31. 12.

31. prosinca/decembra (31. 12.) je 365. i zadnji dan godine po gregorijanskom kalendaru (366. i zadnji u prijestupnoj godini).

Događaji

406. — Prelazak Rajne od strane Vandala, Alana i Sveva koji se tradicionalno smatra datum konačmno kolapsa Limesa koji je Rimsko Carstvo štitio od barbara.
1494. — U Rim ušle snage francuskog kralja Šarla VIII. U nameri da osvoji Italiju i pripremi krstaški rat protiv Turske, francuski kralj prodro do Napulja, ali bio prisiljen da se povuče pred vojnim savezom pape, Španije, Mletaka i milanskog vojvode.
1600. — Engleska kraljica Elizabeta I izdala povelju o osnivanju Istočnoindijske kompanije za trgovinu, koja je krajem 17. veka imala znatna suverena prava, kao što su pravo na vođenje rata i sklapanje mira, kovanje novca, da bi 1757. postala najjača vlast u Indiji. Velika Britanija 1858. preuzela sve upravne funkcije kompanije.
1691. — Umro engleski hemičar i fizičar Robert Bojl, koji je otkrio zakon o odnosu pritiska i zapremine kod gasova i prvi utvrdio razliku između smješe i hemijskog jedinjenja.
1879. — Američki pronalazač Tomas Alva Edison prvi put javno demonstrirao električnu sijalicu, u Menlo Parku, u Nju Džersiju.
1911. — Marija Sklodovska Kiri dobila drugu Nobelovu nagradu za hemiju za istraživanje radioaktivnih elemenata. Prvu, 1903, podelila sa suprugom Pjerom i Bekerelom.
1938. — U Indijanapolisu, u SAD, prvi put zvanično uveden test na alkohol za vozače.
1945. — U saobraćaj pušten treći put obnovljen železnički most preko Save kod Beograda.
1946. — Predsednik SAD Hari Truman formalno proglasio kraj Drugog svetskog rata.
1968. — Supersonični sovjetski putnički avion "TU-144" obavio prvi let, nekoliko meseci pre britansko-francuske supersonične letelice "Konkord".
1971. — Austrijski političar i diplomata Kurt Valdhajm preuzeo dužnost generalnog sekretara Ujedinjenih nacija pošto se sa tog mesta povukao burmanski političar U. Tant.
1981. — U vojnom udaru koji je predvodio poručnik vazduhoplovstva Džeri Rolings u Gani oborena civilna vlada Hile Limana.
1983. — U vojnom udaru u Nigeriji svrgnut predsednik Šehu Šagari, koji je na vlast došao na izborima 1979, na kojima je okončana 13-godišnja vojna vladavina. Novi predsednik postao šef vojne hunte, general Mohamed Buhari.
1988. — Vlade Indije i Pakistana sklopile sporazum kojim su se obavezale da neće napadati nuklearna postrojenja u Pakistanu, odnosno Indiji.
1995. — Američki inženjeri završili pontonski most preko Save, a potom američki tenkovi i trupe iz sastava snaga UN za održanje mira ušli u Bosnu.
1996. — Širom Srbije na stotine hiljada građana, koji su gotovo dva meseca svakodnevno protestovali tražeći priznavanje rezultata lokalnih izbora na kojima je pobedila opozicija, okupili se na centralnim gradskim trgovima da dočekaju Novu godinu.
1998. — Ministri finansija Evropske unije saopštili definitivne kurseve prema kojima će nacionalne valute 11 zemalja EU biti menjane u evro kad jedinstvena evropska valuta 1. 1. 1999. bude zvanično puštena u promet.
1999. — Predsednik Rusije Boris Jeljcin podneo ostavku i za vršioca dužnosti šefa države imenovao Vladimira Putina, dotadašnjeg premijera.
1999. — Predsednik Paname Mireja Moskoso od SAD formalno vratio kontrolu svoje zemlje nad Panamskim kanalom.
2000. — Saudijska Arabija, Kuvajt, Bahrein, Katar, Oman i Ujedinjeni Arapski Emirati, članice Saveta za saradnju u Zalivu, potpisale pakt o zajedničkoj odbrani po kojem se napad na jednu od zemalja-članica smatra napadom na sve.
2001. — Pakistanske vlasti uhapsile više od 20 članova jedne od dve muslimanske militantne grupe, Laškar e Taiba, koju je Indija optužila za napad na Parlament, kada je ubijeno 14 osoba.

.

Rođenja

1617. — Bartolomé Esteban Murillo, španski slikar.
1856. — Oton Kučera, hrvatski znanstvenik i astronom (u. 1931.).
1869. — Henri Matisse, francuski slikar, grafičar, kipar i dekorater (u. 1954.).
1880. — George Marshall, američki general (u. 1959.).
1937. — Milutin Šoškić, srpski nogometaš i trener.
1937. — Anthony Hopkins, velški filmski, kazališni i televizijski glumac, dobitnik Oscara i Emmyja.
1939. — Ivan Prenđa, zadarski nadbiskup (--).
1942. — Andy Summers, engleski gitarist.
1943. — Ben Kingsley, britanski filmski glumac.
1948. — Joe Dallesandro, američki glumac.
1950. — Peter Galbraith, diplomat i profesor, bio je prvi američki veloposlanik u Hrvatskoj.
1953. — James Remar, američki glumac.
1959. — Val Kilmer, američki filmski glumac.
1977. — Vinícius, brazilski malonogometaš.
1981. — Jana Milić, srpska glumica.

.

Smrti

1719. — John Flamsteed, engleski astronom.
1799. — Jean-François Marmontel, pisac.
1384. — John Wyclif.
1872. — Aleksis Kivi, pisac.
1877. — Gustave Courbet, francuski slikar (r. 1819.).
1899. — Karl Millöcker, austrijski skladatelj (r. 1842.).
1981. — Franjo Šeper, hrvatski kardinal (r. 1905.).
1995. — Zlatko Šimunović, hrvatski slikar,završio Akademiju, suradnik Majstorske radionice K. Hegedušića u Zagrebu. U većem dijelu svojeg opusa zaokupljen geometrijskom apstrakcijom; radio slike koje teže pokretu. Bavio se tv scenografijom, oblikovajem interijera i grafikom (r. 1936.).

.

Praznici i dani sećanja

Silvestrovo.

.

Vidi takođe: Godišnji kalendar - Dnevni kalendar