Za ostala značenja, vidi Gibraltar (razvrstavanje).

Gibraltar (engl. izg. [dʒɨˈbɹɒltə], španj. izg. [xiβɾalˈtaɾ], arap. جبل طارق [dʒæbæl tˤaːˈrɪq]: Tarikovo brdo), britanski prekomorski teritorij vrlo male površine, na razmeđi Atlanskog oceana i Sredozemnog mora koji leži na istoimenom tjesnacu (Gibraltarski tjesnac) koji razdvaja Evropu od Afrike.

Gibraltar
GesloNulli Expugnabilis Hosti  (latinski)
"Nepokoren od ijednog neprijatelja."1
Himna: "Gibraltar Anthem"
Lokacija Gibraltara
Glavni gradGibraltar
36°8′0″N5°21′0″W
Najveći gradglavni_grad
Službeni jeziciengleski
Drugi jezicišpanski
Llanito
Etničke skupine
Gibraltarci (nastali miješanjem Đenovežana, Maltežana, Portugualaca i Andalužana), Britanci, Marokanci i Indijci
Demonim(i)Gibraltarci
Government
Charles III
• Guvernor
Sir David Steel
Fabian Picardo
Događaj 
Datum
• Osvojen
4. august 1704.[1]
• Predan
11. april 1713.[2] (Mirovni ugovor iz Utrechta)
10. septembar
29. januar
Površina
• Ukupno
6,8 km2 (229th.)
Stanovništvo
• Procjena za jan. 2008
28.875 (208..)
• Gustoća
4.290 /km2
BDP (PPP)procjena za 2005 
• Ukupno
1066 mil. $ (197..)
• Per capita
38.200 $ (n/a.)
ValutaGibraltarksa funta £3

(GIP)
Vremenska zonaUTC+1
• Ljeti (DST)
UTC+2 (CEST)
Format datumadd/mm/yyyy
Pozivni broj3506
Veb-domena.gi5
  1. National Symbols of Gibraltar
  2. kao specijalna teritorija članice Ujedinjeno Kraljevstvo.
  3. Kovanice i novčanice izdaje vlada Gibraltara.
  4. Za razliku od svih ostalih zavisnih teritorija UK osim BIOT.
  5. Domena .eu se također koristi, jer se dijeli s ostalim članicama Evropske unije.
  6. Prije 10. februara 2007, 9567 iz Španije.

Ime je dobio po Tariqu ibn Ziyadu, arapskom vojskovođi koji se na njega iskrcao i odatle godine 711. započeo osvajanje Španije.

Historija

uredi

Gibraltar je bio naseljen od prahistorijskih vremena. Na njemu su godine 1848. pronađeni ostaci neandertalaca, godinu dana prije otkrića ostataka pračovjeka u njemačkoj dolini Neander prema kojoj su neandertalci dobili ime. Ostaci datiraju iz relativno kasnog perioda, te se smatra kako pripadaju jednoj od posljednjih skupina neandertalaca koja se iz Evrope povlačila pred najezdom homo sapiensa ali joj je put do obližnje Afrike zapriječilo more.

Iako su Gibraltar posjećivali Feničani, Kartažani, Rimljani i Vizigoti, prvo trajno naselje su godine 1160. podigli Almohadi. Grad je godine 1309. opsjeo i osvojio kastiljski kralj Ferdinand IV. Godine 1333. su ga u muslimanske ruke povratili Marinidi. Kastiljanci su Gibraltar u kršćanske ruke konačno vratili godine 1462. tokom završnih faza Rekonkviste. Otada je Gibraltar bilo jedno od najvažnijih pomorskih uporišta ujedinjene Španije.

Ključni događaj za historiju Gibraltara zbio se godine 1704. kada su ga za vrijeme Rata za špansko naslijeđe opsjele i osvojile britanske snage. Nakon toga je Velika Britanija od Gibraltara učinila jednu od najvažnijih i najbolje utvrđenih baza Kraljevske mornarice iz koje se mogao kontrolirati Mediteran. Zbog toga je Gibraltar imao važnu ulogu u ratovima 18, 19. i 20. vijeka, pri čemu su mnoge kontinentalne sile upravo osvajanjem Gibraltara nastojale skršiti britansku pomorsku moć. Posljednji takav pokušaj bio je njemački plan Operacija Felix za vrijeme drugog svjetskog rata, koji nije ostvaren zbog nevoljkosti španskog fašističkog diktatora Francisca Franca da građanskim ratom iscrpljenu državu direktno uključi u svjetski sukob. Umjesto toga su Gibraltar od godine 1940. do 1943. napadali italijanski pomorski diverzanti, tzv. ljudi žabe.

Britanski suverenitet nad Gibraltarom bio je vijekovima predmet osporavanja od strane Španije, a britanska vlada je u periodu dekolonizacije nastojala tim španskim zahtjevima izaći u susret. No, godine 1967. je plan o zajedničkom suverenitetu odbijen na referendumu, što se dogodilo i sa sličnim planom godine 2002.

Politički sustav

uredi
Podrobnije informacije: Politički status Gibraltara

Zastupnički dom (House of Assembly) je zastupničko tijelo (parlament) s 15 zastupnika, a bira se općim izborima otprilike svake četiri godine. Gibraltar ima samo jednu izbornu jedinicu. Guverner najčešće imenuje vođu najjače stranke za premijera.

Iako je preko Velike Britanije dio Evropske Unije, određeni dijelovi evropskog zakonodavstva se ne primjenjuju na Gibraltar.

Izvori

uredi
  1. Gibraltar je osvojen 24. jula 1704. po julijanskom i 4. augusta 1704. po gregorijanskom kalendaru
  2. Mirovni ugovor je potpisan 31. marta 1713. po julijanskomi 11. aprila 1713. po gregorijanskom kalendaru - s:en:Peace and Friendship Treaty of Utrecht between France and Great Britain

Eksterni linkovi

uredi