1974

godina
(Preusmjereno sa stranice 1974.)

< | 19. vijek | 20. vijek | 21. vijek | >
< | 1940-e | 1950-e | 1960-e | 1970-e | 1980-e | 1990-e | 2000-e | >
<< | < | 1970. | 1971. | 1972. | 1973. | 1974. | 1975. | 1976. | 1977. | 1978. | > | >>

Ovo je članak o godini 1974.

Godina 1974 (MCMLXXIV) bila je redovna godina koja počinje u utorak po gregorijanskom kalendaru. U jeku Hladnoga rata, ova je godina bila prepuna burnih i važnih historijskih događanja. Već u februaru, karipska država Grenada stekla je formalnu nezavisnost od Ujedinjenog Kraljevstva, gdje je sljedećeg mjeseca došlo do pada konzervativne vlade Edwarda Heatha i povratka laburista na čelu s Haroldom Wilsonom. U Portugalu je u aprilu izbila Revolucija karanfila koja je svrgnula režim Antónija Salazara, a što će u narednim godinama dovesti i do pada portugalskog kolonijalnog imperija. Smjene vlasti dogodile su se i u Zapadnoj Njemačkoj (Willy Brandt podnosi ostavku, nasljeđuje ga Helmut Schmidt), Francuskoj (Valéry Giscard d'Estaing pobjeđuje na izborima), Argentini (Juan Perón, a nasljeđuje ga supruga Isabel), Etiopiji (svrgnut je Haile Selassie) te u Sjedinjenim Državama, gdje je Richard Nixon podnio ostavku usred afere Watergate; naslijedio ga je Gerald Ford.

1974. po kalendarima
Gregorijanski 1974. (MCMLXXIV)
Ab urbe condita 2727.
Islamski 1393–1394.
Iranski 1352–1353.
Hebrejski 5734–5735.
Bizantski 7482–7483.
Koptski 1690–1691.
Hindu kalendari
Vikram Samvat 2029–2030.
Shaka Samvat 1896–1897.
Kali Yuga 5075–5076.
Kineski
Kontinualno 4610–4611.
60 godina Yang Drvo Tigar
(od kineske Ng.)
Holocenski kalendar 11974.
p  r  u
Podrobnije: Kalendarska era

U SFR Jugoslaviji, početkom godine došlo je do usvajanja novog ustava, koji je slovio kao najduži ustav na svijetu. Nešto kasnije, Josip Broz Tito proglašen je doživotnim čelnikom države. U Jugoslaviji je došlo i do nekoliko izbora na različitim razinama, koji su značajno promijenili političku strukturu u zemlji.

Najunosniji kino hit iz 1974. godine bila je komedija Blazing Saddles, dok su svoje premijere imali i neku kultni filmovi poput Kineske četvrti, Kuma II, Ubojstva u Orient Expressu, Velikog Gatsbyja i Prisluškivanja. Ramonesi su 1974. godine imali svoj prvi javni nastup, domaći bend Bijelo dugme je izdao prvi album, a na Eurosongu u Brightonu je pobjedu odnijela ABBA s pjesmom "Waterloo". Stephen King je objavio roman Carrie, što je bio prvi roman objavljen pod njegovim pravim imenom.

1974:
123456789101112
RođenjaSmrti

Događaji

uredi

Januar/Siječanj

uredi
  • januar - Vidljiva je kometa Kohoutek.
  • 1. 1. - Severnoirske Nevolje: uspostavljena Egzekutiva Severne Irske prema Sporazumu iz Sunningdalea, predviđeno i Veće Irske za celo ostrvo - ali sporazum propada već u maju (Sporazum na Veliki petak iz 1998. će biti vrlo sličan).
  • 1. 1. - 7. 3. - Trodnevni radni tjedan u Velikoj Britaniji, usljed nestašice ugljena prouzročenog rudarskim štrajkom.
  • 2. 1. - Naftna kriza: Ričard Nikson potpisuje akt po kome se smanjuje maksimalna brzina u SAD-u na 55 milja na sat kako bi se štedio benzin tijekom OPEC-ovog embarga.
  • ca. 6. 1. - Igor Mandić i Mirko Božić napustili uredništvo zagrebačkog časopisa "Oko", protiveći se prenošenju sovjetskih stavova u diskusiji o konzumerizmu u Jugoslaviji[1].
  • 8. 1. - Ustavna komisija SFRJ nakon javne rasprave pripremila konačni nacrt Ustava (22. 1. predstavljen Veću naroda).
  • 11. 1. - U Cape Townu rođene šestorke Rosenkowitz, prve koje su preživele.
  • 11. 1. - Lideri Tunisa i Libije, Bourguiba i Gaddafi, proglasili ujedinjenje u Arapsku Islamsku Republiku - dogovor propao skoro odmah.
  • januar - SFRJ postavila granične oznake na tri granična prelaza između tršćanskih zona A i B - italijanska vlada ovo osuđuje kao kršenje sporazuma iz 1954, smatra i zonu B italijanskom[2].
  • januar - EI Niš počela proizvodnju TV aparata u boji ("Spektar kolor specijal").
  • 18. 1. - Egipatsko-izraelski sporazum, uz pomoć Kissingerove shuttle diplomatije: Izraelci se povlače na 20 km od Sueckog kanala, tampon zonu zauzima misija UNEF.
  • 19. 1. - Francuski franak napušta evropsku "monetarnu zmiju" i prelazi na plutajući kurs.
  • 19 - 20. 1. - Bitka za Paracelska ostrva: snage NR Kine odbile južnovijetnamski pokušaj da povrate kontrolu nad Paracelskim ostrvima i uspostavile sopstvenu kontrolu nad područjem (→ Linija devet crta).
 
F-16 Fighting Falcon

Februar/Veljača

uredi
 
Republike i pokrajine Jugoslavije
  • februar - Prebegli čehoslovački general Jan Šejna tvrdi da postoji "Plan Polarka", koji predviđa upad Varšavskog pakta u Jugoslaviju preko Austrije, u slučaju nereda posle Titove smrti.[9][10]. Jugoslovenski mediji kasnije to uglavnom nazivaju lažima.
  • 19 - 22. 2. - Aziz Hadžihasanović u "Oslobođenju" upozorava na muslimanski nacionalizam, podjednako opasan kao srpski i hrvatski[11].
  • 21. 2. -   Skupština SFRJ "u suglasnosti sa skupštinama republika i skupštinama autonomnih pokrajina" donijela novi Ustav koji je bio na snazi do raspada države, najduži ustav na svijetu.
    • Savezna skupština je dvodomna, sa delegatskim umesto poslaničkog sistema; u Saveznom veću po 30 delegata iz svake republike i po 20 iz pokrajina, Veće republika i pokrajina po 12 delegata republičkih i po osam delegata pokrajinskih skupština. Organizacije radnih ljudi biraju delegacije, koje biraju delegate u većima opštinskih skupština, koje šalju delegate u razna veća republičkih, pokrajinskih i savezne skupštine, ova poslednja prima i delegate iz republičkih i pokrajinskih veća.
    • Predsedništvo SFRJ ima 8 članova (po jedan iz 6 republika i 2 pokrajine) + Tito kao Predsednik Republike.
    • Predviđeno osnivanje samoupravnih interesnih zajednica.
    • Narednih dana doneseni i novi ustavi republika i pokrajina - ove druge su ranije imale statute, istovremeno su deo Srbije i konstitutivni delovi federacije, imaju zakonodavnu, izvršnu i sudsku vlast.
    • Stvorena je "zastrašujuća administrativna mašina" sa oko milion delegata, administrativaca itd. Novi sistem smatraju konfederacijom osam partija, država i ekonomija, Ćosić smatra da su legitimisani separatizam i uništenje Jugoslavije.[12]
    • Republike mogu samostalno uzimati strane zajmove, tako da zaduženje u drugoj polovini '70-tih raste od 4,6 do 16 milijardi dolara (približno sa 26 na 67 milijardi u dolarima iz 2023[13]). U investicijskom valu tih godina je započela gradnja 40.000 objekata.[14]
  • 22. 2. - Pakistan priznao nezavisnost Bangladeša (bivši Istočni Pakistan, nezavisnost proglašena 1971).
  • 24. 2. - Osnovan Mostarski teatar mladih.
  • 27. 2. - Kriza u Etiopiji: nakon nereda zbog skupoće i vojnih pobuna, premijer Aklilu Habte-Wold dao ostavku,
  • 28. 2. - Izbori u UK daju tzv. zamrznuti parlament, opozicioni laburisti imaju relativnu većinu od 301:297 prema konzervativcima.

Mart/Ožujak

uredi
 
Markica sa Marinerom 10
  • 10. 3. - Eksplozija metana u rudniku kod Soko Banje, stradalo 15 rudara.
  • 10. 3. - Japanski vojnik Hiroo Onoda okončao skrivanje na Filipinima.
  • 12. 3. - Carlos Andrés Pérez je predsednik Venecuele (1974-79. i 1989-93), u prvom mandatu ima koristi od visoke cene nafte.
  • 12. 3. - Sovjetski Mars-6 se srušio na tu planetu, a pre tri dana Mars-7 je promašio prilikom sletanja; prošlog meseca, Mars-5 je ušao u orbitu ali se pokvario posle nekoliko dana a Mars-4 je promašio planetu pre ulaska u orbitu.
  • ca. 13. 3. - Kod Svetozareva (Jagodine) otkrivena vilična kost Dynoteriuma gigantissimusa, pretka mamuta, duža od 1 m, starija od milion i po godina.
  • 15. 3. - Gen. Ernesto Geisel novi predsednik Brazila (do 1979), donekle relaksirana vojna diktatura.
  • ožujak - Održane dvije proširene sjednice Izvršnog biroa Predsjedništva SKJ o Jovanki Broz - za nju se tvrdi da je mentalno bolesna; ona kasnije ne da izaslanicima komisije državne dokumente u svom posedu.[16]
  • mart - U Bakuu postignut sporazum o povezivanju SFRJ sa istočnoevropskim gasovodom[17].
  • 16. 3. - Dva dana nakon što su u Portugalu smenjeni generali António Spínola i Francisco da Costa Gomes, došlo je do pobune puka u mestu Caldas da Rainha koja je ugušena istog dana.
  • 18. 3. - Sastanak OPEC u Beču: kraj Naftne krize, većina članica prekida 5-mesečni embargo protiv SAD, Evrope i Japana, Saudijci povećavaju proizvodnju.
  • 20. 3. - Savezno izvršno veće, u odgovoru na notu od 11. marta, optužuje italijansku vladu za kršenje sporazuma iz 1954. i napad na jugoslovenski suverenitet u delu Trsta (u ovo vreme, jugoslovenski tenkovi pomereni bliže granici).
  • 21 - 30. 3. - Grupa B svetskog šampionata u hokeju na ledu u Ljubljani: SAD prve, Jugoslavija druga.
 
Vojska od terakote

April/Travanj

uredi
 
Beograđanka
  • 1. 4. - Na Radio Beogradu II krenula dugogodišnja emisija "Gost Drugog programa".
  • 2. 4. - Umro francuski predsednik Georges Pompidou.
  • 2. 4. - 46. dodjela Oscara: najbolji film je The Sting, ukupno sedam nagrada od 10 nominacija.
  • 2 - 15. 4. - Tito u Bosni i Hercegovini: Doboj, Zenica, Travnik, Bugojno (vila Koprivnica), Mostar, Sarajevo.
  • 3 - 4. 4. - Super Outbreak: 148 tornada u SAD i Kanadi, od čega 30 snage F4/F5, 315 mrtvih.
  • 5. 4. - Stephen King objavio roman Carrie, prvi pod svojim imenom.
  • 6. 4. - Pesma Evrovizije: prva je ABBA sa Waterloo-om, Korni grupa je 12. sa "Mojom generacijom".
  • 6. 4. - "Barski kongres" pro-ibeovske "Komunističke partije Jugoslavije" - milicija pohapsila učesnike (osuđeni u septembru, kada je u Jugoslaviji objavljena vest). U organizaciju je bila umešana sovjetska diplomatska služba; na "kongresu" je učestvovalo svega 12 osoba, nakon istrage je uhapšeno 32.[21]
  • 6. 4. - Održan rock festival California Jam, sa 250.000 plaćenih ulaznica.
 
ABBA
  • 8. 4. - Hank Aaron postigao 715. home run, čime je nadmašio rekord Babe Rutha iz 1935.
  • 11. 4. - Premijerka Izraela Golda Meir prinuđena na ostavku nakon izveštaja Agranatove komisije o propustima u Jomkipurskom ratu.
  • 11. 4. - Palestinski gerilci ubili 18 izraelskih civila u Kirjat Šmoni na krajnjem severu Izraela.
  • ca. 14. 4. - Komentar u moskovskoj "Izvestiji" pozdravlja okretanje političkoj i ekonomskoj komunističkoj ortodoksiji u Jugoslaviji, jer politička liberalizacija i ekonomika slobodnog tržišta "nisu funkcionisali".
  • 15. 4. - Patty Hearst, sada pod imenom Tania, snimljena sa puškom u ruci tokom pljačke banke.
  • 15. 4. - Prvi predsednik Nigera Hamani Diori zbačen u vojnom udaru, sledi Seyni Kountché (do 1987) - u zemlji je nestašica hrane usled suše.
  • april - Tito je ustrelio medveda[22] u Bugojnu, koji je u Parizu nagrađen prvom nagradom.
  • april - Popisni biro UN procenjuje da je svjetsko stanovništvo dostiglo četiri milijarde.
  • april - Izbija Drugi iračko-kurdski rat nakon izneverenih obećanja o kurdskoj autonomiji - Kurdi ubrzo poraženi na ravnici, sledeće godine i u planinama, nakon što im je Iran prekinuo pomoć.
  • 18. 4. - Pripadnici Organizacije islamskog oslobođenja zauzeli Vojnu tehničku školu u Kairu, nadali se da će uzetim oružjem ubiti Sadata i proglasiti islamsku državu (→ Hizb ut-Tahrir).
  • 21. 4. - Pobunjenici Hissène Habréa uhvatili troje Evropljana, i ubili jednu ženu, na severu Čada radi otkupa - francuska arheologinja Françoise Claustre puštena tek 1977.
  • 22. 4. - Završena "Beograđanka" ("Palata Beograd"), otvorena velika robna kuća.
  • 22. 4. - Osnovana Akademija umetnosti u Novom Sadu.
  • 24. 4. - Afera Guillaume: Günter Guillaume, asistent zapadnonemačkog kancelara Brandta, uhapšen zbog špijuniranja za Istočnu Nemačku.
 
Spomenik 25. aprilu u Lisabonu
  • 25. 4. - "Revolucija karanfila" u Portugalu: vojska, nezadovoljna kolonijalnim ratovima, zbacila vladu Marcela Caetana (dobio azil u Brazilu) - okončano 48 godina diktature koju je uveo Salazar.
  • 26. 4. - Savezna skupština SFRJ usvojila novi Zakon o narodnoj odbrani: teritorijalna odbrana se tretira kao deo jedinstvene oružane sile SFRJ i najširi oblik orga­nizovanja opštenarodnog otpora u republici, pokrajini i opštini[23][24] - ovo je značajno jer su, nakon donošenja ustava, oružane snage i milicija jedine strukture sa jakon unutrašnjom organizacijom.[25] Takođe su doneti Zakon o službi u oružanim snagama i Zakon o vojnoj obavezi.
  • 29. 4. - Osnovan Univerzitet u Titogradu (1975-92 Univerzitet "Veljko Vlahović", danas Univerzitet Crne Gore).
  • 30. 4. - Skandal Watergate: Bela kuća objavljuje 1.200 stranica redigovanih transkripata snimaka, ali kongresni komitet insistira da se predaju i trake.

Maj/Svibanj

uredi
 
Helmut Schmidt
 
Valéry Giscard d'Estaing
  • 19. 5. - Predsednički izbori u Francuskoj, drugi krug: Valéry Giscard d'Estaing pobedio François Mitterranda sa 50,8 prema 49,2% glasova (Mitterand je imao više glasova u prvom krugu) - d'Estaing je predsednik do 1981, zatim Mitterand do 1995.
  • 19. 5. - Pušten u saobraćaj most "25. maj" između Bačke Palanke i Iloka.
  • 20. 5. - Tito u intervjuu "Komunistu": "imperijalistički krugovi" pojačavaju pritisak na Jugoslaviju (zbog saradnje sa sovjetskim blokom, čileanskim marksistima, Severnim Vijetnamom i Severnom Korejom, pomoći slanju sovjetskog oružja Arapima prošlog oktobra).
  • 24. 5. - Otvoren Dom kulture Studentski grad u Beogradu.
  • 24. 5. - Konferencija za štampu Staneta Dolanca, sekretara izvršnog biroa predsedništva SKJ: ne razmišlja se o izboru Titovog naslednika, među prioritetima su ekonomski razvoj, eliminacija "tehnokratije i birokratije" i tendencija prema centralizmu ili nacionalizmu[29].
 
Deseti kongres SKJ
  • 27 - 30. 5. - Deseti kongres SKJ u beogradskom "Pioniru". Josip Broz Tito proglašen za doživotnog predsednika SKJ. Centralni komitet sa 166 članova, Predsedništvo CK (39 članova), 12-člani Izvršni komitet (sekretar Stane Dolanc). Srpskog kadra Mijalka Todorovića nema među najvišim partijskim funkcionerima[9]. Naizgled, trijumf partijske uniformnosti i povratak komunističke ortodoksije[30][31]. Tito napada nacionalizam i liberalizam ("za neprijatelje revolucije i socijalističkog samoupravljanja ne može biti demokratije"), traži pojačanu partijsku kontrolu obrazovanja i medija i da preduzećima upravljaju radnici umesto "tehnokrata".
  • maj - Predstavljena prva generacija Volkswagen Golfa.
  • 28. 5. - Bomba na Piazza della Loggia u Breši tokom antifašističkog protesta, osam mrtvih.
  • 30. 5. - NASA lansirala eksperimentalni geostacionarni satelit ATS-6 sa mnogim novim tehnologijama.
 
Volkswagen Golf prve generacije
  • 31. 5. - Sporazum o dezangažmanu između Izraela i Sirije: Izrael se delimično povlači, uspostavljena misija UNDOF - i formalni kraj Jomkipurskog rata.

Jun/Juni/Lipanj

uredi
 
Zemaljska satelitska stanica u Prilikama kod Ivanjice
  • 8. 6. - Zasedanje Palestinskog nacionalnog veća u Kairu, PLO donosi Program od deset tačaka - radikali nisu zadovoljni i odvajaju se u Front odbacivanja, u Iraku osnovana teroristička Abu Nidalova organizacija.
  • 8. 6. - Odnosi Saudi Arabije i SAD: zaključeni ekonomski i vojni sporazumi.
  • 12 - 18. 6. - Nixonovo trijumfalno putovanje na Bliski istok (Egipat, Saudi Arabija, Sirija, Izrael, Jordan).
  • 13. 6. - 7. 7. -   Svetsko prvenstvo u fudbalu 1974., u Zapadnoj Nemačkoj. Domaćini u finalu porazili Holandiju 2-1. Jugoslavija prošla u drugi (takođe grupni) krug, gde je izgubila sve utakmice (retrospektivno 7. mesto).
  • 18. 6. - Jugoslavija pobedila Zair sa 9-0 u prvom krugu takmičenja (Zairci štrajkovali?).
  • 20. 6. - Prikazan film Chinatown.
  • 24. 6. - Tito u prvoj zvaničnoj poseti Zapadnoj Nemačkoj, prošle nedelje Nemci dali kredit Jugoslaviji (300 miliona dolara, kamata 2% na 30 godina).
  • 25. 6. - Student filozofije Vladimir Palančanin osuđen na 10 meseci za "neprijateljsku propagandu", jer je javno pročitao studentsku rezoluciju o stanju u zemlji.
  • 26. 6. - U Parizu prikazan film Emmanuelle (8,8 milijuna gledatelja u Francuskoj).
  • 26. 6. - Prva komercijalna upotreba barkoda, tj. Universal Product Code-a: u supermarketu u Troy, Ohio je očitan paketić žvaka. Skeneri se ubrzano uvode u SAD krajem decenije.
  • 27. 6. - Kontroverza sa udžbenicima u Kanawha County, West Virginia: školski odbor odobrava knjige koje promiču multikulturalizam i sadrže neke sporne citate, ovog leta i jeseni slede bojkot škole, protesti i nasilje (Nova desnica, Religiozna desnica, → Konzervativizam u SAD).
  • jun, krajem - Čistke liberala: makedonski reformator Slavko Milosavlevski je isključen iz SK Makedonije. Krste Crvenkovskog nema u javnom životu nakon isteka mandata u saveznom predsedništvu prošlog maja.
  • 30. 6. - Čuveni ruski baletski igrač Mihail Barišnjikov napustio tokom turneje u Kanadi ansambl baleta Boljšoj teatra i ostao na Zapadu.

Jul/Juli/Srpanj

uredi
 
Konstantin Karamanlis
 
Njegošev mauzolej
  • ljeto? - Praxis filozofija: posljednja Korčulanska ljetnja škola, ove godine prestaje izlaziti i časopis "Praxis".

Avgust/August/Kolovoz

uredi
 
Nixonov odlazak
  • 3. 8. - Iranski šah odobrio ekonomski plan koji predviđa godišnji rast od 25,9% sledećih pet godina uz državnu potrošnju od 69 milijardi dolara.
  • 4. 8. - Eksplozija na ekspresnom vozu Italicus (Rim-Minhen) blizu Firence, 12 mrtvih - odgovornost preuzima fašistička grupa Ordine Nero ("Crni poredak").
  • 5. 8. - Bela kuća objavila Smoking Gun traku, koja pokazuje da je Nixon od početka učestvovao u zataškavanju provale u Watergate.
  • 6. 8. - Troje mrtvih u eksploziji na losanđeleskom aerodromu LAX, za šta je 1980. osuđen Muharem Kurbegović, Alphabet Bomber[34].
  • 7. 8. - Philippe Petit hodao po žici između dve kule njujorškog World Trade Center-a.
  • 8. 8. - Richard Nixon objavio da podnosi ostavku.
  • 9. 8. - Gerald Ford je novi predsednik SAD (jedini koji nije učestvovao na predsedničkim izborima).
 
Kipar nakon turske invazije
  • 14. 8. - Nakon prekida u pregovorima sa kiparskom stranom, Turska preduzima drugu invaziju Kipra u kojoj zauzima 37% ostrva.
  • avgust - Jake kiše (u Maliju) okončavaju veliku Sahelsku sušu.
  • 17 - 30. 8. -   Svetski šampionat u amaterskom boksu u Havani, Mate Parlov dobio zlato, Rajko Miljić i Dragomir Vujković bronzu.
  • 20. 8. - Predsednik Ford imenovao Nelsona Rockefellera za potpredsednika (potvrđen u decembru), na nezadovoljstvo konzervativaca.
  • 20. 8. - Španska vlada objavila da će naredne godine održati referendum o samoopredeljenju Zapadne Sahare, zbog čega kasnije tokom godine sprovodi popis - ali Maroko i Mauritanija se protive mogućoj nezavisnosti teritorije i referendum je otkazan.
  • 22. 8. - Westinghouse potpisao ugovor za gradnju nuklearne elektrane u Krškom; projekat vredan 518 miliona dolara, najveći ikada finansiran američkim i evropskim novcem, tj. kreditima[9].
  • 24. 8. - Navijač Blackpoola Kevin Olsson ubijen na utakmici engleske druge divizije sa Boltonom - Blackpool uvodi ograde na tribinama, što ubrzo čine i ostali klubovi. U ovoj sezoni i Manchester United je, izuzetno, u drugoj diviziji, njihova Red Army izaziva haos širom zemlje.
  • 27. 8. - Nestanak struje u skoro pola Italije i to prvog dana poskupljenja od 30% (zemlja je u najvećim ekonomskim teškoćama od rata).
  • 30. 8. - Željeznička katastrofa u Zagrebu, ekspresni vlak Beograd-Dortmund iskočio iz tračnica, poginulo 153 ljudi.
  • 30. 8. - Istočnoazijski antijapanski oružani front postavio bombe na ulazu u sedište Mitsubishi Heavy Industries u Tokiju - osmoro mrtvih.
  • 31. 8. - Zapadna Nemačka će dati kredit od dve milijarde dolara Italiji koja je u ekonomskoj krizi.

Septembar/Rujan

uredi
  • septembar, početkom - Kardelj je na "odmoru" u SSSR, postavlja pitanja povodom aktivnosti kominformista - domaćini poriču umešanost ali i kritikuju jugoslovenske politike samoupravljanja i nesvrstanosti.[32]
  • 7. 9. - Sporazum iz Lusake između nove portugalske vlade i pokreta FRELIMO: priznato pravo na nezavisnost Mozambika.
  • 8. 9. - Predsednik Ford daje punu i bezuslovnu amnestiju bivšem predsedniku Nixonu - kraj početne Fordove popularnosti.
  • 8. 9. - TWA Flight 841 (Tel Aviv-Atina-Rim-Njujork) pao u Jonsko more, oboren bombom - prvi poznati slučaj samoubilačke misije, od strane Abu Nidalove organizacije.
  • 10. 9. - Portugal priznao nezavisnost Gvineje Bisau (jednostrano proglašena prethodne godine).
  • 12. 9. - Tito rekao u Jesenicama da je uhapšena grupa od 30-tak sledbenika Kominforma koji su želeli osnovati novu KPJ. Kasnije tokom meseca izvešteno da su osuđeni na zatvorske kazne, na zapadu se spekuliše da Sovjeti žele pristup Jadranu.
 
Pad Haile Selasija
  • 12. 9. - Vojna hunta Derg zbacila Haile Selasija, cara Etiopije - Salomonska dinastija je vladala od 13. stoljeća; počinje Etiopski građanski rat koji traje do zbacivanja komunističkog režima 1991.
  • 12. 9. - U Bostonu počinje prinudni prevoz učenika autobusima kako bi se škole desegregirale, što izaziva nasilne proteste belaca u Južnom Bostonu.
  • 13. 9. - Japanska crvena armija zauzela francusku ambasadu u Hagu - otišli posle pet dana sa novcem i oslobođenim kolegom.
  • 15. 9. - Buldožerska izložba: milicija uništila nezvaničnu umetničku izložbu u Moskvi pomoću šmrkova i buldožera - zbog lošeg publiciteta, dozvoljena kratka izložba 29. 9. u Izmailovskoj šumi.
  • septembar - Ljubljana: pet studenata i profesor osuđeni na deset meseci zatvora zbog kritike režima i podrške "anarholiberalnim" beogradskim profesorima; među njima je i Zoran Đinđić, ali nije služio.
  • 23. 9. - BBC započinje servis Ceefax (teletekst).
  • 23. 9. - Fordov govor na međunarodnoj energetskoj konferenciji u Detroitu: suverene nacije ne mogu dozvoliti da im sudbinu određuje nameštanje cena sirovina, zaobilazno preti ratom.
  • 30. 9. - Predsednik Portugala gen. António de Spínola daje ostavku dva dana nakon što je pozivao "tihu većinu" da se odupre levom radikalizmu, sledi gen. Francisco da Costa Gomes (do 1976).
  • 30. 9. - Gen. Carlos Prats, komandant čileanske armije u vreme Allendea, ubijen u Argentini.

Oktobar/Listopad

uredi
 
Tito na proslavi 30 godina oslobođenja Beograda

Novembar/Studeni

uredi
 
"Bijelo dugme" ima prvi album
 
Amblem SSOJ

Decembar/Prosinac

uredi
 
Mamutica u Zagrebu
  • 1. 12. - Predsednik Tito položio kamen-temeljac za Nuklearnu elektranu Krško.
  • 5. 12. - Vojni sud u Španiji osudio trojicu hrvatskih nacionalista (Rudolf Prskalo, Nikola Lisac i Tomislav Rebrina) na 12 godina zatvora za otmicu SAS-ovog aviona pre dve godine - Franko ih pomilovao već sledećeg februara.
  • 5 - 12. 12. - U Thantova pogrebna kriza: studenti u Rangunu oteli kovčeg sa U Thantom, kome lider Ne Win nije želeo odati nikakve počasti - napravili mu provizorni mauzolej i držali antivladine govore dok vojska nije ugušila pokret uz krvoproliće.
  • 6. 12. - "Krah" 1973-74: okončava se period opadanja vrednosti berzi, američke su od januara 1973. izgubile 45%, a londonska 73%; recesija i povećana inflacija (→ stagflacija).
  • 8. 12. - Plebiscit u Grčkoj: 69,18 prema 30,82% za ostanak republike - Treća helenska republika.
  • 9. 12. - Pariski samit EEZ: odlučeno da se osnuje Evropski savet i da se Evropski parlament bira direktnim opštim pravom glasa.
 
Tito na sednici

Kroz godinu

uredi
  • Ernő Rubik izmislio Rubikovu kocku u Mađarskoj - u međunarodnoj prodaji od 1980.
  • Šah: Jugoslavija druga na turniru u Nici, Ljubomir Ljubojević osvojio turnir u Las Palmasu.
  • U SAD objavljena društvena RPG igra Dungeons & Dragons.
  • Collier's Year Book: "Pokušavajući da održi naciju na okupu dok je još na položaju, predsednik Tito, koji je u maju napunio 82, sve više se okreće konzervativnim, ortodoksnim rešenjima. Zahtevajući da se vlast na svim poljima vrati radničkoj klasi, Tito je ovog februara dao zemlji četvrti socijalistički ustav... Novi dokument određuje da profesionalni industrijski menadžeri i državni administratori moraju biti zamenjeni članovima... tzv. osnovnih organizacija udruženog rada... U najboljem slučaju glomazan, novi aparat preti da degradira industrijsku i državnu administraciju čistkom menadžerskog personala koji ima iskustva."

1974. u temama

uredi

Rođenja

uredi

Januar/Siječanj

uredi
 
Kate Moss

Februar/Veljača

uredi
 
Robbie Williams

Mart/Ožujak

uredi

April/Travanj

uredi
 
Penélope Cruz

Maj/Svibanj

uredi

Jun/Juni/Lipanj

uredi

Jul/Juli/Srpanj

uredi

Avgust/August/Kolovoz

uredi

Septembar/Rujan

uredi

Oktobar/Listopad

uredi

Novembar/Studeni

uredi

Decembar/Prosinac

uredi

Kroz godinu

uredi

Smrti

uredi
Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1974.

Januar/Siječanj – Mart/Ožujak

uredi

April/Travanj – Jun/Lipanj

uredi

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan

uredi

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac

uredi

Kroz godinu

uredi

Nobelova nagrada za 1974. godinu

uredi

Reference

uredi
  1. Yugoslav Authors Protest Against Publication of Soviet Articles Arhivirano 2011-07-28 na Wayback Machine-u, Zdenko Antić, OSA - RFE
  2. Benedetto Zaccaria (9 June 2016). The EEC’s Yugoslav Policy in Cold War Europe, 1968-1980. Springer. str. 106–. ISBN 978-1-137-57978-2. 
  3. Pirjevec, 426
  4. SCHOLARS IN WEST ASSAIL BELGRADE. nytimes.com JAN. 31, 1974
  5. Pirjevec, 430
  6. Pirjevec, 433
  7. Pirjevec, 407
  8. Oil problems in Yugoslavia - new pipeline to serve Eastern Europe Arhivirano 2011-07-28 na Wayback Machine-u, OSA - Radio Free Europe
  9. 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 Yugoslavia 1974 Arhivirano 2016-03-09 na Wayback Machine-u, Slobodan Stanković, Radio Free Europe, na Osa Archivum
  10. Austria and US Security, John M. Luchak, p. 93
  11. Sabrina Ramet, Tri Jugoslavije...
  12. Pirjevec, 396-7
  13. CPI Inflation Calculator. data.bls.gov
  14. Goldstein & Goldstein, 757
  15. Yugoslav-North Korean Relations Improving Arhivirano 2016-03-10 na Wayback Machine-u, S.Stanković, OSA-RFE
  16. Goldstein & Goldstein, 769
  17. Soviet to Supply Yugoslavia With Gas. nytimes.com APRIL 8, 1974
  18. PRESS GUIDANCE ON US SHIP VISIT TO TRIESTE. wikileaks.org
  19. Bajec, Dolničar, 1981, str. 289
  20. Fototeka MIJ - Na glasanju za delegate mesnih, opštinskih i društveno-političkih veća[mrtav link]. foto.mij.rs
  21. Pirjevec, 409-10
  22. Pirjevec, 146
  23. Z-nodbra02v7422_Zakon. podaci.net
  24. Bajec, Dolničar, 1981, str. 229
  25. Pirjevec, 398
  26. BELGRADE WARNS OF A SPY THREAT. nytimes.com MAY 14, 1974
  27. Pirjevec, 440
  28. An Army General is Yugoslavia's New Police Minister Arhivirano 2011-07-28 na Wayback Machine-u OSA - RFE
  29. Successor Plan Denied as Tito Turns 82. nytimes.com MAY 25, 1974
  30. Yugoslavia: Behind the Revelry, Retreat. nytimes.com MIHAJLO MIHAJLOV OCT. 12, 1974
  31. Yugoslavs Bolstering Authority of Party. nytimes.com FEB. 6, 1974
  32. 32,0 32,1 Pirjevec, 411
  33. 21. Pulski filmski festival Arhivirano 2018-08-11 na Wayback Machine-u. arhiv.pulafilmfestival.hr
  34. The Day LAX Was Bombed By The Alphabet Bomber. thesoutherncalifornian.blogspot.rs July 24, 2015
  35. Yugoslavia Combats View That Her Jammed Roads Are Driver's Death Trap. nytimes.com SEPT. 8, 1974
  36. YUGOSLAVIA JAILS 74‐YEAR‐OLD FOE. nytimes.com OCT. 24, 1974
  37. Yugoslavia Charges Croatians In Exile Foment Terrorist Acts. nytimes.com NOV. 23, 1974
Literatura
  • Milan Bajec, Ivan Dolničar (1981). Jugoslavija 1941-1981, Beograd: Eksport pres.
  • Pirjevec, Jože. Tito and his Comrades. The University of Wisconsin Press 2018
  • Goldstein, Ivo & Slavko. Tito. Profil 2015

Spoljne veze

uredi

Vidi takođe: Godišnji kalendar - Dnevni kalendar