1768

**1768. po kalendarima**
Gregorijanski	1768. (MDCCLXVIII)
Ab urbe condita	2521.
Islamski	1181–1182.
Iranski	1146–1147.
Hebrejski	5528–5529.
Bizantski	7276–7277.
Koptski	1484–1485.
	Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1823–1824.
• Shaka Samvat	1690–1691.
• Kali Yuga	4869–4870.
	Kineski
• Kontinualno	4404–4405.
• 60 godina	Yang Zemlja Miš; (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11768.
	p • r • u
	Podrobnije: Kalendarska era

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	17. vijek – 18. vijek – 19. vijek
Decenija:	1730-e 1740-e 1750-e – 1760-e – 1770-e 1780-e 1790-e
Godine:	1765 1766 1767 – 1768 – 1769 1770 1771

Ovo je članak o godini 1768.

Godina 1768 (MDCCLXVIII) bila je prijestupna godina koja počinje u petak po gregorijanskom kalendaru odn. prijestupna godina koja počinje u utorak po julijanskom kalendaru.

Događaji Uredi

16. 1. - Zaharije Orfelin izdao u Veneciji prvi srpski časopis, "Slavenoserbski magazin" - samo jedan broj, po ugledu na ruski "Ježemjesjačnija sočinjenija". Neki tekstovi su napisani slavenosrpskim jezikom.
početkom godine - Sultan izdaje ferman da se Crnogorci kazne a Šćepan Mali i bivši patrijarh Vasilije Jovanović-Brkić uhvate - pripreme traju cijelo ljeto.^[1]
prvi meseci - "Mnogi meteži" u Srbiji, udareni ratni nameti na narod, počelo razoružavanje hrišćanske raje - u vezi s predstojećim ratom sa Rusijom.^[2]

veljača, početkom - Vladika Sava Petrović Njegoš je obavešten iz Rusije da Šćepan Mali nije ruski car Petar III - obaveštava sve nahije, ali biće zatvoren jedno vreme, do proleća. Šćepan zanosi ljude u Crnoj Gori i okolnim oblastima.^[3]^[4]
29. 2. - U Poljsko-Litvanskoj Uniji plemići okupljeni u tzv. Barsku konfederaciju dižu ustanak protiv kralja Stanislawa Augusta Poniatowskog koji u pomoć poziva rusku vojsku.

mart - Bosanski paša se obraća vladici Savi i crnogorskim glavarima, traži da proteraju varalicu - ovi se dogovaraju da daju harač i taoce; turske pripreme počinju.^[5]

2. 4. - Louis Antoine de Bougainville je stigao do Tahitija, nekih 10 meseci nakon što ga je otkrio Samuel Wallis.
april - Njemački ljekar Johann Friedrich Struensee angažiran od strane danske vlade kako bi liječio mladog i mentalno nestabilnog kralja Christiana VII na njegovoj evropskoj turneji.
proljeće - Ruska carica Katarina II. naređuje poslaniku u Beču da savjetnik Merk otputuje u Crnu Goru s caričinom gramatom, kako bi samozvanac (Šćepan Mali) bio proteran iz Crne Gore.
proleće? - Kurtizana Jeanne Bécu postaje ljubavnica Louisa XV - u septembru postaje Madame du Barry i kraljeva zvanična metresa.
april - jun - Josip II je na putovanju Temišvarskim Banatom.^[6], kasnije će za caricu sastaviti memorandum o unapređenju oblasti.^[7] Posjetio je i Slavoniju (npr. Vrbovu i Cernik) i dio Mađarske.

15. 5. - Skopljen Versajski sporazum kojim Republika Genova vlast nad Korzikom (ograničenom na utvrđene obalne gradove, dok ostatak drže pobunjenici pod Pasqualeom Paolijem i njegovom Korzikanskom Republikom) predaje Francuskoj.

30. 6. - Moreplovac Bougainville je otkrio otok nazvan Bougainville.

jul - Ruski savetnik Merk u Kotoru - sastao se sa Crnogorcima ali ovi "najpre veruju u Boga, pa u Petra III".
25. 7. - Reskriptumom dozvoljeno Srbima da održe narodno-crkveni sabor (održan tek u maju 1769).^[8]

15. 8. - Umro karlovački mitropolit Pavle Nenadović - naslednik Jovan Đorđević je izabran na saboru sledeće godine, u međuvremenu on administrira.
26. 8. - James Cook krenuo na prvu tihooceansku ekspediciju - prvi cilj je promatranje tranzita Venere sa Tahitija sljedećeg aprila, zatim potraga za navodnim južnim kontinentom.

septembar - Turci napadaju Crnu Goru iz tri pravca, Crnogorci, na čelu sa Šćepanom beže sa Ostroškog klanca. Stradali su Crmnica i Bjelopavlići, Šćepan se krije neko vreme,^[5] a Turci se ipak moraju povući zbog lošeg vremena i ruskog rata. Mlečani zavode red u Mainama, Poborima i Brajićima, koji su bili uz Šćepana. U Sarajevu je proslavljena ova ponuda, na rusko ratište se ide u dobrom raspoloženju.^[9]^[10]

6. 10. - Osmansko Carstvo, koristeći kao izgovor rusko vojno prisustvo u Poljskoj, odnosno kršenje odredbi Niškog mirovnog ugovora, objavljuje Rusiji novi rat.
- Turska vlast propisala kupljenje oružja od raje u Rumeliji, uz novčanu naknadu. Mnogi spahije i janičari se nisu odazvali pozivu za rat, dezerteri će pljačkati i ubijati po selima.^[11]
- Razoružavanje raje je praćeno nasiljima i pojačanom emigracijom u susednu Austriju, na meti su sveštenici, kaluđeri i knezovi.^[2] Srpska opština u Sarajevu je dala novac za "ljude koje ne obesiše o vratima", oslobađa svoje da ih ne vode u rat kao komordžije u rat na Crnu Goru.^[12]
8. 10. - Bitka kod Borgoa u kojoj korzikanski pobunjenički vođa Pasquale Paoli nanosi poraz francuskim trupama koje su pokušale pacificirati otok.

10. 12. - Osnovana Kraljevska akademija umetnosti u Londonu, prvi predsednik je Joshua Reynolds.
31. 12. - Constitutio Criminalis Theresiana: kazneni zakonik za austrijske zemlje (zamjenjuje ga Constitutio Criminalis Josephina 1787).

Kroz godinu Uredi

Kraljevsko vijeće u Hrvatskoj izdaje nalog i upute za nove porezne popise, radi provođenja novog sistema - Sabor se odupire ovom upletanju u poslove o kojima je ranije sam odlučivao. Inače, visina poreza po dimu je 45 forinti, a za dvije godine će biti 99 forinti i 6 krajcara.^[13]
Crkve: izgrađena Saborna crkva u Pakracu; župna crkva u Velikom Trojstvu.
Odlučeno da se Kurzböckova štamparija u Beču podesi i za štampanje knjiga ćirilicom, na srpskom, ruskom i drugim jezicima (od 1770).^[14]
U Gvozdanskom nastala rudarska bratimska blagajna.^[15]
Ulaskom u rat protiv Rusije, osmanska Porta još više gubi nadzor nad onim što se dešava u pokrajinama.^[16]
Tokom rusko-turskog rata, u mletačku Dalmaciju dolazi "znatan broj" pravoslavnih iz Bosne, npr. četiri stotine u Skradinu.^[17]
Francuski pomorac i istraživač Louis Antoine de Bougainville otkriva Bouganvilleov prolaz i Otok Bouganville.
Dovršen Petit Trianon, znameniti dvorac koji je francuski kralj Louis XV dao izgraditi svojoj ljubavnici Madame de Pompadour.
U Škotskoj objavljen prvi tom Encyclopædije Britannice.
Grčki hercegovački vladika Antim "pokušao otrovati jeromonaha trojičkog Nikodima".^[18]
Emerik Pavić preveo na hrvatski "Flos medicinae iliti Cvit likarije", u Budimu je štampao i knjigu svojih pesama, nastavak Kačićevih "Ugodnih razgovora".^[19]
Vid Došen: "Aždaja sedmoglava...".

Rođenja Uredi

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1768.

7. 1. - Joseph Bonaparte, kralj Napulja, Španije († 1844)
28. 1. - Frederik VI, kralj Danske i Norveške († 1839)
1. 2. - Jacques Lauriston, maršal Francuske († 1828)
12. 2. - Franjo II., posljednji car Svetog Rimskog Carstva; car Austrije od 1804. pod imenom Franjo I. († 1835)
13. 2. - Édouard Mortier, maršal Francuske, premijer († 1835)
20. 2. - Vinzenz Ferrerius von Bianchi, habsburški podmaršal († 1855)
17. 3. - Kaahumanu, havajska vladarica († 1832)
21. 3. - Jean Baptiste Joseph Fourier, francuski matematičar i fizičar († 1830)
24. 6. - Lazare Hoche, francuski general († 1797)
1. 7. - Petar, episkop vršački († 1818)
27. 7. - Charlotte Corday, ubica Marata († 1793)
6. 8. - Jean-Baptiste Bessières, maršal Francuske († 1813)
4. 9. - François-René de Chateaubriand, pisac, političar, historičar († 1848)
8. 10. - Vlaho Stulić, dubrovački pisac († 1843)
3. 11. - Karađorđe, vožd Prvog srpskog ustanka († 1817)
6. 11. - Franjo Marija Appendini, jezikoslovac († 1837)
21. 11. - Friedrich Schleiermacher, liberalni protestantski teolog († 1834)
Jovan Kursula, vojvoda Prvog srpskog ustanka († 1813)
Sima Marković, vojvoda Prvog srpskog ustanka († 1817)
c. Tecumseh, poglavica Shawnee indijanaca i ratnik († 1813)

Smrti Uredi

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1768.

3. 3. - Nicola Porpora, kompozitor, učitelj pjevanja (* 1686)
18. 3. - Laurence Sterne, engleski pisac (* 1713)
19. 4. - Canaletto, slikar (* 1697)
29. 4. - Georg Brandt, švedski kemičar (* 1694)
8. 6. - Johann Joachim Winckelmann, povjesničar umjetnosti (* 1717)
24. 6. - Marie Leszczyńska, kraljica Louisa XV (* 1703)
28. 6. - George Hadley, pionir meteorologije (* 1685)
15. 8. - Pavle Nenadović, mitropolit karlovački (* 1699)
Sinesije, episkop aradski (* 1711)

Reference Uredi

↑ Historija n. J. II, 1272
↑ ^2,0 ^2,1 Istorija s. n. IV-1, 351
↑ Historija n. J. II, 1270-71
↑ Istorija s. n. IV-1, 514
↑ ^5,0 ^5,1 Istorija s. n. IV-1, 515
↑ Derek Beales (30 April 1987). Joseph II: Volume 1, In the Shadow of Maria Theresa, 1741-1780. Cambridge University Press. str. 246–. ISBN 978-0-521-24240-0.
↑ Historija n. J. II, 1168
↑ Istorija s. n. IV-1, 273
↑ Istorija s. n. IV-1, 451
↑ Istorija s. n. IV-1, 513
↑ Historija n. J. II, 1306
↑ Istorija s. n. IV-1, 477
↑ Historija n. J. II, 1091-2
↑ Historija n. J. II, 1192
↑ Historija n. J. II, 1082
↑ Istorija s. n. IV-1, 328
↑ Istorija s. n. IV-2, 13
↑ Istorija s. n. IV-1, 483
↑ Istorija s. n. IV-2, 127

Literatura

Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-1), drugi tom (IV-2)

[1] Historija n. J. II, 1272

[isniv1351-2] 2,0 ^2,1 Istorija s. n. IV-1, 351

[3] Historija n. J. II, 1270-71

[4] Istorija s. n. IV-1, 514

[isniv1515-5] 5,0 ^5,1 Istorija s. n. IV-1, 515

[Beales1987-6] Derek Beales (30 April 1987). Joseph II: Volume 1, In the Shadow of Maria Theresa, 1741-1780. Cambridge University Press. str. 246–. ISBN 978-0-521-24240-0.

[7] Historija n. J. II, 1168

[8] Istorija s. n. IV-1, 273

[9] Istorija s. n. IV-1, 451

[10] Istorija s. n. IV-1, 513

[11] Historija n. J. II, 1306

[12] Istorija s. n. IV-1, 477

[13] Historija n. J. II, 1091-2

[14] Historija n. J. II, 1192

[15] Historija n. J. II, 1082

[16] Istorija s. n. IV-1, 328

[17] Istorija s. n. IV-2, 13

[18] Istorija s. n. IV-1, 483

[19] Istorija s. n. IV-2, 127

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]