1946

**1946. po kalendarima**
Gregorijanski	1946. (MCMXLVI)
Ab urbe condita	2699.
Islamski	1365–1366.
Iranski	1324–1325.
Hebrejski	5706–5707.
Bizantski	7454–7455.
Koptski	1662–1663.
	Hindu kalendari
• Vikram Samvat	2001–2002.
• Shaka Samvat	1868–1869.
• Kali Yuga	5047–5048.
	Kineski
• Kontinualno	4582–4583.
• 60 godina	Yang Vatra Pas; (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11946.
	p • r • u
	Podrobnije: Kalendarska era

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	19. vijek – 20. vijek – 21. vijek
Decenija:	1910-e 1920-e 1930-e – 1940-e – 1950-e 1960-e 1970-e
Godine:	1943 1944 1945 – 1946 – 1947 1948 1949

Godina 1946 (MCMXLVI) bila je redovna godina koja počinje u utorak.

DogađajiUredi

Januar/SiječanjUredi

2. 1. - U nemogućnosti da nastavi svoju vladu nad Albanijom posle Drugog svetskog rata, Kralj Zog je abdicirao, ali je zadržavo svoje pravo na tron.
7. 1. - Zapadne sile su priznale Austriju u granicama iz 1937.
10. 1. - Projekat Diana - radarski zraci odbijeni od Meseca nazad na Zemlju, čime je izmerena njihova razdaljina i dokazana mogućnost komunikacije u svemiru.
10. 1. - U Londonu održano prvo zasedanje Generalne skupštine Ujedinjenih naroda, sa predstavnicima 51 nacije.
11. 1. - Ustavotvorna skupština u Tirani je proglasila Narodnu Republiku Albaniju.
12. 1. - Sovjeti u Bugarskoj ne uspevaju da ubede Nikolu Petkova i Kostu Lulčeva da se vrate u vladu Otadžbinskog fronta.
17. 1. - U Londonu održano prvo zasedanje Saveta bezbednosti Ujedinjenih nacija.
19. 1. - Prvi let raketnog eksperimentalnog aviona Bell X-1.
20. 1. - Na Majevici likvidiran četnički vojvoda Radivoje Kerović.
22. 1. - Iranska kriza 1946.: u kurdskom delu Irana proglašena autonomna Mahabadska Republika (neće doživeti kraj godine).
24. 1. - na osnovu rezolucije Generalne skupštine UN, koju su inicirale SAD, Velika Britanija i Kanada, osnovana je Komisija za atomsku energiju.
26. 1. - Charles de Gaulle odstupa sa čela Privremene vlade Francuske republike.
29. 1. - Osnovana Centralna obaveštajna grupa (od 1947. CIA).
31. 1. - Jugoslovenska Ustavotvorna skupština donela je Ustav Federativne Narodne Republike Jugoslavije (Ustav Sovjetskog Saveza kao uzor, ojačana vlada na račun skupštine). Kao vrhovni organ državne vlasti je označena Narodna skupština FNRJ, koja ima Savezno veće i Veće naroda, bira sebi Prezidijum, imenuje i razrešava Vladu FNRJ.

Februar/VeljačaUredi

1. 2. - Josip Broz Tito prvi predsednik novoformirane Vlade FNRJ.
1. 2. - Zoltán Tildy, iz Sitnoposedničke stranke, prvi predsednik mađarske republike.
2. 2. - Norvežanin Trygve Lie postaje prvi Generalni sekretar Ujedinjenih naroda (do 1952).
4 - 5. 2. - Američka i britanska vlada priznale rumunsku vladu, kojom dominiraju komunisti.
7. 2. - Incident u Beogradu, američki narednik Charles Nicoloff ubio sovjetskog vojnika Ivana Ivanovića Vasiljenka, navodno u samoodbrani (oslobođen u decembru pred vojnim sudom u Napulju)^[1].
ca. 7. 2. - Zakon o ovlašćenju Vladi FNRJ za donošenje uredaba po pitanjima iz narodne privrede (jačanje državne intervencije u privredu).
9. 2. - Staljinov govor u Boljšom teatru: kapitalistički razvoj čini ratove neizbežnim (shvaćeno kao pretnja Zapadu), najavljuje nove petogodišnje planove i napore.
13. 2. - Federalna Država Bosna i Hercegovina preimenovana u Narodna Republika Bosna i Hercegovina.
14. 2. - Memorandum vlade FNRJ o "antijugoslovenskom stavu" poljske emigrantske armije (Andersova armija).
14. 2. - Javnosti predstavljen ENIAC, prvi računar opšte svrhe.
14. 2. - Laburistička vlada nacionalizovala Banku Engleske.
18. 2. - U Bombaju pobuna u Kraljevskoj indijskoj mornarici - proširila se lukama cele Britanske Indije.
19. 2. - Federalna Država Srbija preimenovana u Narodna Republika Srbija.
20. 2. - Eksplozija u rudniku uglja u Zapadnoj Nemačkoj, poginulo preko 400 rudara.
22. 2. - Uticajni "Dugi telegram" službenika američke ambasade u Moskvi Georga F. Kennana o načinu na koji SSSR posmatra svet.
24. 2. - Juan Peron izabran za predsednika Argentine (preuzima 4. 6.).
26. 2. - Federalna Država Hrvatska preimenovana u Narodna Republika Hrvatska.
februar-avgust - Povrede jugoslovenskog vazdušnog prostora iznad Slovenije, od strane američkih i britanskih aviona.

Mart/OžujakUredi

2. 3. - Britanske trupe se povukle iz Irana.
5. 3. - Čerčilov govor u Fultonu, Misuri, o "Gvozdenoj zavesi".
17. 3. - 18. dodjela Oscara: najbolji film je The Lost Weekend, ukupno četiri nagrade.
13. 3. - Draža Mihailović uhvaćen u okolini Višegrada.
15. 3. - Britanski premijer Clement Attlee obećava nezavisnost Indiji, čim se dogovore oko ustava.
18. 3. - Ugovor o prijateljstvu i uzajamnoj pomoći između Poljske i Jugoslavije.
19. 3. - Francuska Gvajana, Gvadalupa, Martinik i Reunion su postali prekomorski departmani Francuske.
22. 3. - Transjordan, deo Britanskog Mandata Palestine, postaje kraljevina.
24. 3. - Na Cetinju osnovano Udruženje likovnih umjetnika Crne Gore.
30. 3. - Nota vlade SAD vladi FNRJ povodom hvatanja Draže Mihailovića - podsećanje da je "vodio snage otpora", oficiri za vezu i spaseni avijatičari bi mogli svedočiti u procesu (vlada FNRJ odbija notu).
31. 3. - Izbori u Grčkoj, uspeh desnih partija (uz mali odziv).
mart - Počinje (ili se obnavlja) Grčki građanski rat (traje do 1949), u kojem FNR Jugoslavija daje najveću podršku grčkim komunistima.

April/TravanjUredi

1. 4. - Omladinskom radnom akcijom (ORA) počela izgradnja željezničke pruge Brčko-Banovići.
1. 4. - Formirana Malajska Unija, pod britanskom vlašću.
1. 4. - Singapur postao zasebna britanska krunska kolonija, nakon raspuštanja Kolonija Malajskog prolaza (Straits Settlements).
3. 4. - Titov ekspoze o vanjskoj politici u Saveznoj skupštini, izvještava o "prelijetanju savezničkih vojnih i drugih aviona" iznad Jugoslavije.
ca. 4. 4. - FNRJ: Zakon o opštoj državnoj kontroli (nadzire državne organe i njima potčinjene ustanove i preduzeća).
5. 4. - Američki brod USS Missouri stigao pred Istanbul s ostacima preminulog turskog ambasadora (SSSR protestuje); četiri dana kasnije stiže u Pirej.
13. 4. - Vlada FNRJ priznala Špansku republikansku vladu u izbeglištvu.
17. 4. - Sirija nezavisna od Francuske.
17. 4. - Osnovana Narodna tehnika Jugoslavije.
18. 4. - Vlada SAD uspostavila diplomatske odnose sa FNRJ.
18. 4. - Zvanično raspušteno Društvo naroda.
21. 4. - Prva prijateljska fudbalska utakmica Crvene Zvezde i Partizana.
29. 4. - Počinje Tokijski proces japanskim ratnim zločincima.
ca. 29. 4. - FNRJ: Uredba o otkupu žitarica u ekonomskoj 1946/1947 godini (obavezni ili prinudni otkup) - cilj je snabdevanje gradova, vojske i nove industrije; nerealne procene i ideološki pristup dovode do nezadovoljstva i ekscesa na selu.
april - Tadao Kashio u Japanu osnovao firmu, budući Casio; prvi veći proizvod: prsten-držač za cigaretu.

Maj/SvibanjUredi

1. 5. - Čuvar ambasade SAD William Wedge službenim džipom pod uticajem alkohola usmrtio oficira JA (u septembru osuđen na osam godina)^[2].
7. 5. - Pod imenom Tokijski telekomunikacioni inženjering osnovana kompanija Sony, sa 20 zaposlenih.
9. 5. - Italijanski kralj Vitorio Emanuele III abdicirao u korist sina, Umberta II.
9. 5. - Prva utakmica fudbalske reprezentacije nove Jugoslavije: Čehoslovačka - Jugoslavija 0:2 u Pragu^[3].
10. 5. - Na poligonu White Sands u Novom Meksiku lansirana prva raketa V-2.
11 - 15. 5. - Treći kongres USAOJ u Zagrebu, ime promenjeno u Narodna omladina Jugoslavije, predsednik Ratko Dugonjić.
15. 5. - Incident u Krfskom kanalu (1. deo): sa albanske obale otvorena vatra na britanske brodove HMS Orion i HMS Superb.
maj - Počelo povlačenje sovjetskih trupa iz Irana.
20. 5. - Britanski Donji dom nacionalizovao rudnike.
21. 5. - U FNRJ donesen Opšti zakon o narodnim odborima.
25. 5. - Okončanjem Britanskog mandata, nastaje nezavisna Hašemitska Kraljevina Transjordan (od 1948. Jordan) - prvi kralj Abdulah I Jordanski.
26. 5. - Izbori u Čehoslovačkoj: komunisti dobili 38% glasova u celoj zemlji (relativna većina), Slovački Demokrati dobili 62% u poluautonomnoj Slovačkoj.
28. 5. - 10. 6. - Tito u poseti SSSR-u.

Jun/Juni/LipanjUredi

1. 6. - Pogubljen Ion Antonescu, ratni vođa Rumunije.
2. 6. - Referendum o monarhiji u Italiji: 54,3% za Republiku Italiju (na jugu većina za monarhiju).
ca. 3. 6. - FNRJ: Zakon o opštedržavnom privrednom planu i državnim organima za planiranje (planske komisije na svim nivoima; "najviši izraz administrativne intervencije države").
8. 6. - Potpisani sporazumi o ekonomskoj saradnji FNRJ i SSSR, do februara će biti osnovana zajednička preduzeća JUSTA i JUSPAD (civilna avijacija odn. dunavsko parobrodarstvo).
9. 6. - Ukinute vojne komisije pri partijskim rukovodstvima - centralizacija poslova narodne odbrane, Vojni savet pri CK KPJ, na čelu sa Titom.
9. 6. - Bhumibol Adulyadej (Rama IX) je novi kralj Tajlanda, nakon tajanstvene smrti brata Anande Mahidola (čak do 2016).
10. 6. - Počelo suđenje Draži Mihailoviću pred Vojnim većem Vrhovnog suda FNRJ; sudi se još 23-ici (10 u odsustvu) od kojih će ukupno 11 biti osuđeno na smrt.
10. 6. - Proglašena Republika Italija, Umberto II napušta zemlju tri dana kasnije.
17. 6. - Osnovana "Jugoslovenska knjiga".
30. 6. - U Poljskoj referendum o ukidanju Senata, distribuciji zemlje, nacionalizaciji industrije i novim granicama.

Jul/Juli/SrpanjUredi

1. 7. - Operation Crossroads - SAD počinju niz atomskih proba na atolu Bikini na Pacifiku.
3. 7. - Enver Hodža završio posetu Beogradu.
4. 7. - Filipini postižu samostalnost nakon 47 godina vladavine SAD i 381 godinu zapadne vlasti.
4. 7. - Pogrom u Kielcu: u poljskom mestu Kielce ubijeno 42 Jevreja povratnika iz konc-logora, nakon antisemitskih kleveta - Jevreji nakon ovoga masovno napuštaju Poljsku.
5. 7. - U Parizu predstavljen bikini.
9. 7. - Ugovor o prijateljstvu i uzajamnoj pomoći između Albanije i Jugoslavije.
17. 7. - Streljan Draža Mihailović.
18. 7. - CK KPJ preko sindikata organizuje demonstracije protiv Franka, povodom 10-godišnjice njegovog puča u Španiji (potežu se i pitanja Trsta i Julijske krajine, kritika Zapada).
19. 7. - Jugoslavija izgubila od švedskog domaćina u finalu evropske zone Davis Cup-a sa 3:2 (za Jugoslaviju igrali Dragutin Mitić i Josip Palada).
22. 7. - Militantni cionisti iz Irguna podmetnuli bombu u jerusalimski hotel "King David", sedište britanskih vlasti u Palestinskom mandatu, 91 poginuli.
25. 7. - Dean Martin i Jerry Lewis prvi put nastupili kao tim.
29. 7. - U Parizu počela mirovna konferencija zemalja-pobednica u Drugom svetskom ratu. Mirovni ugovori, usaglašeni tokom zasedanja konferencije do 16. oktobra, potpisani 10. februara 1947.

Avgust/August/KolovozUredi

1. 8. - Uvedena mađarska forinta, umesto pengova, čime je okončana hiperinflacija u toj zemlji.
7. 8. - Kriza turskih moreuza: SSSR traži preispitivanje režima u Moreuzima i sazivanje nove konferencije - napetost traje do oktobra.
9. 8. - Kod Kranja prisilno spušten američki avion C-47 koji je navodno zalutao usled oluje (povrede vazdušnog prostora traju od februara).
9. 8. - Rezolucija X plenuma bugarskih komunista o makedonskom pitanju - za ujedinjenje Makedonaca oko NR Makedonije, na osnovu ugovora o savezu Bugarske i Jugoslavije.
10. 8. - U beogradskom Žarkovu osnovan Vazduhoplovnotehnički institut.
12. 8.. - Britanska je vlada naredila zaustavljanje useljavanja u Palestinu, a preostale Židove koji su željeli imigrirati internirala je na Cipar.
16. 8. - "Dan direktne akcije" u Kalkuti, početak "Sedmice dugih noževa" u kojoj je poginulo nekoliko hiljada muslimana i hinduista u međusobnim obračunima.
18. 8. - Eksplozija na Vergaroli u Puli, pod savezničkom vojnom administracijom, oko 70 mrtvih.
19. 8. - Kod Bleda oboren američki transportni avion C-47, pet mrtvih (ovaj i avion od 9. 8. spustili/oborili jugoslovenski lovci Jak-3).
ca. 26. 8. - Poslanik FNRJ Izidor Cankar napušta Grčku.
27. 8.. Francuska i Laos su zaključili sporazum kojim je Laos postao kraljevina pod francuskom dominacijom.
30. 8. - Protestna nota vlade FNRJ povodom preletanja američkih aviona.
30. 8. - Završen Rupnikov proces u Ljubljani: Leon Rupnik i još dvojica na smrt; tri zatvorske kazne, biskup Gregorij Rožman i političar Miha Krek u odsustvu.

Septembar/RujanUredi

1. 9. - Plebiscit u Grčkoj, navodno za povratak kralja - podsticaj građanskom ratu.
2. 9. - Stupila privremena vlada Indije, potpredsednik Jawaharlal Nehru.
4. 9. - Izbija muslimansko-hinduističko ulično nasilje u Bombaju.
5. 9. - Sporazum De Gasperi-Gruber: Južni Tirol ostaje u Italiji, s autonomijom.
6. 9. - Državni sekretar James F. Byrnes održao govor u Stuttgartu "Reformulacija politike o Nemačkoj", nazvan i "Govor nade": Nemačka će biti rekonstruisana, naizgled dovedena u pitanje nova granica sa Poljskom.
8. 9. - Plebiscitom u Bugarskoj uvedena republika umesto monarhije (Narodna republika proglašena 15. 9.).
18. 9. - Uhapšen nadbiskup Stepinac.
18. 9. - Farska ostrva proglasila nezavisnost od Danske nakon tesnog rezultata na referendumu, ali kralj Kristijan X dva dana kasnije poništava odluku (dobiće samoupravu 1948).
24. 9. - Predsednik Truman dobio tajni Clifford-Elseyjev izveštaj: odnosi i sporazumi sa SSSR i kako ih Sovjeti krše - preporučeno "obuzdavanje i ograničavanje" njihovog uticaja (→ Containment).
25. 9. - Bugarski ministar odbrane Damjan Velčev iz stranke "Zveno" smenjen pod sumnjom da je imao veze sa Dražom Mihailovićem^[4].
26. 9. - Zatvorena američka čitaonica u Beogradu - opet otvorena u decembru ali uz ograničen opseg informacija.
26. 9. - Grčki kralj Đorđe II se vratio u zemlju.
28. 9. - Mirovna konferencija u Parizu: odluka o stvaranju Slobodne Teritorije Trsta (ili 10. 10.?).
29. 9. - Prva utakmica fudbalske reprezentacije Jugoslavije u zemlji: Jugoslavija - Čehoslovačka 4:2 na nedovršenom stadionu JNA u Beogradu^[3].
29. 9. - 29. 10. - U Beogradu održana izložba "Slikarstvo i vajarstvo naroda Jugoslavije XIX i XX veka", kasnije i u Zagrebu i Ljubljani, kao i u istočnim zemljama do 1948.^[5].

Oktobar/ListopadUredi

1. 10. - U UK osnovana Mensa International.
10. 10. - Na međunarodnoj konferenciji o mirovnom sporazumu sa Italijom u Parizu dogovoreno stvaranje Slobodnog Teritorija Trsta (ugovor potpisan 1947).
11. 10. - Nadbiskup Alojzije Stepinac osuđen na 16 godina zatvora za veleizdaju i ratne zločine; na robiju osuđen i Ivan Šalić, a Erih Lisak na smrt (presuda Stepincu poništena 2016).
13. 10. - U Francuskoj usvojen ustav Četvrte republike (stupa na snagu sutradan).
14. 10. - Osnovana Međunarodna organizacija za standardizaciju - ISO.
14. 10. - Vatikan ekskomunicirao jugoslovenske zvaničnike povezane sa Stepinčevom osudom - nisu navedena imena, pretpostavlja se da je usmereno protiv Tita.
15. 10. - Hermann Göring preduhitrio pogubljenje, otrovavši se.
15. 10. - Posljednji sastanak Mirovne konferencije u Parizu, koji FNRJ bojkotuje.
15. 10. - Osnovano Narodno pozorište "Toša Jovanović" u Zrenjaninu.
16. 10. - Obešena desetorica (od dvanaest) osuđenih na smrt u Nürnberškom procesu.
22. 10. - Incident u Krfskom kanalu (2. deo): britanski brodovi Saumarez i Volage naleteli na mine, poginula 44 mornara (za polaganje mina osumnjičeni Jugosloveni).

Novembar/StudeniUredi

1. 11. - Karol Vojtila postao je kaplan.
6. 11. - Apel masovnim organizacijama u Jugoslaviji za prikupljanje pomoći Albaniji, koju su krajem oktobra pogodile velike poplave.
7. 11. - Nakon 190 dana završena prva savezna radna akcija omladine na gradnji željezničke pruge Brčko-Banovići, duge 190 km. U akciji učestvovalo oko 70.000 osoba iz cijele zemlje i 2.000 iz inostranstva.
9. 11. - Sarajevska opera započela svoju umjetničku djelatnost svečanom premijerom "Prodana nevjesta" Bedricha Smetane.
10. 11. - Izbori za Ustavotvorni sabor NR Hrvatske.
12. 11. - U Indoneziji primirje između nacionalista i holandske armije.
12-13. 11. - Incident u Krfskom kanalu (3. deo): Britanci čiste mine u albanskim teritorijalnim vodama.

Pančevački most

14. 11. - Patrijarh srpski Gavrilo se vratio u zemlju.
17 - 19. 11. - U Beogradu održan Prvi kongres Saveza književnika Jugoslavije - u znaku socrealizma, ali uz uzimanje u obzir domaće tradicije (uvodni referat Radovan Zogović). Za predsednika Saveza izabran Ivo Andrić, potpredsednici Oton Župančič, Miroslav Krleža, Isidora Sekulić, Radovan Zogović, Isak Samokovlija i Blažo Koneski, sekretar Čedomir Minderović^[6].
19. 11. - Izbori u Rumuniji - zvanično, Nacionalni demokratski front (komunisti i ostali) uzima 348 od 414 mesta.
23. 11.. - Prvi indokineski rat počinje francuskim bombardovanjem vijetnamske luke Hai Phong.
19. 11.. - Afganistan, Island i Švedska pristupaju Ujedinjenim Narodima.
29. 11. - Krenuo drumski saobraćaj na obnovljenom Pančevačkom mostu u Beogradu (prvi voz prošao 7. 11.).

Decembar/ProsinacUredi

3. 12. - Mijo Kerošević, kasnije proglašen za narodnog heroja, poginuo kod Bijeljine u poteri za četničkim odmetnicima.
4. 12. - Usvojen novi bugarski ustav.
5. 12. - U FNRJ donesen Zakon o nacionalizaciji privatnih privrednih preduzeća, i to saveznog i republičkog značaja (mnoga su već pod sekvestrom), celokupno bankarstvo, spoljna trgovina i unutrašnja trgovina na veliko, kao i sva preduzeća saobraćaja i sredstava za vezu.
8. 12. - Sveslovenski kongres u Beogradu.
11. 12. - Generalna skupština Ujedinjenih nacija osnovala UNICEF, Međunarodni fond Ujedinjenih nacija za pomoć deci u zemljama razorenim ratom.
12. 12. - Rezolucijom Generalne skupštine, UN prekidaju odnose sa Frankovom Španijom.
15. 12. - Iranske snage ušle u Mahabad, čime je pala samoproglašena kurdska republika; takođe povraćen i iranski Azerbejdžan.
19. 12. - Grčki građanski rat: Rezolucija 15 SB UN: ustanovljena Istražna komisija koja će ispitivati povrede grčke granice prema Albaniji, Jugoslaviji i Bugarskoj (Grčka optužuje Jugoslaviju za "agresiju" i pomaganje "revolucionarnih bandi").
22. 12. - Konferencija američkih mafijaških bosova počinje u Havani.
prosinac - U Vijetnamu, nakon neuspješnih pregovora, otvoreni je rat počeo.
25. 12. - U Moskvi proradio nuklearni reaktor F-1, prvi u Evropi koji je postigao samoodrživu lančanu reakciju.
26. 12. - Otvoren kazino i hotel Flamingo Las Vegas (Bugsy Siegelova ideja).
31. 12. - Predsednik SAD Hari Truman formalno proglasio kraj Drugog svetskog rata (Proclamation 2714).

Datum nepoznatUredi

Kineski građanski rat eskalira.
Osnovano elektrotehničko odeljenje na Univerzitetu u Beogradu.
Osnovan Sarajevski balet.
Članice Arapske lige potpisuju Kulturni sporazum.
Okončana američka okupacija Islanda.
Jugoslavija ekipni prvak Balkana u šahu.
Milovan Zoričić iz Zagreba jedan od sudija Međunarodnog suda pravde.

1946. u temamaUredi

Rukovodstvo FNRJ:
- Predsednik Prezidijuma Narodne Skupštine: Ivan Ribar
- Predsednik Vlade: Josip Broz Tito (takođe i Generalni sekretar KPJ)
- Predsednik Narodne skupštine: Vladimir Simić

Domaći film: "U planinama Jugoslavije" (sovjetska koprodukcija) (→ Kategorija:Filmovi 1946.).

Nove države:

Transjordan

Filipini

RođenjaUredi

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1946.

Januar/SiječanjUredi

5. 1. - Diane Keaton, glumica
6. 1. - Syd Barrett, rok-muzičar iz Pink Floyd-a († 2006)
13. 1. - Sonja Jauković, glumica
15. 1. - Dragomir Zupanc, TV reditelj
16. 1. - Kabir Bedi, glumac
19. 1. - Dolly Parton, country-muzičarka
20. 1. - David Lynch, filmski režiser
22. 1. - Malcolm McLaren, muzičar († 2010)
23. 1. - Zvonko Bušić, radikalni emigrant († 2013)
24. 1. - Goran Milić, novinar
24. 1. - Michael Ontkean, glumac
27. 1. - Andrija Hebrang, hrvatski političar i liječnik
30. 1. - Dick Cheney, potpredsednik SAD

Februar/VeljačaUredi

3. 2. - Žarko Potočnjak, hrvatski glumac
4. 2. - Usnija Redžepova, narodna pevačica († 2015)
4. 2. - Ken Thompson, američki naučnik
5. 2. - Charlotte Rampling, britanska glumica
10. 2. - Velimir Kljaić, hrvatski rukometni trener († 2010)
21. 2. - Alan Rickman, britanski glumac († 2016)
24. 2. - Slobodan Petrović - Petar Slaj, baletski koreograf
24. 2. - Ratomir Dujković, golman i fudbalski trener
28. 2. - Robin Cook, britanski političar († 2005)

Mart/OžujakUredi

1. 3. - Ljubiša Veličković, gen-puk., komandant RV i PVO VJ († 1999)
3. 3. - Ejup Ganić, bh. političar
6. 3. - David Gilmour, rok-muzičar iz Pink Floyd
8. 3. - Jasna Diklić, bosanskohercegovačka pozorišna i filmska glumica
11. 3. - Jurij Bajec, ekonomista
12. 3. - Liza Minnelli, američka glumica i pjevačica
19. 3. - Bigas Luna, režiser († 2013)
21. 3. ('44 ili '46) - Timothy Dalton, glumac
31. 3. - Hašim Kučuk Hoki, pevač narodne muzike († 2002)
31. 3. - Leposava Lokica Stefanović, arhitekta, balerina, baletski pedagog

April/TravanjUredi

3. 4. - Branislav Milićević, Branko Kockica
6. 4. - Ivan Bekjarev, srpski glumac († 2020)
7. 4. - Dimitrij Rupel, slovenački političar
10. 4. - Vladimir Janković (Vlada Džet), rok-muzičar, novinar Beograda 202
10. 4. - Nebojša Pavković, general, načelnik generalštaba Vojske Jugoslavije
13. 4. - Josif Tatić, glumac († 2013)
25. 4. - Vladimir Žirinovski, ruski političar
25. 4. - Strobe Talbott, američki novinar i diplomata
30. 4. - Carl XVI Gustaf, kralj Švedske

Maj/SvibanjUredi

2. 5. - David Suchet, britanski glumac
8. 5. - Borislav Stjepanović, bosanskohercegovački glumac i režiser
9. 5. - Candice Bergen, glumica
10. 5. - Marko Nicović, advokat, funkcioner SUP
10. 5. - Dušan Petričić, grafičar, ilustrator
11. 5. - Zoran Simjanović, srpski kompozitor († 2021)
19. 5. - Michele Placido, glumac
20. 5. - Cher, pevačica, glumica
21. 5. - Boba Stefanović, pevač, kompozitor († 2015)
22. 5. - Hrvoje Horvat, hrvatski rukometaš
22. 5. - Petar Božović, glumac
22. 5. - George Best, sjevernoirski fudbaler († 2005)
24. 5. - Tansu Çiller, premijerka Turske
25. 5. - Miroslav Tuđman, znanstvenik i političar († 2021)
26. 5. - Miroslav Maksimović, književnik, urednik BIGZ-a
30. 5. - Dragan Džajić, srpski fudbaler

Jun/Juni/LipanjUredi

5. 6. - Branko Baletić, filmski reditelj i scenarista
6. 6. - Živko Kolega, hrvatski političar
10. 6. - Antun Tudić, hrvatski glumac
14. 6. - Donald Trump, biznismen, predsednik SAD
15. 6. - Demis Rusos, pevač († 2015)
18. 6. - Fabio Capello, fudbaler, trener
20. 6. - Xanana Gusmão, prvi predsednik Istočnog Timora
23. 6. - Gojko Šantić, glumac
24. 6. - Velimir Milošević, pjesnik za djecu
27. 6. - Miroljub Lešo, glumac († 2019)
28. 6. - Slobodan Inić, sociolog († 2000)

Jul/Juli/SrpanjUredi

1. 7. - Slobodan Santrač, fudbaler, trener († 2016)
6. 7. - George W. Bush, predsjednik SAD
6. 7. - Peter Singer, australski filozof bioetičar
6. 7. - Sylvester Stallone, američki glumac
9. 7. - Radomir Putnik (pisac)
15. 7. - Predrag Vitas, novinar TV Beograd († 1998)
19. 7. - Ilie Năstase, teniser
22. 7. - Mireille Mathieu, pevačica
22. 7. - Danny Glover, glumac
25. 7. - Ljupka Dimitrovska, pevačica († 2016)
27. 7. - Rade Šerbedžija, filmski, televizijski i pozorišni glumac, pjesnik i muzičar

Avgust/August/KolovozUredi

3. 8. - Jack Straw, britanski političar
4. 8. - Vladimir Bebić, hrvatski političar († 2009)
8. 8. - Dragutin Šurbek, stonoteniser († 2018)
10. 8. - Daša Drndić, književnica († 2018)
10. 8. - Rifet Bahtijaragić, bosanskohercegovački književnik
11. 8. - Milan Gutović - Lane, glumac
11. 8. - Radomir Marković, načelnik SDB Srbije
15. 8. - Tony Robinson, glumac, TV voditelj
16. 8. - Pavao Pavličić, hrvatski književnik i romanopisac
16. 8. - Kaqusha Jashari, kosovska političarka
19. 8. - Bill Clinton, američki predsjednik
20. 8. - Connie Chung, novinarka
23. 8. - Keith Moon, bubnjar The Who († 1978)
24. 8. - Goran Marković, pozorišni i filmski reditelj
25. 8. - Branko Cvejić, glumac, upravnik JDP
26. 8. - Mark Snow, kompozitor
29. 8. - Bob Beamon, atletičar
30. 8 - Peggy Lipton, glumica († 2019)

Septembar/RujanUredi

5. 9. - Freddie Mercury, britanski pjevač (Queen), († 1991)
8. 9. - Beriz Belkić, bh. političar
15. 9. - Tommy Lee Jones, glumac
15. 9. - Oliver Stone, filmski režiser, producent
23. 9. - Davorin Popović, muzičar († 2001)

Oktobar/ListopadUredi

4. 10.- Suzan Sarandon, američka filmska glumica.
8. 10. - Hanan Ashrawi, palestinska političarka
19. 10. - Philip Pullman, književnik
20. 10. - Elfride Jelinek, dobitnica Nobelove nagrade za književnost.
20. 10. - Marko Nikolić, srpski glumac († 2019)
26. 10. - Holly Woodlawn, američka glumica
26. 10. - Tanja Kragujević, književnica
27. 10. - Ivan Reitman, filmski režiser, producent

Novembar/StudeniUredi

4. 11. - Robert Mapplethorpe, fotograf
6. 11. - Sally Field, glumica, režiser
8. 11. - Guus Hiddink, fudbaler, trener
8. 11. - Stanislav Karasi, fudbaler
11. 11. - Dimitrije Boarov, ekonomski novinar
16. 11. - Terrence McKenna, američki pisac i filozof
16. 11. - Slobodan Šijan, filmski i TV reditelj, scenarista itd.
20. 11. - Patrijarh ruski Kiril
24. 11. - Ted Bundy, serijski ubica († 1989)
27. 11. - Jakša Fiamengo, pjesnik i tekstopisac († 2018)
29. 11. - Vuk Drašković, književnik, novinar, predsednik SPO
30. 11. - Marina Abramović, slikarka, multimedijalna i konceptualna umetnica

Decembar/StudeniUredi

1. 12. - Kemal Kurspahić, novinar
2. 12. - Gianni Versace, italijanski modni kreator († 1997)
5. 12. - José Carreras, tenor
8. 12. - Jacques Bourboulon, fotograf
9. 12. - Sonia Gandhi, indijska političarka
10. 12. - Fadil Redžić, bosanskohercegovački muzičar
12. 12. - Emerson Fittipaldi, auto-trkač
13. 12. - Jovica Aćin, književnik i prevodilac
14. 12. - Patty Duke, glumica († 2016)
15. 12. - Miroslav Josić Višnjić, srpski književnik († 2015)
17. 12. - Aljoša Vučković, glumac
17. 12. - Ljiljana Lašić, glumica
18. 12. - Steven Spielberg, američki redatelj
23. 12. - John Sullivan, scenarista "Mućki" († 2011)
29. 12. - Slobodan "Boda" Kovačević, bosanskohercegovački gitarista
30. 12. - Berti Vogts, fudbaler, trener
31. 12. - Diane von Fürstenberg, modni kreator

Kroz godinuUredi

Nataša Kandić, aktivistkinja za ljudska prava
Mirko Pejanović, bh. političar

SmrtiUredi

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1946.

Januar/Siječanj – Mart/OžujakUredi

6. 1. - Dion Fortune, velška okultistkinja (* 1890)
13. 1. - Radoje Dakić, narodni heroj (* 1911)
19. 1. (zvanično) - Nikola Kalabić, četnički komandant (* 1906)
20. 1. - Radivoje Kerović, četnički vojvoda (* 1913)
29. 1. - Harry Hopkins, savetnik predsednika FD Roosevelta (* 1890)
31. 1. - Ivo Protulipac, katolički aktivist, doktor i odvjetnik (* 1899)

4. 2. - Milan Nedić, general, predsednik kvislinške srpske vlade (* 1878)
23. 2. - Tomoyuki Yamashita, japanski general, osuđen za ratne zločine (* 1885)

14. 3. - Werner von Blomberg, predratni glavnokomandujući nemačke vojske (* 1878)
24. 3. - Aleksandar Aljehin, ruski šahista i svetski šampion u šahu (* 1892

April/Travanj – Jun/LipanjUredi

21. 4. - John Maynard Keynes, britanski ekonomista (* 1883)

1. 5. - Davorjanka Paunović Zdenka, nevenčana supruga Josipa Broza Tita (* 1921)
1. 5. - Grga Budislav Angjelinović, političar, publicist (* 1886)
16. 5. - Bruno Tesch, pronalazač i proizvođač otrova Zyklon-B (* 1890)

1. 6. - Ion Antonescu, ratni vođa Rumunije (* 1882)
9. 6. - Ananda Mahidol, kralj Sijama (* 1925)
10. 6. - Jack Johnson (bokser), bivši svetski prvak (* 1878)
14. 6. - John Logie Baird, pionir televizije (* 1888)
16. 6. - Miloje Milojević, kompozitor, muzikolog, pedagog (* 1884)
20. 6. - Wanrong, poslednja kineska carica (* 1906)

Jul/Srpanj – Septembar/RujanUredi

4. 7. - Čuvarke konc-logora Stutthof:
- Jenny-Wanda Barkmann (* ca. 1922)
- Elisabeth Becker (* 1923)
- Wanda Klaff (* 1922)
- Ewa Paradies (* 1920)
- Gerda Steinhoff (* 1922)
8. 7. - Aleksandar Vasiljevič Aleksandrov, kompozitor, osnivač ansambla (* 1883)
13. 7. - Alfred Stieglitz, fotograf (* 1864)
17. 7. - Osuđeni na Beogradskom procesu:
- Dragoljub Mihailović, komandant JVuO (* )
- Dragomir Jovanović, šef beogradske policije (* 1902)
- Velibor Jonić, Nedićev ministar prosvete (* 1892)
- Tanasije Dinić, Nedićev ministar unutr. poslova (* 1891)
- Kosta Mušicki, komandant Srpskog dobrovoljačkog korpusa (* 1897)
20. 7. - Edmund Glaise-Horstenau, njemački vojni izaslanik u NDH (* 1882)
27. 7. - Gertrude Stein, američka lezbejska spisateljica (* 1874)
29. 7. - Milovan Kovačević, arhitekt (* 1905)

2. 8. - Andrej Vlasov, sovjetski general u nemačkoj službi (* 1901)
6. 8. - Veselin Čajkanović, srpski klasični filolog, istoričar religije, akademik (* 1881)
9. 8. - Léon Gaumont, pionir filma (* 1864)
13. 8. - H. G. Wells, književnik (* 1866)

4. 9. - Leon Rupnik, slovenski kvisling (* 1880)

Oktobar/Listopad – Decembar/ProsinacUredi

11. 10. - Ivan Hitrec, hrvatski nogometaš (* 1911.)
12. 10. - Joseph Stilwell, američki general (* 1883)
15. 10. - Hermann Göring, njemački rajhsmaršal (* 1893)
16. 10. - osuđeni u Nirnbergu:
- Hans Frank, nacistički guverner Poljske (* 1900)
- Wilhelm Frick, ministar unutr. poslova (* 1877)
- Alfred Jodl, šef Visoke komande (* 1890)
- Ernst Kaltenbrunner, general policije (* 1903)
- Wilhelm Keitel, generalfeldmaršal (* 1882)
- Joachim von Ribbentrop, ministar ino. poslova (* 1893)
- Alfred Rosenberg, nacistički ideolog (* 1893)
- Fritz Sauckel, opunomoćenik za radnu snagu (* 1892)
- Arthur Seyss-Inquart, nacistički lider u Austriji (* 1892)
- Julius Streicher, izdavač propagande (* 1885)

14. 11. - Manuel de Falla, kompozitor (* 1876)

3. 12. - Mijo Kerošević, narodni heroj (* 1920)

Kroz godinuUredi

Miroslav Filipović - "fra Sotona", komandant Jasenovca (* 1915)

Nobelove nagradeUredi

Fizika: Percy W. Bridgman (izum aparature za proizvodnju ekstremno visokog pritiska i za otkrića na polju fizike visokog pritiska)
Kemija: James B. Sumner (otkriće da se enzimi mogu kristalizovati), John Howard Northrop i Wendell Meredith Stanley (preparacija enzima i virusnih proteina u čistom obliku)
Fiziologija i medicina: Hermann Joseph Muller (otkriće proizvodnje mutacija putem iradijacije rendgenskim zracima)
Književnost: Hermann Hesse (nadahnuto pisanje koje, rastući u smelosti i pronicljivosti, oličava klasične humanitarne ideale i visoke kvalitete stila)
Mir: Emily Greene Balch (zalaganje protiv rata i za razoružanje) i John Raleigh Mott (međunarodna verska bratstva i misionarstvo u korist mira)

ReferenceUredi

↑ T. Jakovina, Američki komunistički saveznik, p. 203
↑ Jakovina, p. 207
↑ ^3,0 ^3,1 Milan Bajec, Ivan Dolničar, 1981, str. 99
↑ Return to Diversity, A Political History of East Central Europe Since World War II - Joseph Rothschild & Nancy M. Wingfield, p. 116
↑ Milan Bajec, Ivan Dolničar, 1981. 114
↑ Milan Bajec, Ivan Dolničar, 1981, str. 96

LiteraturaUredi

Milan Bajec, Ivan Dolničar (1981). Jugoslavija 1941-1981, Beograd: Eksport pres.

[1] T. Jakovina, Američki komunistički saveznik, p. 203

[2] Jakovina, p. 207

[BajecDolničar1981-99-3] 3,0 ^3,1 Milan Bajec, Ivan Dolničar, 1981, str. 99

[4] Return to Diversity, A Political History of East Central Europe Since World War II - Joseph Rothschild & Nancy M. Wingfield, p. 116

[5] Milan Bajec, Ivan Dolničar, 1981. 114

[6] Milan Bajec, Ivan Dolničar, 1981, str. 96

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]