1769

**1769. po kalendarima**
Gregorijanski	1769. (MDCCLXIX)
Ab urbe condita	2522.
Islamski	1182–1183.
Iranski	1147–1148.
Hebrejski	5529–5530.
Bizantski	7277–7278.
Koptski	1485–1486.
	Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1824–1825.
• Shaka Samvat	1691–1692.
• Kali Yuga	4870–4871.
	Kineski
• Kontinualno	4405–4406.
• 60 godina	Yin Zemlja Vo(l); (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11769.
	p • r • u
	Podrobnije: Kalendarska era

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	17. vijek – 18. vijek – 19. vijek
Decenija:	1730-e 1740-e 1750-e – 1760-e – 1770-e 1780-e 1790-e
Godine:	1766 1767 1768 – 1769 – 1770 1771 1772

Ovo je članak o godini 1769.

Godina 1769 (MDCCLXIX) bila je redovna godina koja počinje u nedjelju po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u ponedjeljak po julijanskom kalendaru.

Cugnotovo parno vozilo.

DogađajiUredi

5. 1. - Škotski izumitelj James Watt patentirao je svoj parni stroj.
26. 1. (15. 1. po j.k.) - Početak dejstava u Rusko-turskom ratu: Krimski Tatari su prešli granicu i upali u Novorosijsku guberniju i Slavenosrbiju, na povratku i u poljsko Kijevsko (žitomirsko) vojvodstvo.
30. 1. (19. 1. po j.k.) - Proglas carice Katarine pravoslavnim Slovenima pod turskom vlašću. Crnogorski arhimandrit Grigorije Drekalović je trebalo da ga prenese u Srbiju, ali je zadržan u Erdelju.^[1]
zima-proleće? - Povodom početka rata sa Rusijom, razoružava se raja u graničnim provincijama Osmanskog carstva, što je praćeno nasiljem, naročito prema knezovima i sveštenstvu; nasilja vrše i lokalni Turci koji kreću na ratište.^[2]
mart - Rusi zauzeli Azov i Taganrog.
13. 4. - Britanski pomorac James Cook sa svojim brodom HMS Bark Endeavour dolazi na Tahiti gdje će nekoliko sljedeći mjeseci provesti obavljajući astronomske opservacije.
15. 4. - Golicinova ruska armija prešla Dnjestar, nakon borbe dolazi do Hotina, ali zbog nedostatka topova se vraća u Podoliju (u ovoj bici su na ruskoj strani učestvovale i srpske jedinice, kao i kod Kamenec-Podolska i Lorge^[3]).
maj - Johann Friedrich Struensee, dvorski ljekar danskog kralja Christiana VII imenovan državnim savjetnikom nakon što je njegova terapija počela poboljšavati kraljevo duševno zdravlje.
4. 5. - U Sremskim Karlovcima počinje narodno-crkveni sabor (do oktobra), prisustvuje carski komesar general grof Andrija Hadik. Pre izbora novog mitropolita se dosta razgovara o novčanim potraživanjima sveštenstva, od mitropolita do paroha.^[4]
9. 5. - Bitka kod Ponte Novua u kojoj francuske snage nanose odlučujući poraz korzikanskim pobunjenicima Pascqualea Paolija i dovršavaju francusko osvajanje Korzike.
14. 5. - Španski kralj Karlo III šalje niz rimokatoličkih misionara koji će započeti sistem misija i evropskog naseljavanja današnje Kalifornije.
3. 6. - Tranzit Venere: među mnogim posmatračima je i ekspedicija Jamesa Cooka na Tahitiju. Zapečaćena naređenja ga zatim upućuju na potragu za pretpostavljenom Terra Australis.
3. 6. (kal?) - Nakon prelaza Dunava 21. maja, veliki vezir prevodi glavnu tursku armiju preko Pruta.
6. 6. - Poveljom Marije Terezije, Veliki Bečkerek (Zrenjanin) postaje trgovište.^[5]
jul - avgust - Golicin opseda Hotin, ali će se opet povući preko Dnjestra, pod borbom.
jul - avgust - Prije potrage za Južnom zemljom, Cook istražuje i imenuje Društvene otoke.
16. 7. - Španski franjevac Junípero Serra osniva misiju San Diego de Alcala od koje će nastati današnji grad San Diego.
avgust - septembar - James Cook plovi na jug do 40. stepena pa na zapad u uzaludnoj potrazi za kontinentom.
12. 8. - Moldovandži Ali-paša je novi veliki vezir - prethodni je pogubljen, kao i gospodar Moldavije Grigore Callimachi (u septembru).
17. 8. - Veliki zbor na Cetinju, sazvan po zahtevu ruskog izaslanika, gen. Jurija Vladimiroviča Dolgorukova: rečeno da je Šćepan Mali varalica, pročitan proglas carice Katarine balkanskim hrišćanima, Crnogorci obećavaju da će se boriti.^[6]
18. 8. - Grom pogađa bastion San Nazaro u italijanskom gradu Brescia izazvaši eksploziju tamo uskladištenih 90 tona baruta u kojoj je uništena 1/6 grada i poginulo 3000 ljudi.
6. 6. - Veliki Bečkerek (Zrenjanin) postao grad.
6. 9. - Izbor novog karlovačkog mitropolita na saboru: gornjokarlovački episkop Danilo Jakšić dobija 44 potpisa prema 29 za vršačkog Jovana Đorđevića i nijedan za bačkog Mojsija Putnika - ali komesar Hadik podseća da je carica naklonjena Đorđeviću (ustoličen 26. 9., mitropolit do 1773).^[7]
20. 9. - Rusko-turski rat (1768 - 1774): nakon što su turske snage razbijene, Ruske trupe Aleksandra Mihajloviča Golicina zauzimaju bez otpora tursko uporište Hotin na sjeveru Moldavije.
26. 9. (kal.?) - Rusi generala Elmpta zauzimaju Jaš, Moldavci se zaklinju ruskoj carici.
7. 10. - James Cook se iskrcava na Sjevernom otoku Novog Zelanda - prvi Evropljanin od Tasmana 1642.
21. 10. - Rusko-turski rat (1768 - 1774): Ruska flota pod grofom Aleksejem Orlovom isplovljava iz Kronštata u Baltičkom moru na tzv. Prvu arhipelašku ekspediciju čiji su cilj turska uporišta na obalama Mediterana.
23. 10. - Kapetan Nicholas Cugnot, Francuski vojni inženjer, prvi put javno demonstrira vozilo pokretano parnim strojem, poznato kao prvi automobil.
oktobar, krajem - Ruska misija odlazi iz Crne Gore, ostavivši municiju. Šćepan Mali je bio hapšen, ali Dolgoruki ga je pustio i ostavio na čelu. Bivši patrijarh Vasilije Brkić odlazi sa Rusima. Crna Gora ipak nije učestvovala u ratu.^[8]
21. 11. (kal.?) - Ruska vojska u Bukureštu.
12. 12. - Francuska ekspedicija Jean-François de Survillea je opazila Novi Zeland - 16-og su kog Severnog rta, gde su se za par dana mimoišli sa Cookom.

Kroz godinuUredi

Ističe deset godina u kojima je Banat bio ustupljen kao zalog Bečkoj banci. Uz nemački i srpski puk, osnovan i "vlaški".^[9]
Šajkaškom bataljonu dodeljeno još šest opština.^[10]
Potiski distrikt ima deset umesto 14 naselja.^[11]
U Bosnu u početku stižu dobre vesti sa ruskog ratišta, navodno je Avdi-aga zarobio 1.000 i pobio 200 nevernika - topovi pucaju tri dana, ali kada se otpušteni deo bosanske vojske vratio kući saznala se istina.^[12]
Zabrinutost u Dubrovniku zbog vijesti da Rusi spremaju ekspediciju u Sredozemlje - strah da će biti na meti kao turski haračari i da ne dođe do ustanka u zaleđu.^[13]
Mletački konzul u Solunu javlja da su se makedonske spahije vratile pješice i poderane iz ruskog rata i da se bave pljačkanjem i ubistvima. Abdilaga Šabanderoglu, koji vlada južnom Makedonijom iz Dojrana, pobedio je juručkog beja Hasana, carskog štićenika, uz pomoć Albanaca.^[14]

RođenjaUredi

1. 5. - Vojvoda od Wellingtona, britanski vojskovođa i državnik († 1852)
15. 8. - Napoleon Bonaparte, francuski vojskovođa, državnik, car i vladar († 1821)

SmrtiUredi

ReferenceUredi

↑ Istorija s. n. IV-1, 352-3
↑ Istorija s. n. IV-1, 351-2
↑ Istorija s. n. IV-1, 249
↑ Istorija s. n. IV-1, 274
↑ PROZOR U PROŠLOST: Marija Terezija je juna 1769. izdala važnu povelju. zrenjaninski.com
↑ Istorija s. n. IV-1, 516
↑ Istorija s. n. IV-1, 275
↑ Istorija s. n. IV-1, 517
↑ Historija n. J. II, 1165-6
↑ Historija n. J. II, 1166
↑ Istorija s. n. IV-1, 210
↑ Istorija s. n. IV-1, 452
↑ Historija n. J. II, 1225
↑ Historija n. J. II, 1306-7

Literatura

Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-1)

[1] Istorija s. n. IV-1, 352-3

[2] Istorija s. n. IV-1, 351-2

[3] Istorija s. n. IV-1, 249

[4] Istorija s. n. IV-1, 274

[5] PROZOR U PROŠLOST: Marija Terezija je juna 1769. izdala važnu povelju. zrenjaninski.com

[6] Istorija s. n. IV-1, 516

[7] Istorija s. n. IV-1, 275

[8] Istorija s. n. IV-1, 517

[9] Historija n. J. II, 1165-6

[10] Historija n. J. II, 1166

[11] Istorija s. n. IV-1, 210

[12] Istorija s. n. IV-1, 452

[13] Historija n. J. II, 1225

[14] Historija n. J. II, 1306-7

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]