1831
godina
- Ovo je članak o godini 1831.
Godina 1831. (MDCCCXXXI) bila je redovna godina koja počinje u subotu po gregorijanskom, odn. redovna godina koja počinje u četvrtak po 12 dana zaostajućem julijanskom kalendaru (linkovi pokazuju godišnje kalendare).
| Milenijum: | 2. milenijum |
|---|---|
| Vjekovi: | 18. vijek – 19. vijek – 20. vijek |
| Decenija: | 1800-e 1810-e 1820-e – 1830-e – 1840-e 1850-e 1860-e |
| Godine: | 1828 1829 1830 – 1831 – 1832 1833 1834 |
| Gregorijanski | 1831. (MDCCCXXXI) |
| Ab urbe condita | 2584. |
| Islamski | 1246–1247. |
| Iranski | 1209–1210. |
| Hebrejski | 5591–5592. |
| Bizantski | 7339–7340. |
| Koptski | 1547–1548. |
| Hindu kalendari | |
| • Vikram Samvat | 1886–1887. |
| • Shaka Samvat | 1753–1754. |
| • Kali Yuga | 4932–4933. |
| Kineski | |
| • Kontinualno | 4467–4468. |
| • 60 godina | Yin Metal Zec (od kineske Ng.) |
| Holocenski kalendar | 11831. |
| Podrobnije: Kalendarska era | |
DogađajiUredi
Januar/Siječanj – Mart/OžujakUredi
- 1. 1. - William Lloyd Garrison izdao prvi broj antirobovlasničkih novina The Liberator u Bostonu, iste godine osnovano Novoenglesko antirobovlasničko društvo.
- 14. 1. - Objavljen Hugo-ov roman Notre-Dame de Paris ("Zvonar Bogorodičine crkve").
- 25. 1. - Novembarski ustanak: Poljski Sejm proglasio zbacivanje Nikolaja I (ukidanje personalne unije sa Rusijom), na čelu vlade se nalazi Adam Jerzy Czartoryski.
Grgur XVI., papa 1831-46
- 2. 2. - Kardinal Cappellari je novi papa Grgur XVI. (do 1846).
- 7. 2. - Usvojen Ustav Belgije - parlamentarna monarhija sa ministarskom odgovornošću i podjelom vlasti, biće uzor ustavima nekih drugih zemalja, uključujući Srbiju.
- februar - Njegoš proizveden u arhimandrita s imenom Petar umesto Radivoje[1] - u čin đakona, prezvitera i arhimandrita rukopoložio ga je mitropolit Raško-prizrenski Zaharije u manastiru Komu[2].
- 14. 2. - Bitka kod Debre Abbaya: etiopski regent porazio svog rivala koji će biti pogubljen, ali i sam je poginuo.
- 14. 2. - Bivši meksički predsednik Vicente Guerrero se pokušao vratiti u zemlju ali je pogubljen.
- 25. 2. - Bitka kod Grochowa je najveća bitka Novembarskog ustanka u Poljskoj i najveća od Waterloa - poljska taktička pobeda. Druga pandemija kolere: sa ruskom vojskom u Poljsku stiže i kolera, koja pogađa Varšavu od maja do avgusta.
- februar-mart - Prošle godine započete pobune u Modeni, Parmi i Papinskoj Državi su ugušene od austrijskih trupa (Frimont sa Radetzkym).
Gradačka kula
- 6. 3. - Praizvedba Bellinijeve opere La sonnambula u Milanu.
- 10. 3. - Osnovana francuska Legija stranaca, stacionirana je u Alžiru.
- mart - Turske buljubaše sa sejmenima došle u moravička sela, što izaziva pobunu popa Đoke Jovančevića[3].
- 29. 3. -
Počinje Veliki bosanski ustanak: Husein Gradaščević kreće na Travnik.
.svg){kind=small}
April/Travanj – Jun/LipanjUredi
- 7. 4. - Brazilski car Pedro I abdicira kako bi pomogao kćerci Mariji u Portugalu - car postaje petogodišnji Pedro II (do 1889).
- 11. 4. - Salsipuedeski masakr: u Urugvaju ubijeno 40 Charrúa-i.
- 12. 4. - Maršujući vojnici izazvali pad Broughtonskog visećeg mosta kod Manchestera - nakon ovoga je zabranjeno marširanje preko visećih mostova.
- 27. 4. - Karlo Albert je novi kralj Sardinije (do 1849).
- april - Pobunjeni skadarski Mustafa-paša Bušatlija poražen na planini Babuni nakon čega se povlači u Skadar.
- 26. 5. - Bitka kod Ostrolenke je ruska pobeda u Poljskoj.
- maj - jun - Merthyrski ustanak - pobuna rudara i radnika u južnom Velsu.
- 1. 6. - James Clark Ross locirao severni magnetski pol u Kanadi.
- 2. 6. - U Beograd dopremljena prva štamparija (kupili je u Rusiji Avram Petronijević i Cvetko Rajović); počeće da radi u septembru kao Knjaževsko-srbska pečatnja (preteča BIGZ-a).
Jul/Srpanj – Septembar/RujanUredi
Položaj Štimlja
- 4. 7. - Neredi zbog kolere na trgu Senaja u Sankt Peterburgu, koje umiruje lično car Nikolaj I.
- 18. 7. - Husein Gradaščević porazio velikog vezira Rešid Mehmed-pašu kod Štimlja na Kosovu - vraća se u Bosnu nakon što je vezir naizgled prihvatio bosanske uslove[4].
- jul - Giuseppe Mazzini u Marseju osnovao "Mladu Italiju".
- 17. 7. - Kod Sicilije se pojavio vulkanski otočić Ferdinandea oko kojeg će nastati diplomatski sporovi dok za nekoliko mjeseci ne nestane.
- 21. 7. - Leopold I. postaje prvi kralj Belgijanaca (do 1865).
- 1 - 23. 8. - Pošto se proširila Ugarskom, kolera u Zemunu je odnela 200 žrtava.[5] Kolera se pominje i u Čačku i Melencima.
- 2 - 12. 8. - Belgijsko-holandski rat (ili Desetodnevni pohod) - Holanđani uspešni, ali se povukli zbog ulaska Francuske na scenu.
- 7. 8. - Smatra se da propoved baptističkog sveštenika Williama Millera označava početak adventizma.
- avgust - U Crnu Goru iz Rusije stigli Ivan Vukotić i Matej Vučićević koji doprinose stvaranju prvih državnih ustanova[6].
- 21. 8. - Nat Turner podigao robovsku pobunu u Virdžiniji - ugušena za dva dana a on pogubljen u novembru.
- 29. 8. - Michael Faraday posle pauze obnavlja eksperimente sa elektromagnetizmom, što narednih meseci vodi do otkrića elektromagnetske indukcije (→ Faradayev zakon).
Rusi osvajaju Varšavu
- 8. 9. - Bitka za Varšavu: Rusi zauzeli grad i ugušili ustanak Poljaka - Kongresna Poljska gubi suverenitet.
- 12. 9. - Bosanski prvaci proglasili u Sarajevu Huseina Gradaščevića za bosanskog vezira.
- septembar - Ali Riza-paša osvojio Bagdad od Davud-paše, poslednjeg mamelučkog vladar Iraka (Davud je pošteđen, ali ostali muškarci iz domaćinstva su pogubljeni).
Oktobar/Listopad – Decembar/ProsinacUredi
- 2. 10. - Crnogorski vladika Petar II Petrović Njegoš ustanovio perjanike i gvardiju, prve jedinice za održavanje reda i mira u Crnoj Gori (danas Dan crnogorske policije). Ove godine osnovan i Praviteljstvujušči senat crnogorski i brdski.
- 9. 10. (27. 9. po j.k.) - Ubijen Joanis Kapodistrijas, prvi šef države moderne Grčke - nasleđuje ga brat Avgustinos a zemlja pada u haos.
- 20. 10. -
Uspostavljena Republika Nova Granada (Kolumbija, Panama i deo dan. Brazila), proistekla raspadom Velike Kolumbije (u ovom vidu traje do 1858). - 20. 10. - Prvi dan Madridske berze (Bolsa de Madrid).
- 24. 10. - U pompejskoj Faunovoj kući pronađen Aleksandrov mozaik.
- 5. 11. (24. 10. po j.k.) - Skadarski Mustafa-paša Bušatlija se potčinio velikom veziru[1].
- 5/6. 11. - Nepoznati kradljivci provaljuju u Bibliothèque nationale de France i odatle odvlače blago iz grobnice franačkog kralja Hilderika I koje će kasnije biti rastopljeno.
- 7. 11. - U Brazilu zabranjena trgovina robovima, ali retko se sprovodi do 1850.
- novembar - Veliki vezir priznaje Gradaščeviću vezirsko dostojanstvo ako prizna sultana i njegove reforme[7].
- 16. 11. - Tursko-egipatski rat (1831-33): Egipatska invazija Sirije, Ibrahim Paša započeo opsadu Akre, već je zauzeo Gazu, Jafu, Jerusalim i Haifu[8].
- 22. 11. - Počinje prva pobuna lionskih tkača svile - desetak dana kasnije je suzbio maršal Soult.
- decembar - Kolera se pojavila i u Britanji, s vrhuncem sledeće godine.
- 26. 12. - Praizvedba Bellinijeve opere Norma u Milanu.
- 27. 12. - Kreće Drugo putovanje HMS Beagle (do 1836), stručnjak za geologiju i prirodoslovlje je mladi Charles Darwin.
- decembar? - Neuspešan crnogorski napad na Podgoricu[9].
Kroz godinuUredi
- Podignut Konak kneza Miloša u Topčideru.
- Za beogradskog mitropolita dolazi Srbin Melentije (Pavlović); novi šabački episkop je Gerasim Đorđević.
- Bosanski (pećki?) Arslan-paša opljačkao Pećku patrijaršiju[10].
- Nov talas unijaćenja u Dalmaciji pod namesnikom gen. Lilienbergom[11].
- 1831-41 - Vrhunac "talasa progona i pljačke" hrišćana u Rumeliji[12].
Konak kneza Miloša u Topčideru i platan ispred
- Završena obnova manastira Savina.
- Hrvatski narodni preporod: Kip domovine vu početku leta 1831 Pavala Štoosa.
- Vlaška dobila ustav (Regulamentul organic)[13].
- Balzacova "Šagrinska koža".
- Konsolidovana kolonija Britanska Gvajana.
- Na škotskom ostrvu Lewis otkrivene Lewiske šahovske figure iz 12. veka.
- Jules Dumont d'Urville predložio nazive Polinezija (izmislio Charles de Brosses 1756[14]), Mikronezija, Malezija i Melanezija[15].
- Vijetnamski grad Thăng Long menja ime u Hà Nội ("Između reka").
- Izbija Sijamsko-kambodžanski rat (1831-34), kasnije i Sijamsko-vijetnamski.
RođenjaUredi
- 16. 1. - Jovan Ristić, srpski državnik i istoričar († 1899)
- 28. 1. - Mihovil Pavlinović, hrvatski političar († 1887)
- 24. 2. - Leo von Caprivi, nemački kancelar († 1899)
- 3. 3. - George Pullman, pronalazač i industrijalac († 1897)
- 3. 3. - Đoka Vlajković, pukovnik i zadužbinar († 1883)
- 6. 3. - Philip Sheridan, američki general († 1888)
- 12. 3. - Clement Studebaker, pionir automobila († 1901)
- 4. 6. - Milan Đ. Milićević, srpski književnik, istoričar itd. († 1908)
- 13. 6. - James Clerk Maxwell, škotski fizičar († 1879)
- 2. 7. - Aleksandar Giljferding, povjesničar i slavist († 1872)
- 8. 7. - John Pemberton, pronalazač Koka-kole († 1888)
- 16. 7. - Nasrudin-šah Kadžar, persijski šah († 1896)
- 17. 7. - Xianfeng, kineski car († 1861)
- 22. 7. - Kōmei, japanski car († 1867)
- 12. 8. - Helena Blavacki, okultista († 1891)
- 20. 8. - Eduard Suess, geolog i političar († 1914)
- 23. 8. - Kornelije Stanković, kompozitor, horovođa, pijanista († 1865)
- 26. 8. - Julija Hunjadi, supruga kneza Mihaila († 1919)
- 28. 9. - Fran Levstik, pesnik († 1887)
- 29. 9. - Kosta Protić, vojnik i političar († 1892)
- 6. 10. - Richard Dedekind, matematičar († 1916)
- 18. 10. - Friedrich III., njemački car († 1888)
- 4. 11. - Antun Karlo Bakotić, fizičar i književnik († 1887)
- 5. 11. - Anna Leonowens, edukator ("Kralj i ja") († 1915)
- 19. 11. - James A. Garfield, američki političar i predsjednik († 1881)
- c. - Bik Koji Sjedi, poglavica Lakoti († 1890)
SmrtiUredi
- 2. 1. - Barthold Georg Niebuhr, istoričar (* 1776)
- 17. 4. - Dmitrij Senjavin, ruski admiral (* 1763)
- 27. 4. - Karlo Feliks, kralj Sardinije (* 1765)
- 27. 5. - Jedediah Smith, traper, istraživač (* 1799)
- 10. 6. - Hans Karl von Diebitsch Zabalkanski, ruski general (* 1785)
- 27. 6. - Sophie Germain, matematičarka (* 1776)
- 27. 6. - Konstantin P. Romanov, veliki vojvoda (* 1779)
- 4. 7. - James Monroe, bivši američki predsednik (* 1758)
- 16. 7. - Louis Alexandre Andrault de Langeron, ruski general (* 1763)
- 18. 7. - Augustin Miletić, bosanski biskup (* 1763)
- 23. 8. - August von Gneisenau, pruski maršal (* 1760)
- 9. 10. - Joanis Kapodistrijas, grčki političar (* 1776)
- 11. 11. - Nat Turner, crni pobunjenik (* 1800)
- 14. 11. - George Wilhelm Friedrich Hegel, njemački filozof (* 1770)
- 16. 11. - Carl von Clausewitz, vojni teoretičar (* 1780)
- 10. 12. - Thomas Johann Seebeck, fizičar (* 1770)
- c. - Milenko Stojković, vojvoda (* 1763)
ReferenceUredi
- ↑ 1,0 1,1 Njegoš - Izabrana pisma, rastko.rs
- ↑ Stamatović, Mr Aleksandar Mitropolija crnogorska za vrijeme mitropolita Petrovića, rastko.rs
- ↑ Istorija s. n. V-1, 230
- ↑ Ćorović Vladimir Ustanci bosanskih muslimana, rastko.rs
- ↑ "Politika", 17. mart 1921
- ↑ Istorija s. n. V-1, 190
- ↑ Vukićević, 45
- ↑ ShawShaw1977, 33
- ↑ Istorija s. n. V-1, 189
- ↑ Istorija Pećke patrijaršije, rastko.rs
- ↑ Istorija s. n. V-2, 286
- ↑ Istorija s. n. V-1, 238
- ↑ Scurt istoric al instituţiei parlamentare, cdep.ro
- ↑ Pacific Races Arhivirano 2013-07-30 na Wayback Machine-u, library.thinkquest.org
- ↑ Tcherkézoff, Serge (Sep., 2003). A Long and Unfortunate Voyage towards the 'Invention' of the Melanesia/Polynesia Distinction 1595-1832, The Journal of Pacific History Vol. 38, No. 2 (jstor.org)
- Literatura
- Vukićević, Milenko M. (1906). Znameniti Srbi Muslomani. Srpska književna zadruga (rastko.rs) - za Bosanski ustanak str. 42-47
- Stanford J. Shaw; Ezel Kural Shaw. History of the Ottoman Empire and Modern Turkey: Volume 2, Reform, Revolution, and Republic: The Rise of Modern Turkey 1808-1975. Cambridge University Press; 27 May 1977. ISBN 978-0-521-29166-8.
- Istorija srpskog naroda, Od Prvog ustanka do Berlinskog kongresa 1804-1878, Beograd 1981
- Peta knjiga prvi tom (V-1)
- Peta knjiga drugi tom (V-2)
