazila, Howard Robertson iz Velike Britanije, Nikolaj Basov iz SSSR i još petorica iz ostatka svijeta. Ekipom je rukovodio američki arhitekta Wallace K. Harrison, poznat kao arhitekta porodice Rokfeler, koja je bila i donator izgradnje zgrade.^[7]

Chandigarh Indija

U IndijiUredi

Na pozin Nehru-a, 1950-ih dobiva priliku ostvariti ideje „Sunčanog grada” dizajnirajući nekoliko građevina.

1951. - Više zgrada u Ahmedabadu, Indija:
- Muzej Sanskar Kendra
- Zgrada udruženja mlinara
- Vila Sarabhai
- Vila Shodhan
U središtu nove prijestolnice indijske države Punjab, Chandigarha, prvog planskog grada u Indiji projektovao je od 1952. do 1959. godine:
- Palata pravde Punjaba i Haryane
- Muzej i umjentička galerija
- Zgrada sekretarijata
- Guvernerska palata
- Zgrada parlamenta
- Zgrada fakulteta umjentosti i arhitekture

Le Corbusier i jugoslavenska arhitekturaUredi

Još 20-ih i 30-ih godina prošlog stoljeća u Le Corbusierovu ateljeu usavršavali su se: Zvonimir Kavurić, Ernest Weissmann, Juraj Najdhart, Bela Auer, Drago Ibler, i Vladimir Turina iz Hrvatske, te nekoliko srpskih, slovenskih (sedmorica predvođena Edvardom Ravnikarom) i poljskih arhitekata i jedan Rus.^[8] Le Corbusier ih je nazivao 'slavenskom epohom' - Époque slave.^[9]

Nakon Drugog svjetskog rata Neidhart se s njim našao nekoliko puta u Parizu, a zatim mu je poslao svoj urbanistički projekt revitalizacije i nove izgradnje Marijina dvora u Sarajevu. Taj dokument Le Corbusier je detaljno proučavao, o čemu svjedoče neki komentari koje je zapisao plavom bojom na Neidhardtovoj dokumentaciji.

Ernest Weissmann prvo je radio kod slavnog arhitekta Adolfa Loosa, onda je prešao kod Le Corbusiera, a zatim je kao visoko pozicionirani UN-ov službenik sjedio uz Le Corbusiera i projektanta iz Brazila, Oscara Niemeyera u projektnom timu za sjedište UN-a.

Za Vladimira Turinu nije se znalo da je, nakon usavršavanja kod Le Corbusiera sredinom 1930-ih, ostao s njim u kontaktu i nakon Drugog svjetskog rata. U ljeto 1949. Turina je Le Corbusieru napisao prvo pismo, u kojem mu je poslao projekt Dinamova stadiona koji je projektirao zajedno s Franjom Neidhardtom. Iz te saradnje proizašlo je i prevođenje Le Corbusier-ovih djela na hrvatski jezik.

Jugoslavensko građevinarstvo dugo se oslanjalo na arhitekturu i urbanizam Le Corbusier-a. On sam je primijetio da su graditelji Novog Beograda bili fokusirani isključivo na oblikovne principe, i da su stvorili hladne i pretrpane betonske blokove, kompletno lišene većine centralnih funkcija.

Svjetska baštinaUredi

Iz Le Corbusierovog rada, sa 17 lokacija u sedam zemalja, izabrana su ostvarenja koja čine transnacionalno serijsko vlasništvo svjetske baštine. Odluka je donesena 2016. god. na zasjedanju UNESCO-a u Krakovu. Ona su svjedočanstvo pronalaska novog arhitektonskog jezika koji je napravio raskid s prošlošću. Građeni su tokom perioda od pola vijeka, u toku onoga što je Le Corbusier opisao kao „istraživanje pacijenata“. Ova remek-djela kreativnog genija također svjedoče o internacionalizaciji arhitekture širom planete i odražavaju rješenja koja je moderna arhitektura nastojala da tokom 20. vijeka primjeni za potrebe čovječanstva.^[10]

Complexe du Capitole, Chandigarh, (Indija),
Kuća Dr Curutcheta, La Plata, (Argentina)
Kuća La Roche i Vila Jeanneret, Naselje Frugès de Pessac, Vila Savoj, Naselje Molitor, Stambene kuće u Marseilleu, Fabrička zgrada u Saint-Dié, Kapela Notre-Dame-du-Haut, Kuča za odmor, Samostanska zgrada svete Marije kod Liona, Dom Kulture u Firminyu, Francuska
Kuća Guiette, (Belgija)
Kuća Weissenhof, Stuttgart, (Njemačka)
Nacionalni muzej zapadne umjetnosti, Tokio, (Japan),
Kuća za odmor u Korsou, Stambena zgrada u Ženevi, Švicarska