Nova demokracija (Grčka)
Nova Demokracija (grčki: Νέα Δημοκρατία, Nea Dimokratia), poznata i po svom akronimu ND je partija grčkih konzervativaca, jedna od najvećih partija na grčkoj političkoj sceni, koja uz Panhelenski socijalistički pokret - PASOK vlada Grčkom posljednjih pola vijeka. [1]
| Nova Demokracija
Νέα Δημοκρατία
| |
|---|---|
| Lider | Konstantinos Karamanlis (1974. - 1995. Antonis Samaras (2009. - 2011. |
| Osnovana | 4. oktobar 1974.[1] |
| Sedište | Atena |
| Ideologija | konzervativizam, liberalizam, kršćanska demokracija, centrizam |
| internet stranica | |
Nova Demokracija vuče korijene iz stare Narodne partije (Laikon Komma), koja je osnovana još na početku 20. vijeka, i iz Nacionalne radikalne unije (Ethniki Rizospastiki Enosis - ERE), koja je osnovana 1955. kad je Konstantin Karamanlis postao premijer za Kraljevine Grčke. Ta Partija je ukinuta 1967. za vladavine vojne hunte. [1]
Historija uredi
Osnivanje partije uredi
Nova Demokracija je osnovana 4. oktobra 1974., [1]dva mjeseca nakon trijumfalnog povratka i proglašenja Konstantina Karamanlisa za premijera u prvoj demokratskoj vladi Grčke, nakon vojne hunte. Karamanlis je bio iskusan političar, koji je već bio premijer od 1955. do 1963. (za monarhije). Na prvim slobodnim izborima, Nova Demokracija je premoćno pobijedila, najviše zahvaljujući osobnoj karizmi Karamanlisa, a ne toliko zbog utjecaja koja je netom osnovana partija imala. Slogan sa kojim je Nova Demokracija osvojila birače i pobijedila na izborima bio je jednostavan i efektan; - Karamanlis ili tenkovi?, aludirajući time da je povratak vojne hunte moguć ukoliko Karamanlis ne pobijedi na izborima.
Karamanlis je želio da Nova Demokracija bude moderna, progresivna desna stranka, puno drugačija nego one koje su vladale Grčkom prije vojnog udara 1967., uključujući i vlastitu bivšu partiju Nacionalnu radikalnu uniju.
Partijska ideologija je ustanovljena kao - radikalni liberalizam, [1]termin koji je trebao značiti, - prevagu pravila slobodnog tržišta sa odlučnom ulogom države na planu socijalne pravednosti.
Prve godine uredi
Nova Demokracija je ponovno pobijedila na nacionalnim izborima održanim 1977., ali sa tijesnom većinom osvojiviši 41.88%, to joj je ipak omogućilo stvaranje stabilne vlade sa solidnom većinom u parlamentu. Za svog drugog mandata Konstantin Karamanlis je redefinirao grčke odnose sa NATO -om, i nastojao riješiti problem Cipra, koji je nastao nakon Turske invazije otoka. Ipak nagomilani ekonomski problemi, i nezadovoljstvo naroda natjerali su ga da 1980. podnese ostavku. Njegov nasljednik, - Georgios Rallis, uspio je slijedeće godine - 1981. uvesti Grčku u Europsku Zajednicu, ali ga je to koštalo na izborima održanim u septembru iste godine, kad je hametice poražen od Panhelenskog socijalističkog pokreta - PASOK, Andreasa Papandreua. Jedna od najvećih kritika koja je upućivana Novoj Demokraciji bila je to što nije proveden referendum o Grčkom pristupanju u Europsku Zajednicu. Za vrijeme predizborne kampanje lider PASOK-a Papandreu najavljivao je izlazak Grčke iz Evropske Zajednice i NATO pakta, i transformaciju zemlje po uzoru na tada moderni treći put (nešto između kapitalizma i klasičnog socijalizma sovjetskog tipa).
Nova Demokracija se vratila na vlast 1989. u koalicijskoj vladi premijera Tzanisa Tzannetakisa sa tradicionalnim partijama ljevice (tzv Koalicija Ljevice i Progresa, u kojoj su bili i Grčki komunisti). [1]Nakon tog je sudjelovala i u velikoj koalicijskoj vladi Ksenofona Zolotasa od novembra 1989., do aprila 1990. Nakon pobjede na izborima održanih 10. aprila 1990. formirali su svoju većinsku vladu sa premijerom Konstantinom Mitsotakisom.
U opoziciji uredi
Nakon perioda provedenog na vlasti, partija je preživila mučno razdoblje učestalih izbornih poraza. Izgubila je izbore 1993. pod vodsvom Mitsotakisa, pa opet 1996. pod Miltiadisom Evertom, kao i izbore 2000. pod Kostasom Karamanlisom, nećakom osnivača partije.
Povratak na vlast uredi
U januaru 2004. PASOK - ov premijer Simitis podnio je ostavku i najavio - izbore za 7. mart. Usprkos tome što je novi PASOK -ov lider Georgios Papandreu Mlađi uspio obnoviti PASOK i povratiti povjerenje birača, Karamanlis je uspio pobijediti i postao prvi desni premijer nakon jedanajest godina opozicije.[1]
Članstvo u međunarodnim organizacijama uredi
Nova Demokracija je član Evropske narodne partije (EPP), kao i Međunarodne Demokratske Unije (IDU) i Kršćanske demokratske internacionale (CDI).
Izborni rezultati od 1974. do 2009. uredi
| Godina | Vođa partije | Broj glasova | Procent glasova | Broj poslanika u Grčkom parlamentu | Pozicija u Parlamentu |
|---|---|---|---|---|---|
| 1974. | |||||
| 1977. | |||||
| 1981. | |||||
| 1985. | |||||
| 1989.-I | |||||
| 1989.-II | |||||
| 1990. | |||||
| 1993. | |||||
| 1996. | |||||
| 2000. | |||||
| 2004. | |||||
| 2007. | |||||
| 2009. |
Lideri Pasoka uredi
Nepotizam je karakteristika grčke politike, pa je tako Nova demokracija partija porodice Karamanlis (PASOK je partija porodice Papandreou), u kojoj se vlast prenosila od oca osnivača Konstantinos Karamanlis do njegovog nećaka Kostasa Karamanlisa.[2]
- Konstantinos Karamanlis (1974–1980)
- Georgios Rallis (1980–1981)
- Evangelos Averoff (1981–1984)
- Konstantinos Mitsotakis (1984–1993)
- Miltiadis Evert (1993–1997)
- Kostas Karamanlis (1997–2009)
- Antonis Samaras (2009–do danas)
Izvori uredi
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 „New Democracy (ND)” (engleski). Encyclopædia Britannica. Pristupljeno 2. 05. 2012.
- ↑ Landon Thomas, Jr. (7. 11. 2011). „A Greek Political Scion Undone by Economics”. The New York Times. Pristupljeno 8. 11. 2011.