Rusko-turski rat (1768–1774)
Rusko-turski rat 1768.-1774. bio je odlučujući sukob, nakon kojeg je Rusko Carstvo proširilo svoj utjecaj i vlast na južnu Ukrajinu, sjeverni Kavkaz i poluotok Krim.[1] Tokom ovog rata izbile su i bune u Grčkoj, Rumunjskoj i Crnoj Gori, što je u neku ruku olakšalo Rusima situaciju na frontu.
| Rusko-turski ratovi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||
| |||||||
| Sukobljene strane | |||||||
.svg){kind=small} Rusko Carstvo
|
.svg){kind=small} Osmansko carstvo
| ||||||
Tok rata uredi
Rat je izbio u vrijeme velikih unutrašnjih previranja u Poljskoj, gdje je izbio sukob između plemstva i kralja Stanislava Augusta Poniatowskog, bivšeg miljenika ruske carice Katarine II. uz čiju se pomoć uspeo na vlast 1764.[1] koji se i nadalje održavao na vlasti zahvaljujući ruskoj vojnoj pomoći.
Kozački odred u ruskoj službi, ušao je u grad Baltu, tada pod osmanskim suverenitetom gonivši pritom pripadnike snaga poljske Konfederacije iz Bara. Službeni osmanski predstavnici optužili su Ruse zbog ubistava i drugih nezakonitih postupaka u Balti, i uputili ultimatum Rusiji traživši da se sve ruske vojne jedinice povuku iz Poljske. Ruska strana je sve optužbe odbacila, nakon tog graničnog incidenta sultan Mustafa III. objavio je rat Rusiji 25. septembra 1768.[1]
Osmansko Carstvo podržavalo je opoziciju poljskog plemstva okupljenu oko Konfederacije iz Bara, uz nju su stale Francuska i Austrija kao saveznici, a Rusija je s druge strane dobila podršku od strane Velike Britanije, koja joj je dala mornaričke oficire kao instruktore.
Rusi su uputili svoju Prvu armiju snage 80.000 do 90.000 vojnika pod komandom generala Aleksandra Mihajloviča Goličina na poljski front, a Drugu armiju snage 35.000 vojnika generala Petra Rumjaceva da štiti bok te armije od Krimskih Tatara sa Dnjepra i Dona.[1] Baltička flota poslana je na Mediteran da blokira Dardanele i pomogne podići grčki ustanak.[1] Snage poljske opozicije porazio je ruski vojskovođa Aleksandar Suvorov. Nakon toga, on je prebačen na turski front, gdje je tokom 1773. i 1774. izvojevao seriju pobjeda za Rusiju. Tako je nastavio pobjedonosni niz, koji je na tom frontu imao ruski feldmaršal grof Petar Rumjancev, pobjedama kod Large i Kagula.
Pomorske operacije ruske Baltičke flote pod komandom Alekseja Grigorjeviča Orlova, koja je prebačena na Mediteran dale su još spektakularnije rezultate i pobjede. Dijelomično zahvaljujući i njezinim operacijama 1771., izbila je pobuna u Egiptu i Siriji protiv osmanske vlasti. Od svih akcija te flote najspektakularnija je bila bitka kod turskog grada Çeşme 1770., gdje je ruska flota potpuno uništila tursku ratnu mornaricu, i nakon tog blokirala Dardanele.[1]
Nakon serije katastrofalnih poraza, su 21. jula 1774., predstavnici Osmanskog Carstva, potpisali su Kučukkainardžijski mir (Küçük Kaynarca Antlaşması). Prema tom ugovoru, Krimski Kanat, stekao je formalnu nezavisnost (u stvarnosti je postao vazalna zemlja Rusije). Rusija je također dobila ratnu reparaciju od tadašnjih 4,5 mil. rubalja i dvije morske luke na Crnom moru kao i pravo prolaza kroz Dardanele.
Ovaj rat, je bio mali dijelić stalnog procesa širenja Ruskog Carstva prema jugu i istoku tokom 18. i 19. vijeka.