Ovo je članak o godini 1767.

Godina 1767 (MDCCLXVII) bila je redovna godina koja počinje u četvrtak po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u subotu po julijanskom kalendaru.

Milenijum: 2. milenijum
Vjekovi: 17. vijek18. vijek19. vijek
Decenija: 1730-e  1740-e  1750-e  – 1760-e –  1770-e  1780-e  1790-e
Godine: 1764 1765 176617671768 1769 1770
Mason-Dixonova linija.
1767. po kalendarima
Gregorijanski 1767. (MDCCLXVII)
Ab urbe condita 2520.
Islamski 1180–1181.
Iranski 1145–1146.
Hebrejski 5527–5528.
Bizantski 7275–7276.
Koptski 1483–1484.
Hindu kalendari
Vikram Samvat 1822–1823.
Shaka Samvat 1689–1690.
Kali Yuga 4868–4869.
Kineski
Kontinualno 4403–4404.
60 godina Yin Vatra Svinja
(od kineske Ng.)
Holocenski kalendar 11767.
p  r  u
Podrobnije: Kalendarska era

Događaji

uredi

Januar/Siječanj – Mart/Ožujak

uredi

April/Travanj – Jun/Lipanj

uredi
  • 1. 4. - Španjolci preuzimaju od Francuske Port Saint Louis na istočnom Malvinskom/Falklandskom otoku i nazivaju ga Puerto Soledad (napušten 1811, privatno naselje od 1828, od 1833. britanski Port Louis).
  • 2. 4. - Španija protjeruje pripadnike Isusovačkog reda (jezuiti) sa svoje teritorije - u svitanje su u Španjolskoj vicekraljevi i komandanti otvorili pisma sa uputama.
  • 7. 4. - Burmanske trupe zauzimaju i uništavaju grad Ayutthaya, tadašnji glavni grad Sijama. Ekkathat, poslednji kralj iz dinastije Ban Phlu Luang umire nekoliko dana kasnije.
  • 28. 5. - Marija Josipa, supruga habsburškog suvladara Josipa, umire od boginja.
  • 31. 5. - Korzikanci su dovršili osvajanje Kapraje. Nemogućnost Đenove da suzbiju ustanak ih navodi da sledeće godine prepuste ostrvo Francuskoj.
  • 1. 6. - Maria Theresia, koja se zarazila boginjama od pokojne snahe, dobila je pomazanje - ali narednih dana se oporavlja.
  • 19. 6. - Britanski kapetan Samuel Vallis otkriva Tahiti.
  • 19. 6. - Zvijer iz Gévaudana je izgleda ulovljena.
  • 23. 6. - Ruski ambasador u Poljskoj Nikolaj Repnjin osnovao katoličku prorusku Radomsku konfederaciju plemića, koja se protivi reformama i poziva rusku caricu da zaštiti Žečpospolitu.
  • 24. 6. - Bivši ohridski arhiepiskop Arsenije dao je ostavku i na čelu Pelagonijske eparhije, verovatno odlazi na Svetu goru.[2]
  • 24. 6. - Dekret o protjerivanju jezuita je pročitan u Meksiku. U zemlji je bilo nereda, kalifornijske misije (gde je dekret pročitan 30. 11.) dogodine preuzimaju franjevci na čelu sa Juníperom Serrom.
  • 25. 6. - Eskpedicija Samuela Wallisa: por. Tobias Furneaux je prvi Evropljanin na Tahitiju, prisvojio ga je za Britaniju (Francuzi uzimaju 1842).
    • Komandant drugog broda misije, Philip Carteret, otkrio je Pitcairnove otoke, Otoke vojvode od Jorka, kod Papue, ponovno otkrio Solomonove otoke i Otoke Juan Fernández.
  • 29. 6. - 2. 7. - Geneza Američke revolucije – Townshendovi zakoni:
    • O Prihodu: uvedeni su porezi na neke artikle koji se uvoze u kolonije i dato ovlašćenje vrhovnim sudovima kolonija da pretražuju privatnu imovinu za krijumčarenom robom - kolonisti osuđuju ovo kao kršenje prava.
    • O carinskim komesarima: osniva se carinski odbor u samoj Americi, radi boljeg sprovođenja propisa - što uvećava konfrontacije sa kolonistima.
    • O restrikcijama na New York (nije primenjen): ovoj koloniji se zabranjuje donositi nove zakone dok ne pristanu na Zakon o ukonačivanju iz 1765.
    • O osiguranju (drugo značenje od Indemnity): Britanskoj istočnoindijskoj kompaniji je snižen porez kada uvozi čaj u Britaniju, pa ga mogu jeftinije reeksportovati u kolonije (kompanija je bila na ivici propasti zbog švercovanog holandskog čaja).

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan

uredi
  • 3. 7. - Britanska pomorska ekspedicija na čelu sa kapetanom Philipom Carteretom otkriva otok Pitcairn u Pacifiku.
  • 7. 7. - Osnovano Kraljevsko vijeće, Consilium regium in regnis Dalmatiae, Croatiae et Sclavoniae, ograničeno na područje banske Hrvatske i Slavonije. To je prva zemaljska vlada za Hrvatsku, sa sjedištem u Varaždinu do 1776, predsjedava ban, na čelu kancelarije Nikola Škrlec Lomnički[3] (podvrgnuto Ugarskom namjesničkom vijeću 1779). U Hrvatskoj i Slavoniji ima 24 osnovne škole, tri godine kasnije 60.[4]
  • 31. 7. (kalendar?) - U Rusiji je otvorena Zakonodavna komisija, čija je namera doneti novi zakonik. Za njene potrebe carica Katarina je spremila "Nakaz", tj. Instrukciju, prosvetiteljsko delo inspirisano Monteskjeom (→ Rusko prosvetiteljstvo).
  • leto - Pošto su u Srbiji zapažena "mnoga neidentifikovana lica odevena kao pravoslavni kaluđeri", Portin ferman dozvoljava kretanje samo onim duhovnim licima sa urednim ispravama od nadležnih vlasti[5] (sprema se rusko-turski rat).
 
"Šćepan Mali", ilustracija iz Zanovićeve knjige (1784)
  • rujan, potkraj - U primorskim naseljima se čitaju i šire proglasi Šćepana Malog.[6] Poziva narod da se međusobno umiri, predstavljaju ga kao ruskog cara Petra III.[7] Šćepan će vladati Crnom Gorom do 1773.

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac

uredi
  • listopad, početkom - Crnogorske starješine na zboru u Ćeklićima pozdravljaju Šćepana Malog kao ruskog cara Petra III.
  • 9. 10. - Mason–Dixonova linija: ova dvojica su završili premer kod današnjeg Pentress, West Virginia, pošto ih irokeški vodiči ne mogu voditi u zemlju Lenapea, sa kojima su u neprijateljstvu. Druga ekspedicija dovršava premer pensilvanijske granice 1784.
  • 15. 10. - Habsburška princeza Marija Jozefa (16), nesuđena nevesta napuljskog kralja, umire od boginja. Sledećeg proleća u Napulj odlazi mlađa sestra Marija Karolina.
  • 17. 10. - Opšti crnogorski zbor, navodno s 4.000 ljudi, jedan od većih u crnogorskoj istoriji: pod Šćepanovim uticajem iz Maina, odlučeno da se prekine s krvnim osvetama, zametanjima kavgi i da se preduzmu mere protiv lopova - nakon plemenske anarhije zavladao je red. Sestrić mitropolita Save, Arsenije Plamenac postaje u ovo vreme saprestolnik (koadjutor) - ovome su se protivili u Katunskoj nahiji i dr., ali Savi je pomogao Šćepanov uticaj.[8]
  • oktobar - U Varšavi je otvoren takozvani Repnjinov sejm, poljski sabor kojim upravlja ruski ambasador, u prisustvu ruske vojske - između ostalog, biće garantovane privilegije Zlatne slobode, koje otežavaju upravu Poljske-Litvanije.
  • 28. 10. - U Bostonu je pokrenuta akcija za bojkot nekih tipova engleske robe.
  • 1. 11. - U Portsmouth, Virginia je osnovano Brodogradilište Gosport, od 1862. Mornaričko brodogradilište Norfolk, najveće u SAD.
  • 3. 11. - Napuljski jezuiti su proterani u Papsku državu.
  • studeni, sredinom - Mlečani planiraju da otruju Šćepana Malog: Maine, Pobori i Brajići su uz njega, vrenje je i među pravoslavcima u Boki kotorskoj.
  • novembar - Treća kineska invazija Burme, sada osnovu čine mandžurski ratnici
  • 2. 12. - U američkim britanskim kolonijama se počinju pojavljivati "Pisma jednog farmera u Pensilvaniji", rad Johna Dickinsona, koja osuđuju Townshendove zakone - tvrdi se da Britanski parlament nema prava uzimati prihode od kolonija.
  • decembar - Bivši pećki patrijarh Vasilije Jovanović-Brkić stiže, sa Kipra, u Crnu Goru, među Pipere - prije dolaska kod Šćepana u Maine, podbunio je protiv Turaka crnogorska plemena u Brdima.Vasilije Jovanović-Brkić.[9]
  • 28. 12. - Taksin se krunisao za kralja Sijama u Thonburiju, danas delu Bangkoka. Thonburijska kraljevina traje do Taksinovog zbacivanja 1782, ujedinjuje zemlju do 1770, vodi devet kampanja protiv Burmanaca, ratovaće i sa Vijetnamcima i Laošanima.
  • decembar/januar - Bitka u klisuri Goteik: kinesko-mandžurski invazori su potukli burmanske snage, kralj Hsinbyushin tek sada odlučuje opozvati trupe iz Sijama. Komandant Mingrui će doći na par dana od Ave, burmanske prestonice.

Kroz godinu

uredi
  • U Vojnoj Krajini se organiziraju cehovi 1767-74.[10]
  • U Bačkoj se zavodi ugarski urbar 1767-72.[11]
  • U mletačkom Splitu osnovana Poljoprivredna akademija, od 1774. Ekonomsko društvo.[12]
  • Grof Perlas predlaže da se Rumuni s ivice planina presele u bečkerečki distrikt - izvedeno ali mnogi su se vratili u stari kraj ili nastavili hajdukovanje.[13]
  • Obnavlja se franjevački samostan u Kreševu: od 12.106 groša troškova, za građu je dato 1.553, zanatlijama 1.760 a Turcima čak 8.793.[14]
  • Egzarsi vaseljenskog patrijarha su bili u Sarajevu, ostavljena beleška na grčkom kaže da su došli da prikupe patrijaršijski prihod po davnašnjem običaju (crkvena opština u Sarajevu je među najbogatijim i uticajnijim u srpskom narodu).[15]
  • Grčki mitropolit Antim dolazi u Mostar (do 1772, ranije je sedište hercegovačke eparhije bilo u manastiru Duži).[16]
  • Skopski nadbiskup Matija Masarek primećuje da se "Srbija" potpuno promenila u poslednjih dvadeset godina, mnogo je više "poturčenih Arbanasa" koji čine zlodela i kojih se boje i Turci.[17]
  • Vasilije Damjanović izdao prvu aritmetiku na srpskom.
  • Kraljevski astronom Nevil Maskelyne objavljuje prvi Nautički almanah, sa podacima za određivanje longitude metodom lunarne distance.
  • Crkve: sv. Karla Boromejskoga u Karlobagu, Arhanđela Mihaila u Risnu
  • Prvi anglo-majsorski rat (1767-69) na jugu Indije.

Rođenja

uredi

Smrti

uredi
Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1767.

Reference

uredi
  1. Abolition of Ohrid Archepiscopate. vmacedonia.com
  2. Historija n. J. II, 1304
  3. Historija n. J. II, 1090-1
  4. Historija n. J. II, 1092
  5. Istorija s. n. IV-1, 351
  6. Historija n. J. II, 1270
  7. Ruski uticaj u Crnoj Gori i susedstvu. rastko.rs
  8. Istorija s. n. IV-1, 512-3, 518
  9. Historija n. J. II, 1271
  10. Historija n. J. II, 1080
  11. Istorija s. n. IV-1, 209-10
  12. Historija n. J. II, 1234
  13. Historija n. J. II, 1170
  14. Istorija s. n. IV-1, 447
  15. Istorija s. n. IV-1, 478
  16. Istorija s. n. IV-1, 483
  17. Knjiga o Kosovu. rastko.rs
Literatura
  • Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
  • Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-1)