19. 8.

19. kolovoza/avgust (19. 8) je 231. dan u godini po gregorijanskom kalendaru (232. u prestupnoj godini) Do kraja godine ima još 134 dana.

Događaji uredi

636. - Arapi su u bici kod Jarmuka u Siriji pobedili vizantijsku vojsku i potom osvojili sve persijske oblasti koje je držala Vizantija.
1587. - Sigismund III, sin švedskog kralja Džona III i Katarine Jagelo, postao je kralj Poljske. Nakon očeve smrti (1592) pripala mu je i švedska kruna. Njegovo nastojanje da stvori uniju Poljske i Švedske izazvalo je rat između dve države, a posle poraza Sigismundove vojske 1598. bio je primoran da se odrekne nasledstva na švedski presto.
1691. - Austrijanci pod komandom Ludviga Badenskog potukli su Turke kod Slankamena i naneli im teške gubitke. U bici je poginuo i veliki vezir Mustafa Chuprilić.
1878. - Posle žestokih uličnih borbi austrougarske trupe ušle su u Sarajevo i uspostavile svoju upravu. Odlukom Berlinskog kongresa 13. jula, Austrougarska je dobila pravo da na 30 godina okupira Bosnu i Hercegovinu, a 1908. ju je anektirala.
1910. - U Cetinju je puštena u rad prva električna centrala u Crnoj Gori. Svečano puštanje u rad centrale upriličeno je povodom krunisanja kralja Nikole, a služila je za osvetljenje Dvora, Zetskog doma, glavne cetinjske ulice i nekoliko kuća viđenijih Crnogoraca.
1919. - Osamostaljene Afganistana od Velike Britanije
1936. - Pripadnici Frankove civilne garde streljali su u Granadi, na početku Španskog građanskog rata, Federika Garsiju Lorku, španski pesnik. (r.1898).
1942. - Britanske i kanadske trupe izvele su desant na francusku luku Dijep, gde su, uz velike gubitke, razorili nemačke vojne objekte. Od oko 6.000 savezničkih vojnika, više od 4.000 je poginulo, ranjeno ili zarobljeno.
1944. - Drugi svjetski rat: Pariz se oslobodio od njemačke okupacije
1945. - U Vijetnamu je pod rukovodstvom Ho Ši Mina i oslobodilačkog pokreta "Vijetmin" počela "avgustovska revolucija" protiv francuskih kolonijalnih trupa.
1953. - U vojnom udaru, uz podršku SAD, zbačen je iranski premijer Mohamad Mosadek, a šah Mohamad Reza Pahlavi vratio se iz egzila u Italiji da preuzme vlast.
1960. - Pilot američkog špijunskog aviona "U-2", koji je oboren iznad sovjetske teritorije, Geri Pauers osuđen je na 10 godina zatočeništva. Pauers se spasio iskakanjem iz aviona, ali je potom uhapšen i osuđen, a 1962. je razmenjen za jednog sovjetskog špijuna.
1960. - Sovjeti lansirali Sputnik 5 u kojem su bili psi Belka i Strelka, 40-ak više miševa, 2 štakora te različite vrste biljaka
1979. - Ruski kosmonauti Vladimir Ljakov i Valerij Rjumin vratili su se na Zemlju vasionskim brodom "Sojuz 34" posle rekordnih 175 dana provedenih u svemiru.
1991. - U Sovjetskom Savezu je izveden državni udar kojim su pristalice tvrde linije pokušale da zbace sa vlasti Mihaila Gorbačova, tvorca sovjetske "glasnosti" i "perestrojke". Ključnu ulogu u suzbijanju udara odigrao je tadašnji predsednik Rusije Boris Jeljcin, koji je potom postao Gorbačovljev glavni politički rival.
1995. - U saobraćajnoj nesreći na Igmanu, blizu Sarajeva, poginuli su izaslanik SAD za bivšu Jugoslaviju Robert Frejžer i trojica njegovih saputnika.
1996. - Šest ruskih, francuskih i američkih kosmonauta susrelo se na ruskoj kosmičkoj stanici "Mir", uključujući Klaudiju Andre Dešaj, prvu Francuskinju u kosmosu, koja je tog dana na rusku kosmičku stanicu stigla ruskom raketom "Sojuz-U".
1999. - Ispred zgrade Skupštine SR Jugoslavije u Beogradu održan je jedan od najvećih opozicionih mitinga na kojem su zatražene demokratske promene u Srbiji i smenjivanje predsednika SR Jugoslavije Slobodana Miloševića.
2000. - Posmrtni ostaci, za koje se veruje da potiču od 14 Amerikanaca koji su proglašeni nestalim u Korejskom ratu, vraćeni su američkim vojnim vlastima.
2001. - Najmanje 50 ljudi poginulo od podzemne eksplozije metana i ugljene prašine u Ukrajini.
2003. - U bombaškom napadu na sedište Ujedinjenih nacija u Bagdadu (Irak) 23 osobe su poginule, među kojima i izaslanik UN za Irak Seržo Vjeiro de Melo. Odgovornost za napad preuzela je teroristička organizacija Osame bin Ladena Al Kaida.
2005. - Započela je prva ikada održana zajednička rusko-kineska vojna vježba

Rođenja uredi

1829. - Miho Klaić, hrvatski političar (u. 1896.)
1830. — Julius Lothar Meyer, njemački kemičar i liječnik (u. 1895.).
1871. - Orvil Rajt, pionir avijacije. (u.1948).
1883. - Coco Chanel, francuska dizajnerica (u. 1971.).
1904. - Nikola Šop, bosanski pjesnik.
1918. - Julijan Knežević, srpski iguman
1930. - Frank McCourt, irsko-američki književnik.
1934. - Renée Richards, američka teniserka.
1939. — Ginger Baker, engleski bubnjar i skladatelj.
1943. - Luko Paljetak, hrvatski književnik akademik.
1946. - Bill Clinton, američki političar i državnik.
1949. - Mirjana Nikolić, jugoslavenska/srpska glumica.
1952. - Bodo Hombach, njemački političar.
1953. - Nanni Moretti, talijanski režiser.
1957. - Cesare Prandelli, talijanski nogometni trener, izbornik i bivši igrač.
1962. - Tammy Bruce, američka konzervativna politička komentatorka.
1969. - Matthew Perry, američki glumac.
1971. - Mary Joe Fernandez, američka tenisačica.
1971. - João Pinto, umirovljeni portugalski nogometaš.
1973. - Mette-Marit Tjessem Høiby, norveška princeza.
1973. - Marco Materazzi, talijanski nogometaš.

.

Smrti uredi

14 - (Gaius Julius Caesar Octavianus) August, prvi Rimski car (r.63. pne.)
1580. - Andrea Palladio, talijanski graditelj (r. 1508.)
1601. - Mihajlo Hrabri, rumunski nacionalni junak.
1662. - Blaise Pascal, francuski filozof, matematičar i fizičar (r. 1623.)
1812. — Mayer Amschel Rothschild, njemačko-jevrejski bankar, osnivač dinastije Rothschild (r. 1744.).
1819. - Džejms Vat, škotski inženjer i fizičar (r.1736).
1910. — Janko Polić Kamov, hrvatski pjesnik, pripovjedač i dramatičar (r. 1886.).
1929. - Sergej Pavlovič Djagiljev, ruski koreograf i režiser.
1930. - Juraj Plančić, hrvatski slikar (r. 1899.).
1936. - Federico García Lorca, španski pesnik.
1994. — Linus Pauling, američki hemičar i biohemičar. Također se istakao u oblastima kristalografije, molekularne biologije i medicine. Mnogi ga smatraju za vodećeg hemičara 20. vijeka (* 1901.).
2012. — Tony Scott, britanski filmski redatelj i producent (r. 1944.).
2016. — Mira Stupica, srpska i jugoslavenska pozorišna, filmska i televizijska glumica (r. 1923.).

.

Blagdani uredi

Preobraženje Gospodnje

.