Bitka na Neretvi (film)

Bitka na Neretvi je jugoslovenski partizanski film iz 1969., snimljen u međunarodnoj koprodukciji sa Italijom i Zapadnom Njemačkom. Scenario za film su napisali Stevan i Veljko Bulajić, a režirao ga je Veljko Bulajić. Glavne uloge tumače Sergej Bondarčuk, Yul Brynner, Anthony Dawson, Milena Dravić, Boris Dvornik i Orson Welles. Film je zasnovan na istinitim događajima tokom iz Drugog svetskog rata, strateškog plana udruženog napada sila osovine na jugoslovenske partizane koji su se povlačili sa ranjenicima 1943.

Bitka na Neretvi
Poster filma
RežijaVeljko Bulajić
ProducentAnthony B. Unger
Henry T. Weinstein
Steve Previn
ScenarioStevan Bulajić
Veljko Bulajić
UlogeSergej Bondarčuk
Jul Briner
Entoni Doson
Milena Dravić
Boris Dvornik
Orson Welles
Ljubiša Samardžić
MuzikaBernard Herrmann
Vladimir Kraus Rajterić
FotografijaTomislav Pinter
MontažaVojislav Bjenjas
Roberto Perpignani
DistribucijaAmerican International Pictures
Datum(i) premijere7. listopada 1969.
Trajanje175 min. (integralna verzija)
142 min. (skraćena verzija)[1]
Zemlja SFR Jugoslavija
 Italija
 Njemačka
Jeziksrpskohrvatski
Budžet4.500.000$-12.000.000$[2]
Bitka na Neretvi na Internet Movie Database
Originalnu muziku za distribuciju u Jugoslaviji, komponovao je Vladimir Kraus-Rajteric, osim marša koji je delo kompozitora Nikice Kalođere.
Za istorijski događaj videti Bitka na Neretvi

Često se smatra jednim od najboljih filmova snimljenih u Jugoslaviji, a bio je možda i najskuplji: procjene o njegovom budžetu kreću se od najmanje 4,5 pa čak i do 12 milijuna $ (prilagođeno po inflaciji, to bi danas bio ekvivalent od 70 milijuna $).[2] Bio je nominovan za Oskara u kategoriji za najbolji strani film. Hrvatski časopis Hollywood proveo je 1999. anketu među svojim čitateljima koji su izglasali deset najboljih jugoslavenskih filmova, među kojima se našla i Bitka na Neretvi.[3] Prema Bulajiću, samo u Jugoslaviji film je pogledalo više od četiri milijuna ljudi, a njih 350 milijuna u svijetu.[4] Engleska verzija filma sadrži izuzetnu muziku kompozirtora Bernarda Hermana.[5] Jedan od originalnih postera za englesku verziju filma je napravio Pablo Picasso.

Radnja

uredi
Glavni članak: Bitka na Neretvi

Početkom 1943. godine nemački generali su počeli, po Hitlerovom ličnom naređenju, sa sprovođenjem plana "Vajs" za uništenje partizanskih jedinica. Pritisnuti daleko nadmoćnijim neprijateljem, partizani, sa Vrhovnim štabom i 4.500 ranjenika i tifusara, našli su se opkoljeni u dolini Neretve. Ostao je samo jedan most na čijoj drugoj strani su čekale jake neprijateljske snage. Tito je naredio da se sruši most. Iznenađeni neprijatelj je prebacio svoje snage na drugu stranu predviđajući da će partizani pokušati samoubilački proboj obruča. Ali, u toku samo jedne noći partizani su izgradili privremeni most pored srušenog i prebacili se na drugu stranu, gde su se sukobili sa četnicima.

O filmu

uredi

Film je sniman 18 meseci, sponzoriralo ga je 58 privrednih kompanija, u njemu je učestvovao kombinovani puk tadašnje JNA sa 10.000 vojnika, uništena su četiri posebno konstruisana sela, jedna tvrđava, a dva puta je miniran gvozdeni most na Neretvi. Prema službenim procenama, film je koštao 4,5 miliona dolara, dok su američki izvori navodili cifru od 12 miliona dolara. Muziku za film napisao je poznati kompozitor Bernard Herman uz pomoć orkestra Londonske filharmonije.

Film je bio projekat u kojem su učestvovali udruženi jugoslovenski producenti, iako je u najvećem dijelu bio projekt "Jadran filma" koji je angažovao najveći broj svojih tehničara. Pored njih tu su bili i italijanski, nemački i engleski partneri, kao i Junajted Komonvelt, tada jedna od najvećih producentskih kuća na svetu. U to vreme Bitka na Neretvi, u produkcijskom smislu, je bila najveći evropski film.

Na premijeri filma održanoj 29. novembra 1969. u Sarajevu, pored Tita, prisustvovali su Sofija Loren i Omar Šarif, dok je plakat nacrtao Pablo Pikaso. „Bitka na Neretvi“ je nakon filma Spartak Stanleyja Kubricka svrstana među istorijske filmske spektakle po utrošenim sredstvima i broju statista.

Nakon raspada SFRJ, razvile su se rasprave oko toga čijoj bi kinematografiji trebao pripasti film. Direktor javnog poduzeća Filmski centar Sarajevo, redatelj Adis Bakrač, navodi kako je Bitka na Neretvi bosanskohercegovački film, dok Bulajić navodi kako bi ispravnije bilo nazvati ga hrvatskim filmom.[6]

Uloge

uredi
 
Bitka na Neretvi, plakat Pabla Pikasa.

Zanimljivosti

uredi

Izvori

uredi
  1. „Bitka na Neretvi (1969) - Alternate versions”. Internet Movie Database. Pristupljeno 12. svibnja 2013. 
  2. 2,0 2,1 „Bitka na Neretvi je naša!”. Politika. 8. ožujka 2013. Arhivirano iz originala na datum 2015-12-11. Pristupljeno 12. svibnja 2013. 
  3. „"Tko pjeva, zlo ne misli" najbolji hrvatski film svih vremena”. Slobodna Dalmacija. 28. studenog 1999. Pristupljeno 18. ožujka 2013. 
  4. „'Bitka na Neretvi' od sada i službeno hrvatski film”. Jutarnji list. 8. ožujka 2013. Arhivirano iz originala na datum 2013-03-11. Pristupljeno 12. svibnja 2013. 
  5. „Bernard Herrmann: Battle of Neretva; The Naked & Dead”. allmusic.com. Pristupljeno 12. svibnja 2013. 
  6. Ana Pejčić Dejanović (11. ožujka 2013). „Bitka oko 'Bitke na Neretvi'!”. Dnevnik.hr. Pristupljeno 11. svibnja 2013. 

Vanjske poveznice

uredi