1969. na filmu

Godine na filmu ;
1870-e
1880-e
1890-e
	1890 • 1891 • 1892 • 1893 • 1894 ; 1895 • 1896 • 1897 • 1898 • 1899;
1900-e
	1900 • 1901 • 1902 • 1903 • 1904 ; 1905 • 1906 • 1907 • 1908 • 1909;
1910-e
	1910 • 1911 • 1912 • 1913 • 1914; 1915 • 1916 • 1917 • 1918 • 1919;
1920-e
	1920 • 1921 • 1922 • 1923 • 1924; 1925 • 1926 • 1927 • 1928 • 1929;
1930-e
	1930 • 1931 • 1932 • 1933 • 1934; 1935 • 1936 • 1937 • 1938 • 1939;
1940-e
	1940 • 1941 • 1942 • 1943 • 1944; 1945 • 1946 • 1947 • 1948 • 1949;
1950-e
	1950 • 1951 • 1952 • 1953 • 1954; 1955 • 1956 • 1957 • 1958 • 1959;
1960-e
	1960 • 1961 • 1962 • 1963 • 1964; 1965 • 1966 • 1967 • 1968 • 1969;
1970-e
	1970 • 1971 • 1972 • 1973 • 1974; 1975 • 1976 • 1977 • 1978 • 1979;
1980-e
	1980 • 1981 • 1982 • 1983 • 1984; 1985 • 1986 • 1987 • 1988 • 1989;
1990-e
	1990 • 1991 • 1992 • 1993 • 1994; 1995 • 1996 • 1997 • 1998 • 1999;
2000-e
	2000 • 2001 • 2002 • 2003 • 2004 ; 2005 • 2006 • 2007 • 2008 • 2009
2010-e
	2010 • 2011 • 2012 • 2013 • 2014; 2015 • 2016 • 2017 • 2018 • 2019

1969. godina bila je vrlo značajna za filmsku umjetnost te je uključivala razne klasike, kao što su Divlja horda, Ponoćni kauboj, Butch Cassidy i Sundance Kid, Goli u sedlu, Z, Kes, Vojska sjene, Moja noć kod Maud, I konje ubijaju, zar ne?, Zaljubljene žene, Fellinijev Satyricon, Pogrebna parada ruža, Talijanski posao, Medeja, Dodir Zena, Mumija, Bob & Carol & Ted & Alice, Krava i Skřivánci na niti.

Na području Jugoslavije, značajniji filmovi bili su Kada čuješ zvona, Lisice, Sedmina, Rani radovi i Bitka na Neretvi, najskuplji jugoslavenski film u povijesti.

Filmovi uredi

Događaji uredi

10. januar - Francuske vlasti zabranjuju prikazivanje argentinskog dokumentarnog filma La Hora de los Hornos pod izgovorom da njegov sadržaj, koji prikazuje demonstracije u svijetu prethodne godine, potiče nasilje.
maj - Na Kanskom festivalu prikazan Andrej Rubljov, sovjetski biografski film u režiji Andreja Tarkovskog; jedno od najambicioznijih ostvarenja tadašnje sovjetske kinematografije je nakon kratkotrajnog prikazivanja u Moskvi zbog "problematičnog" sadržaja bilo provelo nekoliko godina u bunkeru, ali su ga sovjetske vlasti ipak odlučile prikazati zbog prethodnih najava o prikazivanju u Cannesu i nastojanja da se zaustave bojkoti i protestne akcije izazvane invazijom na Čehoslovačku prethodne godine; film, koji će biti prikazan u znatno skraćenom i cenzuriranom izdanju se nakon Cannesa vraća u bunker gdje će provesti još nekoliko godina.
25. maj - U SAD prikazan Ponoćni kauboj, dramski film Johna Schlesingera, koji zbog za tadašnje standarde izuzetno eksplicitnog prikaza seksualnosti, ali i dotadašnjih tabu-tema kao što su homoseksualnost i muška prostitucija, od strane cenzorskog odbora MPAA dobija najstroži rejting X, predviđen za filmove namijenjene isključivo odrasloj publici; usprkos toga će steći popularnost, ali i sljedeće godine dobiti Oscara za najbolji film, postavši jedini film s takvim rejtingom kome je to uspjelo; zahvaljujući tome do prije par godina neprihvatljivi seksualno eksplicitan sadržaj postaje dio hollywoodskog mainstreama.^[1]
18. jun - Premijerno prikazana Divlja horda, epski vestern film američkog režisera Sama Peckinpaha koji izaziva kontroverze svojim naturalističkim, i za dio javnosti uznemirujućim, prikazom nasilja, pri čemu se posebno ističe korištenje eksplozivnih vrećica sa umjetnom krvlju koje simuliraju efekt metaka koji pogađaju ljudsko tijelo; usprkos toga, kao i problema sa cenzurom zbog kojih je integralna verzija postala dostupna tek nekoliko decenija kasnije, Divlja horda, u kojoj je na inovativan i izuzetno efektan način korištena montaža, dobija pohvale od većine kritičara i odmah je proglašen jednim od klasika žanra, odnosno najboljih filmova svog vremena.
21. jun - Francuska premijera alžirskog filma Le Vent des Aurès, posvećenog borbi Alžira za nezavisnost, otkazana pod pritiskom i prijetnjama bivših francuskih doseljenika (pieds noirs).
1. jul - U Danskoj stupa na snagu zakon kojim je službeno ukinuta filmska cenzura, te tako Danska postaje prva zemlja u kojoj je de facto i de iure legalizirana proizvodnja i distribucija pornografskih filmova.
6. jul - Na Berlinskom filmskom festivalu glavnu nagradu, Zlatni medvjed, osvajaju Rani radovi, jugoslavenski film Želimira Žilnika koji se isticao eksplicitnim političkim angažmanom, ali i eksplicitnom kritikom tadašnjeg režima; taj će događaj predstavljati najveći uspjeh jugoslavenske kinematografije tokom sljedećih decenija.
14. jul - Premijerno prikazani Goli u sedlu, nezavisno producirani film ceste u režiji Dennisa Hoppera koji je usprkos niskog budžeta postigao izuzetan uspjeh, a od Jacka Nicholsona, iako se on pojavljuje u maloj ulozi, učinio veliku zvijedzu, te kao svojevrsna antiteza filmova koje rade tadašnji veliki studiji dao novi zamah pokretu "Novi Hollywood"^[1]; često se navodi kao vrhunac kontrakulture u tadašnjem Hollywoodu, iako će i među kasnijim generacijama dobiti svojevrsni kult status.
26. jul - Premijerno prikazan Bugged by a Bee, kratki animirani film u produkciji studija Warner Bros. i posljednji u originalnoj seriji Looney Tunes.
3. august - U Borbi, glasilu Saveza komunista Jugoslavije objavljen članak pod naslovom Crni val u našem filmu, a u kome se novinar Vladimir Jovičić kritički osvrće na opus tada najistaknutijih jugoslavenskih sineasta, smatrajući kako oni, iako su postigli velike uspjehe na međunarodnim festivalima, pružaju "iskrivljenu sliku domaćeg društva"; izraz "Crni val" će, pak, nekoliko godina kasnije preuzeti poklonici samih tih režisera kako bi opisali svojevrsni pokret u jugoslavenskom filmu u drugoj polovici 1960-ih i početkom 1970-ih.
6. august - The Learning Tree, igrani film u kome je crni fotoreporter u produkciji Warner Bros. režirao vlastiti autobiografski roman postaje prvo cjelovečernje ostvarenje velikog hollywoodskog studija koje je režirao crnac.^[1]
8/9. august - U losanđeleski dom poznatog režisera Romana Polanskog, gdje je njegova trudna supruga, glumica Sharon Tate, održavala zabavu, upada grupa militantnih hipija iz tzv. Mansonove porodice i masakrira petoro uzvanika; iako će se počinitelji tog zločina tek naknadno pronaći, zločin duboko pogađa ne samo Polanskog (koji je u to vrijeme bio u inzoemstvu) nego i cijeli Hollywood, čiji se brojni predstavnici počinju distancirati od kontrakulture koju su dotada bili zdušno prihvatili.
7. oktobar - U Sarajevu održana svečana premijera spektakularnog partizanskog filma Bitka na Neretvi, snimljenog u međunarodnoj koprodukciji sa Italijom i Zapadnom Njemačkom, koji će postati poznat kao najskuplji jugoslavenski film u historiji:^[2] procjene o njegovom proračunu kreću se od najmanje 4,5 pa čak i do 12 milijuna $ (prilagođeno po inflaciji, to bi danas bio ekvivalent od 70 milijuna $).^[3]
27. oktobar - Održana sjednica Predsjedništva CK SKJ na kojoj je donesen zaključak prema kome "pojedini jugoslavenski filmovi imaju tendenciju degradacije revolucije i njenih tekovina"; taj se događaj tradicionalno smatra prvim javnim suprostavljanjem odnosno negativnom reakcijom vlasti prema Crnom valu, iako će formalne zabrane i represija započeti tek za tri godine.
16. decembar - U Zagrebu premijerno prikazane Lisice, film Krste Papića koji se prvi put izravno dotiče tematike političke represije u tadašnjoj državi, iako u vrijeme raskida Tita i Staljina. ^[4] Pažnju će izazvati i dotada nezamislivo naturalističkim prikazom života u malom mjestu, koji uključuje i prve eksplicitne scene silovanja, ali i lezbijske aktivnosti u hrvatskoj i jugoslavenskoj kinematografiji.^[5]
27. decembar - Premijerno prikazana Medeja, film Pier Paola Pasolinija poznat kao jedini filmski nastup najslavnije operne pjevačice 20. stoljeća, Marije Callas.
Sony na tržište izbacuje prvi rekorder videokaseta za kućnu upotrebu.^[1]
Sidney Poitier, Paul Newman i Barbra Streisand uspostavljaju First Artists Production Company, pokušaj da stvore vlastiti studio uz pomoć kojeg bi imali kontrolu nad vlastitim projektima. Idućih godina pridružuju im se Steve McQueen i Dustin Hoffman.^[1]
Dariuš Mehrdžui režira dramu Krava kojom započinje "novi val" iranske kinematografije.^[6]
Češki redatelj Jiří Menzel režira Skřivánci na niti, komediju, koja, iako je radnjom smještena u Čehoslovačku 1950-ih, tadašnje vlasti shvaćaju kao alegorijski napad na prosovjetski komunistički režim uspostavljen nakon invazije Varšavskog pakta te mu zabranjuju na prikazivanje; iz bunkera izlazi tek nakon Baršunaste revolucije kojom su 1989. komunisti zbačeni sa vlasti da bi nedugo potom na Berlinskom festivalu trijumfirao osvojivši Zlatni medvjed.

Najkomercijalniji filmovi u američkim kinima uredi

Najkomercijalniji filmovi u američkim kinima
Rang	Naslov	Studio	Glumci	Zarada
1.	Butch Cassidy and the Sundance Kid	20th Century Fox	Paul Newman, Robert Redford, Katharine Ross	$102,308,889^[7]
2.	Midnight Cowboy	United Artists	Jon Voight, Dustin Hoffman	$44,785,053^[8]
3.	Easy Rider	Columbia	Peter Fonda, Dennis Hopper, Jack Nicholson	$41,728,598^[9]
4.	Hello, Dolly!	20th Century Fox	Barbra Streisand, Walter Matthau	$33,208,099^[10]
5.	Bob & Carol & Ted & Alice	Columbia	Natalie Wood, Robert Culp, Dyan Cannon, Elliott Gould	$31,897,253^[11]
6.	Paint Your Wagon	Paramount	Lee Marvin, Clint Eastwood	$31,678,778^[12]
7.	True Grit	Paramount	John Wayne, Glen Campbell, Kim Darby	$31,132,592^[13]
8.	Cactus Flower	Columbia	Walter Matthau, Ingrid Bergman, Goldie Hawn	$25,889,208^[14]
9.	Goodbye, Columbus	Paramount	Richard Benjamin, Ali MacGraw	$22,939,805^[15]
10.	On Her Majesty's Secret Service	United Artists	George Lazenby, Diana Rigg, Telly Savalas	$22,774,493^[16]

Rođenja uredi

datum	ime	nacionalnost i zanimanje	godina smrti
1. januar	Sophie Okonedo	britanska glumica
1. januar	Verne Troyer	američki glumac	2018
6. januar	Norman Reedus	američki glumac
14. januar	Jason Bateman	američki glumac
17. januar	Naveen Andrews	britanski glumac
17. januar	Lukas Moodysson	švedski režiser
21. januar	Karina Lombard	američka glumica
22. januar	Olivia d’Abo	britanska glumica
28. januar	Kathryn Morris	američka glumica
1. februar	Brian Krause	američki glumac
5. februar	Michael Sheen	britanski glumac
11. februar	Jennifer Aniston	američka glumica
12. februar	Darren Aronofsky	američki režiser
17. februar	Danis Tanović	bosanskohercegovački režiser
22. februar	Thomas Jane	američki glumac
28. februar	Robert Sean Leonard	američki glumac
1. mart	Javier Bardem	španski glumac
11. mart	Terrence Howard	američki glumac
27. mart	Pauley Perrette	američka glumica
28. mart	Brett Ratner	američki glumac
6. april	Paul Rudd	američki glumac
25. april	Renée Zellweger	američka glumica
1. maj	Wes Anderson	američki režiser
14. maj	Cate Blanchett	australijska glumica
19. maj	Thomas Vinterberg	danski režiser
22. maj	Michael Kelly	američki glumac
25. maj	Anne Heche	američka glumica	2022
1. jun	Teri Polo	američka glumica
11. jun	Peter Dinklage	američki glumac
13. jun	Ken Jeong	američki glumac
28. jun	Ayelet Zurer	izraelska glumica
17. jul	F. Gary Gray	američki režiser
24. jul	Jennifer Lopez	američka glumica
27. jul	Maria Grazia Cucinotta	italijanska glumica
18. august	Christian Slater	američki glumac
28. august	Jack Black	američki glumac
28. august	Jason Priestley	kanadsko-američki glumac
28. august	Nebojša Glogovac	srpski glumac	2018
25. septembar	Catherine Zeta-Jones	britanska glumica
29. septembar	Erika Eleniak	američka glumica
1. oktobar	Zach Galifianakis	američki glumac
8. oktobar	Jeremy Davies	australijski glumac
15. oktobar	Dominic West	britanski glumac
22. oktobar	Spike Jonze	američki režiser
25. oktobar	Vesna Tominac Matačić	hrvatska glumica
4. novembar	Matthew McConaughey	američki glumac
10. novembar	Ellen Pompeo	američka glumica
13. novembar	Gerard Butler	britanski glumac
18. novembar	Davor Janjić	bosanskohercegovački i jugoslavenski glumac	2022
20. novembar	Callie Thorne	američka glumica
30. novembar	Amy Ryan	američka glumica
14. decembar	Natascha McElhone	britanska glumica
19. decembar	Kristy Swanson	američka glumica
21. decembar	Julie Delpy	francuska glumica
29. decembar	Jennifer Ehle	američka glumica

Smrti uredi

datum	ime	nacionalnost i zanimanje	godina rođenja
2. februar	Boris Karloff	britanski glumac	1887
4. februar	Thelma Ritter	američka glumica	1902
23. april	Krzysztof Komeda	poljski kompozitor	1931
27. maj	Jeffrey Hunter	američki glumac	1925
31. maj	Hilde Körber	austrijska glumica	1906
8. jun	Robert Taylor	američki glumac	1911
19. jun	Natalie Talmadge	američka glumica	1896
22. jun	Judy Garland	američka glumica i pjevačica	1922
5. jul	Leo McCarey	američki režiser	1898
10. jul	Bogumił Kobiela	poljski glumac	1931
15. jul	Peter van Eyck	njemački glumac	1911
7. august	Joseph Kosma	mađarsko-francuski kompozitor	1905
9. august	Sharon Tate	američka glumica	1943
26. august	Martin Miller	češki glumac	1899
19. septembar	Rex Ingram	američki glumac	1895
22. decembar	Josef von Sternberg	austrijsko-američki režiser	1894
30. decembar	Jiří Trnka	čehoslovački filmski animator	1912

Debiji uredi

Bob Balaban – Midnight Cowboy
Sam Elliott – Butch Cassidy and the Sundance Kid
Farrah Fawcett – Love Is a Funny Thing
Melanie Griffith – Smith!
Ian McKellen – Thank You All Very Much
Al Pacino – Me, Natalie
Arnold Schwarzenegger – Hercules in New York
M. Emmet Walsh – Midnight Cowboy

Nagrade uredi

Kategorija/Organizacija	Zlatni globus		BAFTA	Nagrade Udruženja njujorških filmskih kritičara	Oscar
Kategorija/Organizacija	Drama	Mjuzikl ili komedija	BAFTA	Nagrade Udruženja njujorških filmskih kritičara	Oscar
Najbolji film	Anne of the Thousand Days	The Secret of Santa Vittoria	Midnight Cowboy	Z	Midnight Cowboy
Najbolji redatelj	Charles Jarrott Anne of the Thousand Days		John Schlesinger Midnight Cowboy	Costa-Gavras Z	John Schlesinger Midnight Cowboy
Najbolji glumac	John Wayne True Grit	Peter O'Toole Goodbye, Mr. Chips	Dustin Hoffman Midnight Cowboy i Mary and John	Jon Voight Midnight Cowboy	John Wayne True Grit
Najbolja glumica	Geneviève Bujold Anne of the Thousand Days	Patty Duke Me, Natalie	Maggie Smith The Prime of Miss Jean Brodie	Jane Fonda They Shoot Horses, Don't They?	Maggie Smith The Prime of Miss Jean Brodie
Najbolji sporedni glumac	Gig Young They Shoot Horses, Don't They?		Laurence Olivier Oh! What a Lovely War	Jack Nicholson Easy Rider	Gig Young They Shoot Horses, Don't They?
Najbolja sporedna glumica	Goldie Hawn Cactus Flower		Celia Johnson The Prime of Miss Jean Brodie	Dyan Cannon Bob & Carol & Ted & Alice	Goldie Hawn Cactus Flower
Najbolji adaptirani scenarij	Anne of the Thousand Days Bridget Boland, John Hale, Richard Sokolove		-	-	Midnight Cowboy Waldo Salt
Najbolji izvorni scenarij			Midnight Cowboy Waldo Salt	Bob & Carol & Ted & Alice Paul Mazursky, Larry Tucker	Butch Cassidy and the Sundance Kid William Goldman

Zlatna palma, Cannes:

If..., režija Lindsay Anderson, UK

Zlatna arena, Pula:

Nizvodno od sunca, Škubonja Fedor

Zlatni medvjed, Berlin:

Rani radovi, režija Želimir Žilnik, Jugoslavija

Izvori uredi

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 „Film History Milestones - 1969”. Filmsite.
↑ „Bitka na Neretvi”. filmski programi.
↑ „Bitka na Neretvi je naša!”. Politika. 8. ožujka 2013. Arhivirano iz originala na datum 2015-12-11. Pristupljeno 12. svibnja 2013.
↑ D. Marković. „Lisice”. Filmski leksikon.
↑ „40 godina filmskog seksa u Hrvata”. Globus. 22. XII 2009.
↑ „A different lens”. China Daily. 2007.
↑ „Box Office Information for Butch Cassidy and the Sundance Kid”. Box Office Mojo. Pristupljeno February 25, 2012.
↑ „Box Office Information for Midnight Cowboy”. Box Office Mojo. Pristupljeno February 25, 2012.
↑ „Box Office Information for Easy Rider”. The Numbers. Pristupljeno February 25, 2012.
↑ „Box Office Information for Hello, Dolly!”. The Numbers. Pristupljeno February 25, 2012.
↑ „Box Office Information for Bob & Carol & Ted & Alice”. The Numbers. Pristupljeno February 25, 2012.
↑ „Box Office Information for Paint Your Wagon”. The Numbers. Pristupljeno February 25, 2012.
↑ „Box Office Information for True Grit”. The Numbers. Pristupljeno February 25, 2012.
↑ „Box Office Information for Cactus Flower”. The Numbers. Pristupljeno February 25, 2012.
↑ „Goodbye, Columbus, Box Office Information”. The Numbers. Pristupljeno May 26, 2012.
↑ „Box Office Information for On Her Majesty's Secret Service”. Box Office Mojo. Pristupljeno February 25, 2012.

Vanjske veze uredi

1969. Arhivirano 2009-10-25 na Wayback Machine-u na Internet Movie Database
1969. na filmu na Numbers
100 najhvaljenijih filmova 1969. na Rotten Tomatoes
Najhvaljeniji filmovi 1969. Arhivirano 2014-04-03 na Wayback Machine-u prema Films101

[filmsite-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 „Film History Milestones - 1969”. Filmsite.

[2] „Bitka na Neretvi”. filmski programi.

[politika-3] „Bitka na Neretvi je naša!”. Politika. 8. ožujka 2013. Arhivirano iz originala na datum 2015-12-11. Pristupljeno 12. svibnja 2013.

[4] D. Marković. „Lisice”. Filmski leksikon.

[5] „40 godina filmskog seksa u Hrvata”. Globus. 22. XII 2009.

[6] „A different lens”. China Daily. 2007.

[7] „Box Office Information for Butch Cassidy and the Sundance Kid”. Box Office Mojo. Pristupljeno February 25, 2012.

[8] „Box Office Information for Midnight Cowboy”. Box Office Mojo. Pristupljeno February 25, 2012.

[9] „Box Office Information for Easy Rider”. The Numbers. Pristupljeno February 25, 2012.

[10] „Box Office Information for Hello, Dolly!”. The Numbers. Pristupljeno February 25, 2012.

[11] „Box Office Information for Bob & Carol & Ted & Alice”. The Numbers. Pristupljeno February 25, 2012.

[12] „Box Office Information for Paint Your Wagon”. The Numbers. Pristupljeno February 25, 2012.

[13] „Box Office Information for True Grit”. The Numbers. Pristupljeno February 25, 2012.

[14] „Box Office Information for Cactus Flower”. The Numbers. Pristupljeno February 25, 2012.

[15] „Goodbye, Columbus, Box Office Information”. The Numbers. Pristupljeno May 26, 2012.

[16] „Box Office Information for On Her Majesty's Secret Service”. Box Office Mojo. Pristupljeno February 25, 2012.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]