1869

godina
(Preusmjereno sa stranice 1869.)
Ovo je članak o godini 1869.

Godina 1869 (MDCCCLXIX) bila je redovna godina koja počinje u petak po gregorijanskom odn. redovna godina koja počinje u srijedu po 12 dana zaostajućem julijanskom kalendaru.

Milenijum: 2. milenijum
Vjekovi: 18. vijek19. vijek20. vijek
Decenija: 1830-e  1840-e  1850-e  – 1860-e –  1870-e  1880-e  1890-e
Godine: 1866 1867 186818691870 1871 1872
1869. po kalendarima
Gregorijanski 1869. (MDCCCLXIX)
Ab urbe condita 2622.
Islamski 1285–1286.
Iranski 1247–1248.
Hebrejski 5629–5630.
Bizantski 7377–7378.
Koptski 1585–1586.
Hindu kalendari
Vikram Samvat 1924–1925.
Shaka Samvat 1791–1792.
Kali Yuga 4970–4971.
Kineski
Kontinualno 4505–4506.
60 godina Yin Zemlja Zmija
(od kineske Ng.)
Holocenski kalendar 11869.
p  r  u
Podrobnije: Kalendarska era


Događaji

uredi

Januar/Siječanj

uredi

Februar/Veljača

uredi
  • 5. 2. - U Australiji pronađen Welcome Stranger, najveći aluvijalni zlatni grumen, težine malo preko 71 kg.
  • 18. 2. - Otvorena prva železnička pruga u Grčkoj, Atina - Pirej.
  • 21. 2. - Madagaskarska kraljica Ranavalona II. prešla sa kraljevskim dvorom u hrišćanstvo.
  • 22. 2. (10. 2. po j.k.) - U Beogradu izašao prvi broj ilustrovanog lista "Težak", glasila Društva za poljsku privredu (1869-1914; 1919-1941).

Mart/Ožujak

uredi
 
Prvobitni Mendeljejevljev periodni sistem elemenata

April/Travanj

uredi

Maj/Svibanj

uredi
 
Zapad SAD
  • 4 - 10. 5. - Pomorska bitka kod Hakodatea je odlučujuća pobeda carskih snaga nad pristalicama bivšeg šoguna.
  • 10. 5. - Zabijanjem zlatnog klina u Promontory, Utah, spojena dva dela Prve transkontinentalne železnice u SAD - 3.069 km od reke Missouri kod Omahe do luke Oakland u Kaliforniji. Putovanje od istočne do zapadne obale SAD je skraćeno sa 118 dana, brodom oko Južne Amerike, na šest dana.[4]
  • 10. 5. - Kralj imenovao sva 3 odjelna predstojnika zemaljske vlade u Hrvatskoj: Robert Zlatarović (unutarnji poslovi), Dragutin Pogledić (bogoštovlje i nastava), Josip Žuvić (pravosuđe)[2].
  • 11. 5. - Umro Juraj Haulik, kardinal i zagrebački nadbiskup.
  • 11. 5. - U Srbiji osnovano Društvo za poljsku privredu (kasnije Srpsko poljoprivredno društvo).
  • 13. 5. - Svetozar Miletić u ugarskom saboru ističe opasnosti Nagodbe i zalaže se za prava Srba i Trojednice, kao i Rumuna u vezi s Erdeljom[5].
  • 14. 5. - U Austriji osnovane Bürgerschule, zanatske i trgovačke škole.
  • 15. 5. - U Njujorku osnovana Nacionalna asocijacija ženskog prava glasa (Susan B. Anthony i Elizabeth Cady Stanton).
  • 17. 5. - Kopnena Bitka kod Hakodatea se okončava predajom pristalica šogunata, što znači i propast Republike Ezo i kraj Bošinskog rata.
  • 22. 5. - John James Sainsbury otvara dućan u Londonu, iz koga će izrasti veliki lanac supermarketa Sainsbury's.
  • 24. 5. - Kreće tromesečna Powellova geografska ekspedicija niz reke Green i Colorado.
  • 25. 5. - Otvorena Bečka državna opera.
  • maj, krajem - Miletić napada vladu u vezi glasina da se u Vojnoj granici vrše pripreme vojske za ulazak u osmansku Bosnu i Hercegovinu[5].

Jun/Juni/Lipanj

uredi

Jul/Juli/Srpanj

uredi
  • 3. 7. - U New Hampshire-u, SAD, izgrađena prva zupčasta železnica na svetu, Mount Washington Cog Railway.
  • 11. 7. (29. 6. po j.k.) -   Proglašen tzv. Namesnički ustav u Kneževini Srbiji (po namesništvu maloletnom knezu Milanu); Skupština ima zakonodavnu vlast, ali je podređena knezu i vladi. Zahvaljujući francusko-austrougarskoj pomoći, Porta nije pravila problem oko donošenja ustava[7] (kojim je zamenjen tzv. "Turski ustav").
  • 30. 7. - U Britaniji obnovljena brodarska firma White Star Line (poručeni prvi brodovi).
  • leto - Namesnik Dalmacije, feldmaršal Ivan fon Vagner nudi Hrvatskoj narodnoj stranci da se Bosna priključi Hrvatskoj - narodnjaci izvestili srpsku vladu o ovome (mađarski premijer Andraši istovremeno nudi Bosnu Srbiji)[8].
  • leto? - Pred početak školske godine, (autonomaško) pokrajinsko školsko veće za Dalmaciju zabranilo učenje ćirilice u dubrovačkoj gimnaziji[6]

Avgust/August/Kolovoz

uredi

Septembar/Rujan

uredi

Oktobar/Listopad

uredi
  • 1. 10. - U Austrougarskoj se pojavile prve razglednice (dopisnice).
  • 7. 10. - Usled austrijskog vojnog zakona koji propisuje opštu regrutaciju, dolazi do Bokeljskog (Krivošijskog) ustanka - prva puška u Ledenicama. Kaznenu ekspediciju od 26.000 vojnika vodi dalmatinski namesnik Vagner, represalije izazivaju protest i u Evropi[10][11].
  • 11. 10. - Red Riverska pobuna Métisa protiv britanskih snaga u današnjoj Manitobi, Kanada.
  • 16. 10. - U mestu Cardiff, New York "pronađen" Cardiffski džin, navodno petrifikovani čovek, a zapravo podvala (razotkriveno sledećeg februara).
  • 23. 10. - Probna vožnja Žičare Budimskog zamka (Budavári Sikló), u redovnom saobraćaju od sledećeg marta.
  • oktobar-novembar - Car Franjo Josif putuje na otvaranje Sueckog kanala - Đerdap, Carigrad, Pirej, Sveta zemlja, kanal, Kairo i piramide[12].

Novembar/Studeni

uredi
 
Narodno pozorište u Beogradu
 
Suecki kanal
  • 7. 11. - Prva međunarodna biciklistička trka, Paris–Rouen.
  • 11. 11. (30. 10. po j.k.) - Prva predstava u novoj zgradi Narodnog pozorišta u Beogradu ("Posmrtna slava Kneza Mihaila").
  • 17. 11. - Suecki kanal zvanično otvoren svečanom ceremonijom, u početku je pod francuskom kontrolom. Kanal ima veliki saobraćajni, ekonomski, geopolitički i ekološki značaj (→ Lessepsovska migracija za invaziju crvenomorskih vrsta u Mediteran). Blagoslovio ga je apostolski vikar u Egiptu Ljudevit Ćurčija.
  • 19. 11. - Hudson's Bay Company vratila Britanskoj kruni prava na prostranu Rupertovu zemlju u današnjoj Kanadi.
  • 22. 11. - Porinuta Cutty Sark, jedan od poslednjih i najbržih klipera.
  • novembar-decembar - Svetozar Miletić ulaže više interpelacija u ugarskom saboru: zahteva sprečavanje uplitanja ugarskih vojnika u gušenje Krivošijskog ustanka, protestuje zbog raspuštanja Crkveno-narodnog sabora, kritikuje držanje Austro-Ugarske na strani Turske u vezi Kritske krize i carevu posetu sultanu, traži razvojačenje Granice odjednom itd.[13]

Decembar/Prosinac

uredi
 
Kanada, provincije i britanski posedi

Kroz godinu

uredi

Rođenja

uredi

Januar/Siječanj – Jun/Lipanj

uredi

Jul/Srpanj – Decembar/Prosinac

uredi

Kroz godinu

uredi

Smrti

uredi
Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1869.

Januar/Siječanj – Jun/Lipanj

uredi

Jul/Srpanj – Decembar/Prosinac

uredi

Kroz godinu

uredi

Povezano

uredi

Vanjske veze

uredi

Reference

uredi
  1. Istorija s. n. V-1, 346
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Horvat, Ponovni savez s Ugarskom
  3. Istorija s. n. V-1, 352
  4. The Transcontinental Railroad Comes to Town. waterfrontaction.org
  5. 5,0 5,1 Istorija s. n. V-2, 172
  6. 6,0 6,1 Istorija s. n. V-2, 291
  7. Istorija s. n. V-1, 355-6
  8. Istorija s. n. V-1, 354
  9. Istorija s. n. V-2, 187-8
  10. Istorija s. n. V-2, 303
  11. Grgurević, Tomislav. Crna Gora i Bokeljski ustanak 1869.. montenegrina.net
  12. John Van der Kiste (31 March 2013). Emperor Francis Joseph: Life, Death and the Fall of the Habsburg Empire. The History Press. str. 70–. ISBN 978-0-7524-9547-7. 
  13. Istorija s. n. V-2, 172-3
  14. Istorija s. n. V-1, 357
  15. Šišić, Povijest 1526-1918, 470
  16. Crna Gora od kraja XV veka do 1914. godine, rastko.rs
  17. Istorija s. n. V-2, 136
  18. Istorija s. n. V-2, 251
  19. Istorija s. n. V-2, 202-3
  20. Istorija s. n. V-2, 154
Literatura