1908
godina
(Preusmjereno sa stranice 1908.)
Godina 1908 (MCMVIII) bila je prijestupna godina koja počinje u srijedu po gregorijanskom, odn. prijestupna godina koja počinje u utorak po 13 dana zaostajućem julijanskom kalendaru (linkovi pokazuju kalendare).
Milenijum: | 2. milenijum |
---|---|
Vjekovi: | 19. vijek – 20. vijek – 21. vijek |
Decenija: | 1870-e 1880-e 1890-e – 1900-e – 1910-e 1920-e 1930-e |
Godine: | 1905 1906 1907 – 1908 – 1909 1910 1911 |
Gregorijanski | 1908. (MCMVIII) |
Ab urbe condita | 2661. |
Islamski | 1325–1326. |
Iranski | 1286–1287. |
Hebrejski | 5668–5669. |
Bizantski | 7416–7417. |
Koptski | 1624–1625. |
Hindu kalendari | |
• Vikram Samvat | 1963–1964. |
• Shaka Samvat | 1830–1831. |
• Kali Yuga | 5009–5010. |
Kineski | |
• Kontinualno | 4544–4545. |
• 60 godina | Yang Zemlja Majmun (od kineske Ng.) |
Holocenski kalendar | 11908. |
Podrobnije: Kalendarska era |
1908: 1 • 2 • 3 • 4 • 5 • 6 • 7 • 8 • 9 • 10 • 11 • 12 Rođenja • Smrti |
Događaji
urediJanuar/Siječanj
uredi- 1. 1. - Ekspedicija Nimrod Ernesta Shackletona krenula s Novog Zelanda ka Antarktiku.
- 1. 1. - Stupila na snagu ekonomska nagodba između Austrije i Ugarske.
- 4. 1. - Maroko: ulema Fesa proglasila zbacivanje sultana Abdelaziza zbog prevelike bliskosti Francuzima, i izjasnila se za njegovog brata Abdelhafida, koji se prošle godine proglasio sultanom u Marakešu.
- 8. 1. - Pavao Rauch novi hrvatski ban (do 1910), "zakleti neprijatelj Srba"[1].
- 13. 1. - Henri Farman leteo duže od kilometra, čime je zaslužio Grand Prix d’Aviation.
- 13. 1. - Izgorela Rhoads Opera House u Boyertown, Pennsylvania, stradala 171 osoba.
- 16. 1. - Kralj Petar I Karađorđević otvorio beogradski Hotel Moskva (Palata Osiguravajućeg društva "Rosija").
- januar - Naredba o hapšenju srpskih učitelja i zatvaranju škola na Kosovu i Sandžaku.
- 21. 1. - Adolf Loos drži predavanje na temu "Ornament i zločin".
- 24. 1. - Objavljena knjiga Scouting for Boys Robert Baden Powella.
- 27. 1. - Otkriven Jupiterov satelit Pasifaja.
- 31. 1. - Otomanska vlada odobrila Austrougarskoj koncesiju za železnicu Uvac-Mitrovica preko Novopazarskog sandžaka - nezadovoljstvo u Srbiji, Rusiji, Italiji. Rusija će zatim tražiti gradnju Jadranske železnice Niš-San Giovanni di Medua preko Kosova (Stare Srbije) i severne Albanije a Bugari Ćustendil-Kumanovo[2].
Februar/Veljača
uredi- 1. 2. - Lisabonsko kraljeubistvo: ubijeni su kralj Carlos I i prestolonaslednik Luís Filipe - novi kralj je Manuel II, do ukidanja monarhije 1910.
- 3. 2. - Osnovan fudbalski klub Panathinaikos A.O..
- 12. 2. - Krenula prva auto-trka oko sveta, New York-Paris - pobednik stigao 30. jula.
- februar - Glad u beogradskom okrugu[3].
- 18. 2. - Prema Džentlmenskom sporazumu iz 1907. zabranjeno useljavanje Japanaca u SAD.
- 21. 2. - U BiH osnovana Hrvatska narodna zajednica (građansko-liberalna struja i franjevci, glavni ideolog Ivo Pilar).
- 27 - 28. 2. - Izbori u Hrvatskoj, većina za Hrvatsko-srpsku koaliciju; prvi put izabran Stjepan Radić, mada je u zatvoru.
- februar-mart - Opozicija u Srbiji opstruira skupštinu povodom povećanja kraljeve civilne liste.
- februar-mart - Francuski ekspedicioni korpus generala d'Amada vrši pacifikaciju Maroka u okolini Kazablanke, nakon prošlogodišnjih nemira - krvave represalije u regionu Chaouia.
Mart/Ožujak
uredi- 4. 3. - Požar u školi u mestu Collinwood (danas deo Clevelanda), poginulo 175 osoba.
- 5. 3. - Maškulora: ovog proleća počinju ozbiljnije oružane akcije Albanaca[4].
- 9. 3. - Osnovan FC Internazionale Milano - Inter.
- 12. 3. - U francuskom Vijetnamu (Anamu) izbija Pobuna odsečene kose protiv kuluka i poreza, od aprila nasilna, ugušena je do juna.
- 14. 3. - Rad Hrvatskog sabora odložen do daljnjeg, ban Rauch vlada dekretima blizu dvije godine.
- 16. 3. - U Kragujevcu osnovan Savez srpskih sokolova.
- mart - Carinski rat: Srbija i Austro-Ugarska postigle novi trgovački sporazum - privremeni kompromis, AU ga nije ratifikovala.
- mart - Afera Tweedmouth u Velikoj Britaniji: Prvi lord Admiraliteta se dopisivao sa kajzerom Wilhelmom o britanskom pomorskom programu.
- 20. 3. - Pruski parlament doneo zakon o eksproprijaciji poljskih imanja koje vlasnici ne žele prodati, kako bi bila data nemačkim naseljenicima - retko je korišćen, nije promenio etnički sastav.
- 23. 3. - Durham Stevens, službenik u japanskom ministarstvu inostranih poslova, napadnut od dvojice korejskih emigranata u San Francisku, od čega umire dva dana kasnije.
April/Travanj
uredi- 4. 4. - Car Nikolaj II raspustio finski parlament jer je procenio da ovaj nije imao dovoljno poštovanja prema njemu, izbori za novi u julu (obnovljena Rusifikacija Finske).
- 5. 4. - Nakon povlačenja obolelog Campbell-Bannermana, novi britanski premijer je H. H. Asquith (do 1916), mandat od kralja Edwarda VII ("rukoljub") dobio je u Biarritzu. U kabinetu će se naći i Lloyd George i Winston Churchill.
- 12. 4. - Ukrajinski nacionalista ubio u Lavovu namesnika austrougarske Galicije Andrzeja Potockog.
- april - Posjeta knjaza Nikole Rusiji.
- april - Počela s radom komisija za trasiranje Novopazarske železnice (neostvareno).
- travanj - Sa Zagrebačkog sveučilišta uklonjeni profesori Manojlović i Šurmin, povezani sa Hrvatsko-srpskom koalicijom, što izaziva proteste i ispisivanje studenata.
- 18. 4. - Završna holandska intervencija na Baliju: ugušen je ustanak izbio nakon što su Holanđani uzeli monopol na opijum, radža Klungkunga je poginuo, nakon čega su njegovih šest kraljica i 200 pratilaca izvršili samoubistvo (puputan).
- 20. 4. - Sudar vozova u mestu Sunshine blizu Melbournea, 44 mrtvih.
- 21. 4. - Frederick Cook je navodno stigao do Severnog pola, što je sledeće godine osporeno (možda je, sa dvojicom Eskima, pronašao otok Meighen).
- 27. 4. - Otvorene Olimpijske igre u Londonu.
- 30. 4. - Eksplozija na japanskoj zaštićenoj krstarici Matsushima, stradalo 206 od 350 članova posade.
- 30. 4. - Dvojica Bengalaca pokušala ubiti glavnog britanskog magistrata u Muzaffarpuru, ali stradale dve žene. Zbog ovoga će biti suđeno indijskim nacionalistim (Emperor vs Aurobindo Ghosh and others).
- proleće - Nerodna 1907. izazvala glad u Sandžaku.
Maj/Svibanj
uredi- 1. 5. - Car Franjo Josip I. odobrio "Statut vakufske i mearifske autonomije" u Bosni; ostalo nerešeno pitanje menšure (potvrde) carigradskog Mešihata.
- 1. 5. - 5. 12. - Hispano-francuska izložba u Saragosi, povodom stogodišnjice francuske opsade grada.
- 14. 5. - 31. 5. - U Londonu se održava Franko-britanska izložba.
- maj - U Crnoj Gori održane prve sjednice Sv. Sinoda.
- 16. 5. (3. 5. po j.k.) - Zakon o obaveznom osnovnom školovanju u Rusiji.
- 20. 5. - Budi Utomo je prvo domaće političko društvo u Nizozemskoj Ostindiji.
- 25. 5. - 13. 6. - Suđenje za Bombašku aferu u Crnoj Gori - krunski svedok je austrougarski agent Đorđe Nastić koji optužuje i srpsku vladu - šest osuda na smrt od kojih 4 u odsustvu, knjaz ih pomilovao.
- 26. 5. - Pronađena nafta na Bliskom Istoku, kod mesta Masdžid-Sulejman u jugozapadnom Iranu - Britanci ubrzo preuzimaju kontrolu putem Anglo-iranske naftne kompanije.
- 27. 5. - Nakon smrti Mirza Ghulam Ahmada, prvi halif pokreta ahmedija postaje Hakim Nur-ud-Din (do 1914).
- 31. 5. (18. 5. po j.k.) - Izbori u Srbiji, radikalima smanjena većina.
Jun/Juni/Lipanj
uredi- 7. 6. - Policija rasterala II kongres Glavnog radničkog saveza u BiH.
- 9. 6. - Kralj Edward VII je prvi britanski monarh u poseti Rusiji i svom nećaku caru Nikolaju II - sastanak je u Revalu (Talinu).
- 12. 6. - Počeo Trojički sabor na beogradskoj Adi Ciganliji u organizaciji Uprave novinarskog udruženja. U okviru sabora "1. male olimpijske igre".
- 13. 6. - Objavljen roman "Anne od Zelenih zabata".
- 16. 6. - Francuzi odlučujuće porazili snage Kraljevstva Uadaj u Čadu.
- 17. 6. - Frank W. Wood patentirao osmosegmentni električni indikator brojeva (danas preovlađuje sedmosegmentni indikator).
- 18. 6. (5. 6. po j.k.) - Srbija: vlada Nikole Pašića podnela ostavku zbog opstrukcije samostalaca.
- 22. 6. - Incident crvene zastave u Tokiju: policija razbila okupljanje anarho-komunista, početak borbe protiv socijalističkog pokreta u Japanu.
- 23. 6. - Bombardovanje medžlisa u Teheranu: Muhamed Ali-šah Kadžar je uz pomoć kozačke brigade zasada rasturio parlament.
- 27. 6. - Hanojska trovačka zavera: vijetnamski kuvari ubacili otrov u hranu francuskog garnizona ali nije bilo smrtnih slučajeva - zaverenici giljotinirani.
- 29. 6. - Petar Kočić počeo štrajk glađu zbog maltretiranja u zatvoru[5].
- 29. 6. - Apostolski ustav RKC Sapienti consilio, reforma Rimske kurije, osnovana Kongregacija za bogoštovlje i sakramente.
- 29. 6. - U Bolcanu otvorena prva žičara na svetu (?).
- 30. 6. - Ogromna Tunguska eksplozija nad Sibirom.
Jul/Juli/Srpanj
uredi- 2. 7. - Predsednik Paragvaja Benigno Ferreira zbačen u puču.
- 3. 7. - Mladoturska revolucija: major Ahmed Nijazi-beg se pobunio u Resenu.
- 5. 7. - Referendum u Švajcarskoj podržava zabranu apsinta (zakon donesen 1910.).
- 5 - 23. 7. - Zbor Albanaca u Ferizaju (Uroševcu), zahteva se turski ustav iz 1876 (Albanci očekuju od Mladoturaka ispunjenje svojih zahteva).
- 6. 7. - Enver-paša se pobunio u Bitolju - većina osmanske vojske u Makedoniji se narednih dana pridružuje pokretu.
- 6. 7. - Robert Peary isplovio ka Severnom polu.
- 10. 7. - Heike Kamerlingh Onnes pretvorio helijum u tečnost.
- 11/12. 7. - Militantni švedski socijalisti, među kojima Anton Nilson, detonirali bombu pored broda sa britanskim štrajkbreherima u Malmöu, poginuo jedan Englez.
- 14. 7. - Prikazan prvi Griffithov film The Adventures of Dollie.
- 15. 7. - Izvoljski šalje ponudu sporazuma Erentalu, između ostalog u vezi Moreuza i aneksije BiH[1].
- 20. 7. (7. 7. po j.k.) - Novi predsednik vlade u Srbiji je Petar Velimirović, u kabinet ušli i samostalni radikali (traje samo do februara).
- 23. 7. - Indijski nacionalista Bal Gangadhar Tilak osuđen na šest godina zatvora jer je podržao aprilski bombaški napad, u Bombaju dolazi do generalnog štrajka u znak protesta.
- 24. 7. - Druga osmanska ustavna era: sultan Abdul Hamid II pod pritiskom Mladoturaka proglašava povratak ustava iz 1876.
- Borba za Makedoniju je privremeno prekinuta, jer su mladoturci obećali slobodu i jednakost.
- 24. 7. - Dorando Pietri dramatično prošao prvi kroz finiš olimpijskog maratona, ali diskvalifikovan jer je dobijao pomoć.
- 27/28. 7. - Hongkonški tajfun: potopljen putnički brod SS Ying King, 421 žrtva.
Avgust/August/Kolovoz
uredi- 5. 8. - Britanci jednostrano povukli granicu Gibraltara prema Španiji, koja stoji i danas - nova ograda zahvatila više neutralne zone.
- 7. 8. - U Austriji pronađena Venera iz Willendorfa.
- 7 - 9. 8. - Uhapšeni braća Adam i Valerijan Pribićević, Adam pokušao samoubistvo (Đorđe Nastić u brošuri "Finale" optužio prvake Srpske samostalne stranke za pripremu prevrata u korist "južnoslovenske federacije", slede i druga hapšenja Srba, → Veleizdajnički proces).
- 8. 8. - Wilbur Wright pokazao letelicu u Francuskoj, gde je postojala sumnja u ostvarenja braće.
- 8. 8. - James M. Spangler prodao patent za usisivač svom rođaku Williamu Hooveru - ovaj osniva The Hoover Company.
- 14 - 16. 8. - Rasni neredi u Springfield, Illinois, pogrom protiv crnaca. Podsticaj za stvaranje asocijacije NAACP.
- 17. 8. - Prikazana Fantasmagorie, prvi animirani film.
- 18. 8. - Puštena je u pogon mala hidroelektrana Ozalj na Kupi, Karlovac dobio električnu rasvjetu.[6]
- 18. 8. (5. 8. po j.k.) - U Srbiji izglasan trgovački ugovor sa AU (propao zbog aneksione krize).
- 19. 8. - Marokanski sultan Abdelaziz poražen kod Marakeša od pristalica svog brata Abdelhafida (vlada do 1912).
- 23 - 25. 8. - U Skoplju održana konferencija Srba iz tri vilajeta, osnovana "Srpska narodna organizacija Srba Osmanlija" (Srpska demokratska liga) - strogo ustavnim putem do razvoja Srba, za predsednika glavnog odbora izabran Bogdan Radenković.
- 26. 8. - U BiH osnovana prorežimska i prohrvatska Muslimanska napredna stranka (Ademaga Mešić).
- 30. 8. - U Samoboru odigrana prva utakmica u hokeju na travi u Hrvatskoj, između Šišmiša i zagrebačke Concordije.
Septembar/Rujan
uredi- 1. 9. - Završena Hedžaska železnica (Damask - Medina) u Osmanskom carstvu.
- 4. 9. - Izvoljski obavestio u Karlsbadu srpskog ministra inostranih dela, dr Milovana Milovanovića da je aneksija BiH na pragu[1].
- 7. 9. - Memorandum Srpske i Muslimanske organizacije (Alibeg Firdus i Gligorije Jeftanović) ministru Burijanu na Ilidži - traži se ustav bez promene državno-pravnog položaja.
- 10. 9. - Južnoamerička trka drednotima: u Engleskoj porinut brazilski bojni brod Minas Geraes.
- septembar? - Treća jugoslavenska umjetnička izložba saveza "Lade" u Zagrebu[7].
- septembar - Osnovan FK Slavija Sarajevo.
- 16. 9. - Sastanak Aehrenthal - Izvoljski u Buchlau - Izvoljski pristaje na aneksiju BiH ako Austrougarska podrži ruski zahtjev za slobodan prolaz flote kroz Moreuze.
- 16. 9. - Vlasnik Buicka William C. Durant osnovao u Flint, Michigan korporaciju General Motors, kao holding kompaniju. Kasnije ove godine GM preuzima Oldsmobile.
- 17. 9. - Poručnik Thomas Selfridge je prva osoba koja je poginula u avionskoj nesreći, pilot Orville Wright je teško povređen.
- 20. 9. - Jedrenjak Star of Bengal potonuo pored Aljaske, stradalo oko 110 od 138 ljudi na brodu.
- 21. 9. - Matematičar Hermann Minkowski drži u Kelnu predavanje o prostoru i vremenu.
- 22. 9. (9. 9. po j.k.) - Budimski episkop Lukijan Bogdanović izabran za srpskog patrijarha (do 1913); prethodno biran vršački vladika Gavrilo Zmejanović ali mađarska vlada ga nije prihvatila.
- 23. 9. - Bugarski knez Ferdinand u poseti Pešti i ministru Erentalu - on zna za aneksiju BiH, u isto vreme će objaviti nezavisnost Bugarske[1].
- 26/27. 9. - Bezdanska akcija: poljski revolucionari na čelu s Jozefom Pilsudskim opljačkali ruski voz blizu Vilne, odneli su 200.000 rubalja (osam miliona dolara u današnjem novcu).
- 27. 9. - U Detroitu proizveden prvi primjerak automobila Ford Model T, do 1927. biće ih proizvedeno 15 miliona.
- 28. 9. - Velika poplava reke Musi odnosi preko 50.000 života u Hyderabadu u Indiji.
- 28 - 30. 9. - Generalna skupština Međunarodne asocijacije za radno zakonodavstvo održana u Lucernu, razgovara se o zabrani noćnog rada za decu i ograničenju radnog vremena za žene.
- septembar - Sporazum vlade sa muslimanskim pokretom u BiH (car potvrdio 1909).
Oktobar/Listopad
uredi- 5. 10. - Bugarska proglasila neovisnost od Osmanskog carstva.
- 6. 10. - Aneksija Bosne i Hercegovine od strane Austro-Ugarske, pravdana potrebom donošenja ustava (u BiH objavljeno 7. 10.) - sledi Aneksiona kriza.
- Austo-Ugarska je planirala nakon ovoga zauzeti i Srbiju, ili je podeliti sa Bugarskom, ali je do januara morala privremeno odustati od te namere, iz unutrašnjih i spoljnjih razloga[8].
- 6. 10. - Veliki miting u Beogradu protiv aneksije BiH, traži se rat protiv Austrije.
- 6. 10. - Zemljotres u Vranči, Rumunija, (M 6.8, Int. VIII).
- 7. 10. - Kritska Država jednostrano proglasila ujedinjenje sa Grčkom (priznato 1912/13).
- 12. 10. - Vanredna sednica crnogorske skupštine, osuda Aneksije (pomirenje srpske i crnogorske vlade).
- 13. 10. - Fritz Haber prijavio patent za proces proizvodnje amonijaka iz elemenata (→ Haber-Boschov proces).
- oktobar - Prva dalmatinska umjetnička izložba[9]
- 23. 10. (10. 10. po j.k.) - U Srbiji osnovana Narodna odbrana.
- 28. 10. - Afera Daily Telegraph: Wilhelm II grubo komentariše britansku spoljnu politiku, što izaziva gnev u toj zemlji, ali i štetu njegovom ugledu u Nemačkoj.
- 28. 10. - "Stenjka Razin" je prvi ruski film.
- oktobar, krajem - Srpska vlada izglasala ratne kredite, privatni ulagači povukli uloge u novčanim zavodima (strah od rata).
Novembar/Studeni
uredi- 2. 11. - Uskotračna željeznička pruga Bar-Virpazar, izgrađena italijanskim kapitalom.
- 3. 11. - Republikanac William Howard Taft pobeđuje demokratu W. J. Bryana na izborima za predsednika SAD (321 prema 162 u elektorima, treći Bryanov poraz).
- 5. 11. - Stranka prava osnovala Hrvatsku narodnu legiju.
- 7. 11. - Butch Cassidy i Sundance Kid navodno ubijeni u Boliviji.
- 10. 11. - Društvo Gideons International postavilo prve biblije u hotelskim sobama, u Superior, Montana - društvo je do 2015. podelilo dve milijarde biblija.
- 12. 11. - Eksplozija u rudniku Zeche Radbod u Nemačkoj, stradalo 349 rudara.
- 14 - 22. 11. - Bitoljski kongres odlučuje o albanskoj abecedi.
- 15. 11. - Belgijski kralj Leopold II se odriče lične kontrole nad S. D. Kongo u korist belgijske države, nakon izloženih velikih zloupotreba - Belgijski Kongo traje do 1960.
- 15. 11. - Umire Udova carica Cixi, dan nakon što je od otrova umro pritvoreni car Guangxu.
- 15. 11. - Nakon von Becka novi ministar-predsednik Cislajtanije je Richard von Bienerth-Schmerling (do 1911).
- novembar - Hussein ibn Ali imenovan za šerifa Meke (do 1924, kralj Hedžaza 1916-24).
- 17. 11. - Prikazan francuski film L'Assassinat du duc de Guise - s originalnom muzikom i scenariom, ima umetničke pretenzije.
- 25. 11. - Prvi broj The Christian Science Monitor-a.
- novembar-decembar - Otomanski legislativni izbori - relativna većina za mladoturski Komitet jedinstva i progresa (izabrana i trojica Srba).
Decembar/Prosinac
uredi- 2. 12. - Dvogodišnji Puyi, praunuk cara Daoguanga, postaje poslednji kineski car (do 1911/12), namesnik mu je otac Zaifeng, princ Chun.
- decembar - Thomas Edison osnovao Motion Picture Patents Company, trust filmskih kompanija koji želi regulisati tržište - mnogi nezavisni filmotvorci će otići u Kaliforniju.
- decembar - Bioskop "Grand" u hotelu "Pariz" Svetozara Botorića, prvi je stalni bioskop u Beogradu.
- decembar - Prikazan epski italijanski film Gli ultimi giorni di Pompei.
- decembar - Dalaj Lama se vratio na Tibet.
- 19. 12. - Predsednik Venecuele Cipriano Castro smenjen u odsustvu, vlast uzima potpredsednik Juan Vicente Gómez (1908-13, 1922-29 i 1931-35).
- 28. 12. - Messinski potres: zemljotres i cunami odneli možda 100.000 života na Siciliji i Kalabriji.
- 31. 12. - Wilbur Wright leteo kod Le Mansa 124,7 km za 2 1/2 sata.
Kroz godinu
uredi- Izgrađena Zgrada stare telefonske centrale u Beogradu.
- Izgrađen Zagrebački Paromlin.
- Miloje Vasić počinje istraživanje Vinče.
- Ivan Meštrović je u Parizu, radi na Kosovskom ciklusu.
- Carl Patsch osnovao Balkanski institut u Sarajevu.
- Američka umetnička Aschan škola privlači pažnju javnosti.
- Nauka i tehnika
- Maggi predstavio kocke za supu.
- Nastale Toblerone.
- Hans Geiger i Ernest Rutherford razvili prvi rudimentarni Gajgerov brojač.
- U Njujorku završena Singer Building od 187m i 47 spratova, najviša zgrada na svetu do sledeće godine.
- Na francuskom lokalitetu Le Moustier pronađena lobanja neandertalca (→ Musterijenska kultura).
- Charles Hazelius Sternberg i sinovi pronašli Trahodonsku mumiju, fosil dinosaura sa očuvanim otiskom kože.
- Lee de Forest vrši radio emisije sa Ajfelove kule u Parizu.
- Jacques E. Brandenberger izumio celofan.
- Kikunae Ikeda otkrio mononatrijum glutamat, osnovu ukusa umami.
Rođenja
urediJanuar/Siječanj – Mart/Ožujak
uredi- 9. 1. - Simone de Beauvoir, francuska književnica († 1986.)
- 15. 1. - Edward Teller, fizičar († 2003)
- 16. 1. - Günther Prien, nemački podmornički komandant († 1941)
- 16. 1. - Ethel Merman, glumica i pevačica († 1984)
- 20. 1. - Jovan Marinović, pravnik, crnogorski i jugoslovenski revolucionar († 1982.)
- 22. 1. - Lev Landau, fizičar, nobelovac († 1968)
- 22. 1. - Josip Salač, pomoćni biskup zagrebački († 1975)
- 26. 1. - Stéphane Grappelli, džez violinista († 1997)
- 4. 2. - Predrag Milosavljević, slikar, diplomata, akademik († 1987)
- 6. 2. - Amintore Fanfani, italijanski političar († 1999)
- 6. 2. - Michael Maltese, scenarista crtanih filmova († 1981)
- 22. 2. - Rómulo Betancourt, predsednik Venecuele († 1981)
- 26. 2. - Tex Avery, animator († 1980)
- 29. 2. - Balthus, slikar († 2001)
- 5. 3. - Rex Harrison, glumac († 1990)
- 5. 3. - Fritz Fischer, historičar († 1991)
- 7. 3. - Anna Magnani, glumica († 1973)
- 14. 3. - Koča Popović, književnik, narodni heroj, političar († 1992)
- 16. 3. - Jozo Tomašević, ekonomist, historičar († 1994)
- 25. 3. - David Lean, filmski režiser († 1991)
- 26. 3. - Franz Stangl, komandant Sobibora i Treblinke († 1971)
April/Travanj – Jun/Lipanj
uredi- 1. 4. - Abraham Maslow, psiholog († 1970)
- 5. 4. - Bette Davis, američka glumica († 1989.)
- 5. 4. - Herbert von Karajan, dirigent († 1989)
- 6. 4. - Šefik Bešlagić, kulturni historičar († 1990)
- 9. 4. - Victor Vasarely, francuski slikar i grafičar mađarskog porijekla († 1997.)
- 19. 4. - Svetolik Lukić, srpski slikar († 1980)
- 25. 4. - Edward R. Murrow, novinar († 1965)
- 28. 4. - Oskar Schindler, industrijalac, spasitelj Jevreja († 1974)
- 30. 4. - Eve Arden, glumica († 1990)
- 7. 5. - Max Grundig, industrijalac i pronalazač († 1989)
- 20. 5. - James Stewart, američki filmski glumac († 1997.)
- 23. 5. - John Bardeen, fizičar, nobelovac († 1991)
- 26. 5. - Milan Đoković, književnik, prevodilac, pozorišni reditelj († 1993)
- 26. 5. - Velimir Terzić, general-pukovnik JNA, istoričar († 1983)
- 28. 5. - Ian Fleming, književnik († 1964)
- 30. 5. - Mel Blanc, glas u crtanim filmovima († 1989)
- 31. 5. - Don Ameche, glumac († 1993)
- 4. 6. - Lujo Davičo, baletski igrač, pedagog, kompozitor († 1943)
- 8. 6. - Leo Lemešić, nogometaš († 1978)
- 11. 6. - Francisco Marto, portugalski katolički blaženik († 1919.)
- 12. 6. - Otto Skorzeny, SS-oficir († 1975)
- 26. 6. - Salvador Allende, predsednik Čilea († 1973)
- 28. 6. - Valerijan Stefanović, prvi episkop šumadijski († 1976)
Jul/Srpanj – Septembar/Rujan
uredi- 1. 7. - Estée Lauder, preduzetnica († 2004)
- 2. 7. - Thurgood Marshall, prvi crni član Vrhovnog suda SAD († 1993)
- 5. 7. - Henri d'Orléans, francuski pretendent "Henri VI" († 1999)
- 8. 7. - Nelson Rockefeller, biznismen, filantrop, potpredsednik SAD († 1979)
- 10. 7. - Olga Skovran, koreograf, pedagog, osn. i dir. "Kola" († 1995)
- 12. 7. - Milton Berle, komičar († 2002)
- 23. 7. - Elio Vittorini, talijanski književnik († 1966.)
- 18. 8. - Milan Ristić, srpski kompozitor i akademik († 1982)
- 22. 8. - Henri Cartier-Bresson, fotograf († 2004)
- 27. 8. - Lyndon B. Johnson, američki političar i predsjednik († 1973.)
- 27. 8. - Don Bradman, australski kriketaš († 2001)
- 30. 8. - Fred MacMurray, glumac († 1991)
- 31. 8. - William Saroyan, američki književnik († 1981.)
- 7. 9. - Michael E. DeBakey, kardiohirurg († 2008)
- 14. 9. - Mihailo Petrović Njegoš, crnogorski princ († 1986)
- 15. 9. - Miško Kranjec, književnik († 1983)
Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac
uredi- 1. 10. - Ljubiša Jovanović, srpski glumac († 1971)
- 6. 10. - Carole Lombard, glumica († 1942)
- 15. 10. - John Kenneth Galbraith, ekonomista († 2006)
- 16. 10. - Enver Hoxha, lider Albanije († 1985)
- 14. 11. - Joseph McCarthy, američki političar († 1957)
- 15. 11. - Carlo Abarth, dizajner automobila († 1979)
- 28. 11. - Claude Lévi-Strauss, francuski etnolog i antropolog († 2009)
- 6. 12. - Baby Face Nelson, kriminalac († 1934)
- 8. 12. - Ervina Dragman, glumica († 1990)
- 17. 12. - Willard Libby, hemičar, nobelovac († 1980)
- 22. 12. - Kočo Racin, književnik i revolucionar († 1943)
- 25. 12. - Quentin Crisp, engleski pisac i glumac († 1999)
- 31. 12. - Simon Wiesenthal, lovac na naciste († 2005)
- 31. 12. - Bora Glišić, srpski književnik († 1988)
- 31. 12. - Marko Rothmüller, operni pjevač († 1993)
Kroz godinu
uredi- Sima Pogačarević, narodni heroj († 1941)
- Sulejman Kemura, reis-ul-ulema Islamske zajednice († 1975)
Smrti
urediJanuar/Siječanj – Jun/Lipanj
uredi- 9. 1. - Wilhelm Busch, njemački slikar i književnik (* 1832.)
- 17. 1. - Ferdinando IV, poslednji veliki vojvoda Toskane (* 1835)
- 25. 1. - Ouida, engleska spisateljica (* 1839)
- 1. 2. - Carlos I, kralj Portugala (* 1863)
- 1. 2. - Luís Filipe, kraljevski princ Portugala (* 1887)
- 2. 2. - Milovan Glišić, srpski književnik (* 1847)
- 8. 2. - Marijan Derenčin, hrvatski književnik, pravnik, političar (* 1836)
- 29. 2. - Pat Garrett, šerif (* 1850)
- 4. 3. - Simo Matavulj, književnik, akademik (* 1852)
- 11. 3. - Edmondo De Amicis, književnik (* 1846)
- 2. 4. - Božidar Karađorđević, umetnik, praunuk Karađorđev, unuk kapetan-Miše (* 1862)
- 22. 4. - Henry Campbell-Bannerman, donedavni britanski premijer (* 1836)
- 23. 4. - Ivo Hreljanović, operni pjevač, bariton (* 1864)
- 24. 4. - Baltazar Bogišić, hrvatski znanstvenik, pravni i povijesni pisac (* 1834.)
- 26. 5. - Mirza Ghulam Ahmad, osnivač Ahmedije (* 1835)
- 19. 6. - Josip Račić, hrvatski slikar (* 1885.)
- 21. 6. - Nikolaj Rimski-Korsakov, kompozitor (* 1844)
- 24. 6. - Grover Cleveland, bivši predsednik SAD (* 1837)
Jul/Srpanj – Decembar/Prosinac
uredi- 7. 8. - Antonio Starabba, bivši italijanski premijer (* 1839)
- 17. 8. - Radoje Domanović, srpski pisac (* 1873)
- 25. 8. - Antoine Henri Becquerel, francuski fizičar (* 1852.)
- 8. 9. - Stjepan Miletić, kazališni intendant, redatelj i kritičar (* 1868.)
- 28. 10. - Đuro Crnadak, poduzetnik, kulturni radnik (* 1820)
- 29. 10. - Silvije Strahimir Kranjčević, hrvatski književnik (* 1868.)
- 4. 11. - Tomás Estrada Palma, prvi predsednik Kube (* 1835)
- 7. 11. - Butch Cassidy, odmetnik (* 1866)
- 7. 11. - Sundance Kid, odmetnik (* 1867)
- 8. 11. - Victorien Sardou, dramski pisac (* 1831)
- 14. 11. - Guangxu, kineski car (* 1871)
- 15. 11. - Cixi, kineska udova carica (* 1835)
- 17. 11. - Milan Đ. Milićević, srpski književnik, akademik (* 1831)
- 15. 12. - Đorđe Stratimirović, političar i vojskovođa (* 1822)
- 18. 12. - Avdo Karabegović, pesnik (* 1875)
- 20. 12. - Jovan Kronštatski, ruski svetac (* 1829)
- 31. 12. - Vela Nigrinova, pozorišna glumica (* 1862)
Nobelova nagrada za 1908. godinu
uredi- Fizika: Gabriel Lippmann (metod fotografskog reprodukovanja boja na osnovu pojave interferencije)
- Kemija: Ernest Rutherford (istraživanje dezintegracije elemenata i hemije radioaktivnih supstanci)
- Fiziologija i medicina: Ilja Iljič Mečnikov i Paul Ehrlich (rad na imunitetu)
- Književnost: Rudolf Eucken (... idealistička filozofija života u brojnim delima)
- Mir: Klas Pontus Arnoldson (rad na održanju mira između Švedske i Norveške) i Fredrik Bajer (počasni predsednik Međunarodnog mirovnog biroa, pristalica arbitracije)
Reference
uredi- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Ćorović, Vladimir. Istorija srpskog naroda - Polet Srbije. rastko.rs
- ↑ Bojana Miljković-Katić (18 March 2011). Prostorno planiranje u jugoistočnoj Evropi (do Drugog svetskog rata): The Spatial Planning in Southeastern Europe (Until Second World War). Istorijski institut, Balkanološki institut SANU, Geografski fakultet Univerziteta u Beogradu. str. 564–. ISBN 978-86-7743-089-4.
- ↑ Брана Димитријевић Глад. rastko.rs
- ↑ Bogdanović. Knjiga o Kosovu - Albanski pokreti 1908-1912..rastko.rs
- ↑ Politika, 21.6.1908, str 2. digitalna.nb.rs
- ↑ "Politika", 19. avg. 1938, str. 11
- ↑ Treća jugoslavenska umjetnička izložba saveza "Lade" Zagreb 1908. dizbi.hazu.hr
- ↑ Mitrović, 84-90
- ↑ Split i Prva dalmatinska umjetnička izložba 1908.. dizbi.hazu.hr
- Literatura
- Mitrović, Andrej. Prodor na Balkan i Srbija 1908-1918. Nolit 1981.