Popis stanovništva u FNR Jugoslaviji 1948.
Prema popisu stanovništva obavljenom 15. ožujka 1948., Jugoslavija je imala 15.772.098 stanovnika te je bio vidljiv demografski gubitak tijekom Drugog svjetskog rata. Prema rezultatima istraživanja iz 1964., Jugoslavija u Drugom svjetskom ratu izgubila 597.323 osoba ili oko 4% stanovništva. Po republikama, najviše žrtava je imala Hrvatska: 194.749 poginulih ili nestalih civila i partizana ili 32,6% ukupno stradalih. Bosna i Hercegovina je imala 177.045 žrtava (29,6%), uža Srbija 97.728 (16,4%), Vojvodina 41.370 (6,9%), Slovenija 40.791 (6,8%), Makedonija 19.706 (3,3%), Crna Gora 16.903 (2,8%) a Kosovo 7.927 (1,3%), dok se za 1.744 nije znalo republičko porijeklo.[1] Po udjelu postotka poginulih, najviše je imala Bosna i Hercegovina, oko 7% ukupnog stanovništva, a najmanje Kosovo, oko 1%. Savezni statistički ured navodi da bi bez rata Jugoslavija imala oko 18,3 milijuna stanovnika, ali da je broj žitelja od zadnjeg popisa iz 1931. ipak povećan za 1,3 milijuna ili 9,1%.[2]
Popis iz 1948. po prvi put je uključio i područja Istre i Slovenskog primorja oko Trsta, koja su prije pripadala Italiji.[2] Obrazac je sadržavao 13 pitanja i uputstvo za popunjavanje. Bilo je predviđeno da muslimani jugoslavenskog etničkog porekla daju neki od odgovora: Srbin-musliman, Hrvat-musliman ili neopredijeljen-musliman, s tim što su Srbi-muslimani uključeni u Srbe, Hrvati-muslimani u Hrvate i Makedonci-muslimani u Makedonce, dok su neopredijeljeni-muslimani iskazani posebno, što je izazvalo poneke konfuzije. Kasnijim popisima muslimanima je priznat status naroda. Izuzev Hrvatske (14.545 manje osoba), sve ostale republike su zabilježile rast stanovništva.[2] Od ukupno 15,77 milijuna žitelja, najviše je otpalo na Srbiju: 6.527.966 ili 41,4%. Kosovo je imalo 727.820 žitelja (498.242 Albanci ili 68.4%, 171.911 Srbi ili 23.6%[3]), Vojvodina 1.663.212 žitelja (Srbi 841.246 ili 50,6%, Mađari 428.932 ili 25,8%, Hrvati 134.232 ili 8,1%[4]) a uža Srbija 4.134.934 žitelja (Srbi 3.810.573 ili 92,2%, Albanci 33.289 ili 0,8% i drugi[5]).
Na Hrvatsku je otpalo 3.779.858 ili 24% stanovništva Jugoslavije. Hrvata je bilo 2.975.339 ili 78,7%, Srba 543.795 ili 14,4%.[6] Bosna i Hercegovina je imala 2.565.277 žitelja, od toga 1.136.116 Srba (44,3%), 788.403 Muslimana/Bošnjaka (30,7%), 614.123 Hrvata (23,9%) i drugih.[7] Makedonija je brojala 1.152.986 stanovnika (789.648 Makedonci ili 68,4%, 197.389 Albanci 17,1%), Slovenija 1.391.873 (1.350.459 Slovenci ili 97%, 16.069 Hrvati ili 1,2%) a Crna Gora 377.189 (342.008 Crnogorci ili 90,7%, 19.425 Albanci ili 5,1% i drugi).
Jugoslavija je zabilježila pet gradova većih od 100.000 stanovnika, šest od preko 50.000 i 17 s preko 20.000. Ukupan broj gradskog stanovništva bio je 1,94 milijuna ili 12,3%,[8] a seoskog 13,83 milijuna ili 87,7%. Najveći gradovi bili su Beograd (367.816 stanovnika),[9] Zagreb (279.623 stanovnika),[9] Ljubljana (115.095 stanovnika) i Sarajevo (113.769 stanovnika).
|
Nacionalni sastav stanovništva FNRJ, 1948. | |||||||||||
| Republika/pokrajina | ukupno | Srbi | Hrvati | Slovenci | Маkedonci | Crnogorci | neopredijeljeni muslimani | Bugari | Česi | Slovaci | |
| FNRJ | 15.772.098 | 6.547.117 | 3.784.353 | 1.415.432 | 810.126 | 425.703 | 808.921 | 61.140 | 39.015 | 83.626 | |
| Srbija | 6.527.966 | 4.823.730 | 169.864 | 20.998 | 17.917 | 74.860 | 17.315 | 59.472 | 6.760 | 73.140 | |
| * uža Srbija | 4.136.934 | 3.810.573 | 30.342 | 13.492 | 8.301 | 16.221 | 6.586 | 55.894 | 2.755 | 1.106 | |
| Beograd | 367.816 | 299.498 | 24.331 | 9.463 | 5.265 | 7.686 | 1.218 | 327 | 2.026 | 959 | |
| * Vojvodina | 1.663.212 | 841.246 | 134.232 | 7.223 | 9.090 | 30.589 | 1.050 | 3.501 | 3.976 | 72.032 | |
| Novi Sad | 75.158 | 36.520 | 8.417 | 910 | 298 | 544 | 142 | 54 | 382 | 2.069 | |
| * Kosovo | 727.820 | 171.911 | 5.290 | 283 | 526 | 28.050 | 9.679 | 77 | 29 | 2 | |
| Priština | 19.631 | 5.119 | 105 | 15 | 108 | 1.142 | 60 | 2 | 3 | 0 | |
| Hrvatska | 3.756.807 | 543.795 | 2.975.399 | 38.734 | 1.387 | 2.871 | 1.077 | 637 | 28.991 | 10.097 | |
| Zagreb | 279.623 | 13.125 | 241.007 | 17.054 | 430 | 795 | 209 | 332 | 1.674 | 167 | |
| Slovenija | 1.391.873 | 7.048 | 16.069 | 1.350.149 | 366 | 521 | 179 | 35 | 1.063 | 82 | |
| Ljubljana | 115.095 | 1.441 | 2.377 | 109.681 | 74 | 136 | 48 | 7 | 303 | 14 | |
| Bosna i Hercegovina | 2.565.277 | 1.136.116 | 614.123 | 4.338 | 675 | 3.094 | 788.403 | 94 | 1.978 | 274 | |
| Sarajevo | 113.769 | 40.914 | 26.486 | 1.408 | 323 | 1.846 | 39.328 | 49 | 530 | 24 | |
| Makedonija | 1.152.986 | 29.721 | 2.090 | 729 | 789.648 | 2.348 | 1.560 | 889 | 130 | 29 | |
| Skopje | 87.654 | 5.872 | 986 | 425 | 51.819 | 770 | 405 | 275 | 74 | 11 | |
| Crna Gora | 377.189 | 6.707 | 6.808 | 484 | 133 | 342.009 | 387 | 13 | 93 | 4 | |
| Titograd | 10.338 | 287 | 133 | 58 | 23 | 9.567 | 32 | 7 | 18 | 0 | |
| Nacionalni sastav stanovništva FNRJ, 1948. | |||||||||||
| Republika/pokrajina | Rusi | Rusini/Ukrajinci | Albanci | Mađari | Nijemci | Rumunji | Vlasi | Talijani | Turci | Romi | ostali i nepoznato |
| FNRJ | 20.069 | 37.140 | 750.431 | 496.492 | 55.337 | 64.095 | 102.953 | 79.575 | 97.954 | 72.736 | 19.883 |
| Srbija | 13.329 | 22.667 | 532.011 | 433.701 | 41.460 | 63.130 | 93.440 | 863 | 1.914 | 52.181 | 9.214 |
| * uža Srbija | 7.819 | 553 | 33.289 | 4.686 | 9.442 | 3.849 | 93.440 | 632 | 523 | 33.366 | 4.065 |
| Beograd | 5.144 | 287 | 1.137 | 3.427 | 3.409 | 323 | 4 | 441 | 77 | 90 | 2.704 |
| * Vojvodina | 5.148 | 22.083 | 480 | 428.932 | 31.821 | 59.263 | 0 | 192 | 76 | 7.585 | 4.693 |
| Novi Sad | 761 | 887 | 44 | 21.000 | 1.390 | 382 | 0 | 33 | 16 | 57 | 1.252 |
| * Kosovo | 362 | 31 | 498.242 | 83 | 197 | 18 | 0 | 39 | 1.315 | 11.230 | 456 |
| Priština | 45 | 2 | 11.442 | 20 | 5 | 3 | 0 | 4 | 65 | 1.274 | 217 |
| Hrvatska | 3.210 | 6.397 | 635 | 51.399 | 10.144 | 743 | 1 | 76.093 | 13 | 405 | 4.779 |
| Zagreb | 1.070 | 181 | 261 | 1.058 | 595 | 45 | 1 | 466 | 5 | 0 | 1.148 |
| Slovenija | 796 | 170 | 216 | 10.579 | 1.824 | 71 | 0 | 1.458 | 5 | 46 | 1.196 |
| Ljubljana | 220 | 34 | 65 | 57 | 298 | 9 | 0 | 171 | 2 | 0 | 158 |
| Bosna i Hercegovina | 1.316 | 7.883 | 755 | 532 | 1.174 | 71 | 1 | 964 | 80 | 442 | 2.964 |
| Sarajevo | 552 | 84 | 418 | 122 | 338 | 22 | 1 | 136 | 56 | 0 | 1.132 |
| Makedonija | 1.141 | 0 | 197.389 | 219 | 360 | 77 | 9.511 | 56 | 95.940 | 19.500 | 1.649 |
| Skopje | 557 | 0 | 5.209 | 113 | 152 | 16 | 665 | 27 | 13.928 | 5.796 | 554 |
| Crna Gora | 277 | 23 | 19.425 | 62 | 375 | 3 | 0 | 141 | 2 | 162 | 81 |
| Titograd | 42 | 0 | 45 | 4 | 61 | 1 | 0 | 58 | 0 | 0 | 2 |
Izvori
uredi- ↑ Vladimir Žerjavić. „Yugoslavia: Manipulations with the Numbers of Second World War Victims”. Hrvatski informativni centar. Arhivirano iz originala na datum 2012-07-16. Pristupljeno 23. kolovoza 2013.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Šimek-Škoda 1948, str. 153
- ↑ Petričević 1983, str. 165
- ↑ Petričević 1983, str. 127
- ↑ Petričević 1983, str. 146
- ↑ Jordan 1989, str. 27
- ↑ Kasapović 2005, str. 81
- ↑ Šimek-Škoda 1948, str. 155
- ↑ 9,0 9,1 Seferagić 1988, str. 96
Literatura
uredi- Jordan, Peter (1989). Atlas Ost- und Südosteuropa: Bevölkerung aktuelle Karten zu Ökologie, Bevölkerung und Wirtschaft. Population : up-to-date ecological, demographic and economic maps, Opseg 2. Österreichisches Ost- und Südosteuropa-Institut. ISBN 9783443285265.
- Kasapović, Mirjana (2005). Bosna i Hercegovina: podijeljeno društvo i nestabilna država. Politička Kultura. ISBN 9789536213948.
- Petričević, Jure (1983). Nacionalnost stanovništva Jugoslavije: nazadovanje Hrvata i manjina, napredovanje Muslimana i Albanaca: Opseg 5 iz Knjižnica Sloboda. Verlag Adria.
- Seferagić, Dušica (1988). Kvaliteta života i nova stambena naselja: Knj.6 iz Biblioteka Revije za sociologiju. Sociološko društvo Hrvatske. ISBN 9788681175040.
- Šimek-Škoda, K (1948). „Popis stanovništva Jugoslavije godine 1948.”. Hrvatski geografski glasnik, Vol.11.-12. No.1. Lipanj 1950..