Dobrica Ćosić
Dobrosav - Dobrica Ćosić (Velika Drenova, 29. 12. 1921. - Beograd, 18. 5. 2014) bio je srpski književnik, akademik i nacionalistički političar koji je od 1992. do 1993. godine bio prvi predsjednik Savezne Republike Jugoslavije.[1]
Dobrosav Dobrica Ćosić
Добрица Ћосић | |
| |
| Na dužnosti 15. jun 1992. – 1. jun 1993. | |
| Predsjednik vlade | Aleksandar Mitrović Milan Panić Radoje Kontić |
| Prethodnik | položaj ustanovljen |
| Nasljednik | Zoran Lilić |
| Na dužnosti 15. jun 1992. – 7. septembar 1992. | |
| Prethodnik | Branko Kostić |
| Nasljednik | Suharto |
| Rođen/a | 29. decembar 1921. Velika Drenova, Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca (danas Srbija) |
| Umro/la | 18. maj 2014. (dob: 92) |
| Državljanstvo | srbijansko |
U mladosti je bio komunist, a u drugom svjetskom ratu se borio u partizanima što je kasnije bila inspiracija za njegov književni opus. Od kraja 1960-ih se počinje suprotstavljati Titovoj politici, prije svega nezadovoljan ustavnim preuređenjem SFRJ, te postaje jedan od najpoznatijih političkih disidenata. Krajem 1980-ih je jedan od predvodnika i ideologa srpskog nacionalističkog pokreta u tadašnjoj Jugoslaviji, te pristaša Slobodana Miloševića, s kojim se razišao sredinom 1990-ih.
Ćosić se često navodi kao jedan od ideologa Velike Srbije.[2][3][4][5] Poštovaoci ga nazivaju „ocem nacije“[6], dok protivnici koriste taj izraz u ironičnom smislu.[7][8][9]
Dela
- Daleko je sunce, (1951)
- Koreni, (1954)
- Deobe 1-3, (1961)
- Akcija, (1964)
- Bajka, (1965)
- Moć i strepnje, (1971)
- Vreme smrti 1-4, (1972-1979)
- Vreme zla - Grešnik, (1985)
- Vreme zla - Otpadnik, (1986)
- Vreme zla - Vernik, (1990)
- Vreme vlasti 1, (1996)
- Piščevi zapisi 1-4, (2001-2002)
- Srpsko pitanje 1-2, (2002-2003)
- Pisci moga veka, (2002)
- Seobe (2004)
- Prijatelji, (2005)
- Vreme vlasti 2, (2007)
- Piščevi zapisi 1993—1999, (2008)
- Piščevi zapisi 1999—2000: Vreme zmija, (2009)
- Srpsko pitanje u XX veku, (2009)
- Bosanski rat (2012)
Kontroverze
Planska preseljenja i etničko čišćenje
Srpski akademik Dobrica Ćosić je često kritikovan zbog zalaganja za planska preseljenja stanovništva početkom jugoslovenskih ratova:
„Moguća su planska preseljenja i razmena stanovništva što je najteže, najbolnije, ali je i to bolje od života u mržnji i međusobnom ubijanju.[10]“Čuveni francuski filozof i antropolog Edgar Moren je 1992. godine u pariškom Le Monde-u pisao otvoreno pismo Dobrici Ćosiću, predsedniku SR Jugoslavije, smatrajući ga jednim od najodgovornijih za "osvajanje životnog prostora i etničko čišćenje" tokom rata u Bosni i Hercegovini:
„Požar koji preti da se proširi izvan Balkana već je doveo u pitanje evropsku građevinu. Ta Evropa koja želi da se gradi jeste Evropa koja otvara granice između naroda – to je Evropa koja bi se stvarala po uzoru na Bosnu i Hercegovinu koju ste uništili. Hoćete li da vas istorija pamti kao predsednika osvajača životnog prostora i etničkog čišćenja?[11]“Godinama nakon rata, 2010. godine, Ćosić tvrdi da izvršeno etničko čišćenje „može za budućnost da bude pozitivno“:
„I pored lične tragedije mnogih ljudi, i pored toga što je ljudski razmišljati o multinacionalnim državama u kojima se tolerantno živi i sa više nacionalnih manjina, današnje stanje Srba posle etničkih čišćenja za budućnost može da bude pozitivno, jer je reka Drina prvi put postala srpska reka i što će vremenom deo Bosne možda ipak pripasti Srbiji.[12]“Stav o Albancima
Ćosić je u javnosti više puta istupao sa diskriminatorskim stavovima prema Albancima. Zbog navednog citata je protiv njega čak podnesena i prijava zbog širenja govora mržnje.
„Taj socijalni, politički i moralni talog tribalnog, varvarskog Balkana, uzima za saveznika Ameriku i Evropsku uniju u borbi protiv najdemokratskijeg, najcivilizovanijeg, najprosvećenijeg balkanskog naroda - srpskog naroda.[13]“Velika Srbija
Ćosića neki optužuju za velikosrpsku ideologiju. Ćosić sam tvrdi da nikada nije priznavao avnojevske granice[14], a u razdoblju SFRJ 1968. godine je pisao:
„Svjedoci smo činjenice kako čak i medu srpskim narodom ponovo svijetli stari istorijski cilj i nacionalna ideja - ujedinjenje srpskog naroda u jednu državu.[15]“Zbog te tvrdnje, Ćosic je bio isključen iz Centralnog komiteta.[16] U srpnju 1989. godine on je govorio da bi se veliki dijelovi Hrvatske morali "vratiti" Srbiji.[17] U vreme raspada SFRJ Ćosić je pisao o istorijskom cilju ujedinjenja svih Srba u jednu državu:
„To je pitanje sloboda i prava bivstvovanja srpskog etnosa u celini svog duhovnog, kulturnog i istorijskog identiteta bez obzira na sadašnje republičke granice i konstituciju Jugoslavije. Ako se ta sloboda i to pravo ne uvažava, onda nije ostvaren istorijski cilj srpskog naroda – ujedinjenje svih Srba u jednoj državi (...).[18]“2012. godine Ćosić u svojoj knjizi Bosanski rat o jedinstvenoj srpskoj državi piše sledeće:
„Ako sam, dakle, do polovine 1991. i ja verovao u mogućnost zasnivanja državnog saveza srpskih zemalja, naime, globalnog referendumskog ujedinjenja teritorija koje naseljava srpska većina, razvoj događaja i naročito politika Evropske zajednice i Amerike prema rešenju "jugoslovenske krize" primorali su me da napustim ideju o državi kao savezu srpskih zemalja.[19]“Negiranje zločina i genocida
Ćosić tvrdi da su muslimani ubijali sami sebe prilikom masakra u ulici Vase Miskina, da bi optužili Srbe pred svetom:
„Zločin u ulici Vase Miskina, kada su pobijeni ljudi i žene koji su čekali u redu za hleb, što je bila muslimanska inscenacija da se prekine Lisabonski sporazum i za to optuže Srbi, da bi se pred svetskom javnošću imao "moralan" i "pravedan" izgovor za vojnu intervenciju NATO-a protiv Srba u Bosni...[20]“Ćosić takođe tvrdi da su muslimani ponovo ubijali sami sebe prilikom masakra na Markalama, da bi opet "namestili" Srbima pred svetom:
„Grozan događaj! Na sarajevskoj pijaci Markale minama iz minobacača ubijeno je šezdeset osam ljudi i stotinjak ranjeno. Naravno, optuženi su Srbi. Ako bi to bila istina, Karadžić, Mladić, Koljević, Krajišnik treba odmah da podnesu ostavke, Skupština Republike Srpske da osudi taj zločin i sve političke ustanove u SR Jugoslaviji moraju najoštrije da osude taj masakr civila... Moram da proverim ovu užasavajuću vest. Zovem prijatelja Gojka Đoga da čujem njegovo mišljenje jer on je prilično obavešten o zbivanjima u Bosni. "Ni govora o srpskom zločinu. To je muslimanska nameštaljka kao i ona pred pekarom, spremaju nam nešto opasno." Zovem Milorada Ekmečića jer on svaki događaj tumači znanjem i istorijom: "To varvarstvo nikako ne može biti srpsko. To je džihadsko. Samo se u islamskom svetom ratu tako svirepo za Alaha ubijaju i Alahovi vernici." To mi potvrđuje i Nikola Koljević, koji je rekao, čvrsto uveren, da je to muslimanski zločin. "Pred svaki pregovor oni serviraju po neki 'srpski zločin' i idu u Ženevu kao 'srpske žrtve'". General Mladić i svi sarajevski komandanti tvrde da srpski bacači nikako ne mogu da dobace do Markala.[21]“Dobrica Ćosić je takođe poznat po negiranju genocida u Srebrenici, utvrđenog sudskim presudama:
„Srbofobski, nesavesni i nekim interesom motivisani političari "međunarodne zajednice" - Amerike, Evropske unije i islamskih zemalja, pomoću svojih medija srpske zločine oko Srebrenice proglasili su genocidom... Međutim, i po mom mišljenju, postoje razlozi da se u džihadsku, hašku i tekuću političko-propagandnu "istinu" o Srebrenici ozbiljno posumnja... u Potočarima i Srebrenici nije izvršen genocid nego težak, bestijalan zločin nad zarobljenim Muslimanima, koji se mora osuditi i krivci biti kažnjeni.[22]“Nasuprot masakra u Srebrenici, koji nije bio genocid, Ćosić navodi istinsko "genocidno zatiranje srpskog življa" koje se zbilo pre toga u okolini Srebrenice:
„Pre masakra muslimanskih zarobljenika u Potočarima i okolini, polovinom jula 1995. godine, iz "zaštićene zone" Srebrenice muslimanska vojska pod komandom Nasera Orića ubila je na najsvirepiji način 3.262 srpskih žitelja i popalila i opljačkala više od osamdeset podrinjskih sela. U ovom genocidnom zatiranju srpskog življa učestvovala je i masa muslimanskih civila, seljaka. Bio je to 1992. godine pravi masovni pokret Muslimana za ubijanje Srba... Muslimanski seljaci u većini nisu ubijali Srbe oružjem nego sekirama, vilama, pajserima, motkama...[23]“Mnogi od navedenih Ćosićevih argumenata su inače klasična tačka nacionalističke propagande.
Izvori
- ↑ "Preminuo Dobrica Ćosić", B92, 18.05.2014.
- ↑ "Bosanski rat": Ćosićeva rehabilitacija ratne politike devedesetih
- ↑ Kazaz: Tadićeva Srbija se ne odriče Ćosićeve ideologije
- ↑ Stevan Dedijer, Velika Srbija i mali glupi akademici
- ↑ „Reakcije na nove prijetnje Dobrice Ćosića: Zašto velikosrpski ideolog čuva Dejton?!”. Arhivirano iz originala na datum 2012-03-09. Pristupljeno 2012-04-20.
- ↑ Zorica Vulić (2000-05-11). „Ko je ovaj čovek?: Dobrica Ćosić” (Serbian). Glas Javnosti.
- ↑ „Palanačka filozofija“, Radio Slobodna Evropa, 24. avgust 2005
- ↑ „Treba li Srbi da se poklone papi“, Republika
- ↑ Svetlana Lukić, Svetlana Vuković (2007-03-16). „Injekcija za Srbe”. B92: Peščanik. Arhivirano iz originala na datum 2007-03-27. Pristupljeno 2012-03-19.
- ↑ Olivera Milosavljević, Upotreba autoriteta nauke: Javna politička delatnost SANU (1986-1992)
- ↑ Ćosićev de bello bosniaco
- ↑ Srpske blagodeti etničkog čišćenja
- ↑ 1 godina od podnošenja krivične prijave protiv Dobrice Ćosića
- ↑ www.helsinki.org.rs/serbian/doc/Dobrica%20Cosic%2002.doc
- ↑ Tomasevich, "The Serbian Question", str. 39.
- ↑ Povijest Bosne - Noel Malcolm[mrtav link]
- ↑ S. Ramet, Nationalism and Federalism, str. 244.
- ↑ Olivera Milosavljević, Upotreba autoriteta nauke: Javna politička delatnost SANU (1986-1992)
- ↑ Citati iz Ćosićeve knjige Bosanski rat
- ↑ Dobrica Ćosić, Bosanski rat (str. 99), Službeni glasnik, Beograd, 2012.
- ↑ Dobrica Ćosić, Bosanski rat (str. 159-160), Službeni glasnik, Beograd, 2012.
- ↑ Dobrica Ćosić, Bosanski rat (str. 266-267), Službeni glasnik, Beograd, 2012.
- ↑ Dobrica Ćosić, Bosanski rat (str. 268), Službeni glasnik, Beograd, 2012.
Vanjske veze
- Dobrica Ćosić, kobni Otac nacije (kritička biografija)
- „Ćosićev odbor iz osamdesetih godina zaslužan za pobedu nad Miloševićem“ Arhivirano 2007-09-27 na Wayback Machine-u na sajtu „Medija klub“
- Boris Tadić: Ja i Čika Dobrica, tekst na sajtu „Kurira“
- Bez starca nema udarca („Kurir“, 11. maj 2008.) Arhivirano 2010-03-05 na Wayback Machine-u
- Govor mržnje u Srbiji (YUCOM-ova kolekcija Ćosićevih citata)
- Citati iz Ćosićeve knjige Bosanski rat Arhivirano 2012-04-13 na Wayback Machine-u