28. 5.

28. maj/svibanj (28. 5.) je 148. dan godine po gregorijanskom kalendaru (149. u prijestupnoj godini). Do kraja godine ima još 217 dana.

Događaji

585. pne. - Bitka na rijeci Halys, odnosno Bitka Pomrčine - sukob između Lidije i Medije koji je prekinula pomrčina sunca; predstavlja prvu bitku u historiji čiji je datum neosporno određen.
1463. – U selu Milodraž kod Kiseljaka, sultan Mehmed II Fatih predao Ahdnamu bosanskom franjevcu Anđelu Zvizdoviću kojom se garantuju bosanskim katolicima sloboda ispovijedanja vjere, prava i slobode pod sultanovom vlašću u Osmanskom carstvu.
1522. – Turci zauzeli utvrđeni grad Knin i proglasili ga sedištem Ličkog sandžaka.
1812. – Rusija i Turska potpisale su mirovni ugovor u Bukureštu kojim je Rusija dobila Besarabiju, a Turskoj prepustila Vlašku i Moldaviju.
1834. – U Kneževini Srbiji uveden srpski jezik kao službeni u prepisci s turskim vlastima, koja je dotad vođena isključivo na turskom jeziku.
1864. – Austrijski nadvojvoda Maksimilijan I od Meksika stigao u meksičku luku Veracruz i ubrzo krunisan za cara Meksika. Njegova vladavina, koju je nametnuo francuski car Napoleon Treći, trajala je do 1867, kad su se francuske plaćeničke trupe povukle iz Meksika, popustivši pod udarcima meksičkih rodoljuba sa Benitom Juárezom na čelu, a samozvani car je zarobljen i strijeljan.
1871. – Vojska versajske vlade ugušila Parisku komunu, koja je postojala 72 dana. U posljednoj krvavoj sedmici ubijeno je oko 30.000 komunara.
1905. – Bitka kod Tsushime u kojoj je u rusko-japanskom ratu uništena ruska Baltička flota.
1934. – Kanađanka Oliva Dion je u Kalenderu u kanadskoj provinciji Ontario rodila pet devojčica, nazvanih „Dionove petorke“, prve petorke u svetu za koje se zna da su preživele.
1937. – Nevil Čemberlen je posle povlačenja Stenlija Boldvina postao premijer Velike Britanije.
1940. – Drugi svetski rat: Belgijski kralj Leopold III je u potpisao kapitulaciju pred Nemcima; istog dana počela je Operacija Dynamo - evakuacija poraženih savezničkih snaga iz francuske luke Denkerk.
1961. – Ukinut Orijent-ekspres, voz koji je 78 godina saobraćao na liniji Pariz-Istanbul.
1971. – SSSR lansirao kosmički brod u pravcu Marsa.
1976. –.
- SSSR i SAD potpisali su ugovor o ograničenju podzemnih nuklearnih proba.
- Puštena u redovan saobraćaj železnička pruga Beograd-Bar, koja je, s prekidima, građena 24 godine.
1982. – Papa Jovan Pavle II stigao u Veliku Britaniju, u prvu posetu rimokatoličkog pape toj zemlji od 1531. godine.
1986. – Dvojica sovjetskih kosmonauta izašli su iz orbitalne stanice „Saljut 7“ i provela oko četiri časa u „kosmičkoj šetnji“.
1987. – Devetnaestogodišnji Zapadni Nemac Matijas Rust preleteo je sportskim avionom "Cesna" od Helsinkija do Moskve i spustio se na centralni Crveni trg u glavnom gradu SSSR, prošavši neprimećeno kroz sovjetski vazdušni prostor.
1995. –.
- U zemljotresu koji je pogodio ruski grad Neftegorsk na poluostrvu Sahalin poginulo je najmanje 2.000 ljudi.
- Poginuo bosansko-hercegovački ministar inostranih poslova Irfan Ljubjankić kada je helikopter u kojem se nalazio oboren raketom u blizini Bihaća.
- Na filmskom festivalu u Kanu jugoslovenski reditelj Emir Kusturica dobio je „Zlatnu palmu“ za film „Podzemlje - bila jednom jedna zemlja“.
1997. – Rusija i Ukrajina potpisale ugovor kojim je ruskoj Crnomorskoj floti omogućeno da 20 godina koristi pomorsku bazu u luci Sevastopolj na poluostrvu Krim.
1998. – Izvršivši petu nuklearnu probu Pakistan je zvanično postao nuklearna sila.
1999. – Nakon što je avijacija NATO pojačala napade na SR Jugoslaviju (740 poletanja aviona u 24 sata), jugoslovenski predsednik Slobodan Milošević je, posle razgovora sa specijalnim predstavnikom ruskog predsednika Viktorom Černomirdinom, prihvatio uslove zapadnih zemalja za prekid bombardovanja.
2001. – U Kairu održana prva Dečja konferencija afričkih nacija.
2002. – Britanski operater mobilne telefonije Vodafon prijavio je gubitak od 13,5 milijardi funti (19,6 milijardi dolara), što je najveći zabeleženi gubitak neke velike britanske korporacije.
2004. – Direktor i glavni urednik podgoričkog lista „Dan“ Duško Jovanović umro je u Kliničkom centru Crne Gore u Podgorici, od posledica teškog ranjavanja u atentatu prethodne noći ispred redakcije lista.
2008. – Nepalski parlament ukinuo monarhiju i proglasio republiku, čime je okončana 239– godišnja vladavina najstarije Hindu monarhije na svijetu.

Rođenja

1524. – Selim II, sultan Osmanlijskog carstva.
1660. – George I, prvi britanski kralj iz Hanoverske dinastije.
1710. – Thomas Arne, britanski kompozitor.
1738. – Joseph-Ignace Guillotin, francuski lekar, anatom, izumitelj giljotine.
1759. – Vilijam Pit Mlađi, engleski državnik, premijer.
1779. – Thomas Moore, irski književnik.
1810. – Alexandre Calame, švicarski slikar i grafičar.
1879. – Milutin Milanković, srpski matematičar, astronom i geofizičar. (†1958.).
1879. – Henri-Pierre Roché, francuski književnik.
1908. – Ian Fleming, bio je engleski pisac i novinar, najpoznatiji kao tvorac serije romana o James Bondu (u. 1964.).
1912. – Patrick White, australijski pisac.
1925. – Bülent Ecevit, turski političar i državnik (u. 2006).
1934. – Mića Orlović, jugoslavenski i srpski TV-voditelj (u. 2013).
1938. – Jerry West, američki profesionalni košarkaš.
1944. – Gladys Knight, američka pjevačica i glumica.
1944. – Rudolph Giuliani, američki političar i gradonačelnik New Yorka.
1953. – Željko Reiner, hrvatski liječnik i političar.
1955. – Zdravko Zovko, hrvatski je rukometaš i rukometni trener.
1962. – Branko Đurić, bosanskohercegovački glumac i režiser.
1962. – François-Henri Pinault, francuski milijarder i suprug glumice Salma Hayek.
1968. – Princ Frederik, danski prijestolonasljednik.
1968. – Kylie Minogue, australska glumica i pjevačica.
1974. – Bojana Maljević, srpska glumica, producent i suosnivač producentske kuće Monte Royal Pictures.
1974. – Hans-Jörg Butt, njemački nogometaš.
1976. – Tomislav Mužek, hrvatski tenor.
1984. – Admir Kulović Kula, bosanskohercegovački rock-muzičar

.

Smrti

1787. – Leopold Mozart, njemačko-austrijski kompozitor.
1843. – Noa Vebster, američki filolog i leksikograf (* 1758.).
1849. – Anne Brontë, britanska književnica.
1787. – Leopold Mozart, austrijski skladatelj (* 1719.).
1937. – Alfred Adler, austrijski psiholog (* 1870.).
1959. – Frank Sherwood Cocheu, američki general u Prvom svjetskom ratu (* 1871.).
1968. – Kees Van Dongen, francuski slikar nizozemskog podrijekla (* 1877.).
1944. – Tihomir Đorđević, srpski etnolog i folklorista.
1972. – Harry Truman, američki političar i državnik.
1972. – vojvoda od Vindzora, abdicirani engleski kralj Edvard VIII.

.

Blagdani/Praznici

Hrvatska: Dan oružanih snaga Republike Hrvatske.
Srpska pravoslavna crkva slavi:.
- Prepodobnog Pahomija Velikog.
- Svetog Ahila - episkopa lariskog.
- Prepodobnog Siluana

.

Vidi takođe: Godišnji kalendar - Dnevni kalendar