1759
godina
- Ovo je članak o godini 1759.
Godina 1759 (MDCCLIX) bila je redovna godina koja počinje u ponedjeljak po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u srijedu po julijanskom kalendaru.
| Milenijum: | 2. milenijum |
|---|---|
| Vjekovi: | 17. vijek – 18. vijek – 19. vijek |
| Decenija: | 1720-e 1730-e 1740-e – 1750-e – 1760-e 1770-e 1780-e |
| Godine: | 1756 1757 1758 – 1759 – 1760 1761 1762 |
| Gregorijanski | 1759. (MDCCLIX) |
| Ab urbe condita | 2512. |
| Islamski | 1172–1173. |
| Iranski | 1137–1138. |
| Hebrejski | 5519–5520. |
| Bizantski | 7267–7268. |
| Koptski | 1475–1476. |
| Hindu kalendari | |
| • Vikram Samvat | 1814–1815. |
| • Shaka Samvat | 1681–1682. |
| • Kali Yuga | 4860–4861. |
| Kineski | |
| • Kontinualno | 4395–4396. |
| • 60 godina | Yin Zemlja Zec (od kineske Ng.) |
| Holocenski kalendar | 11759. |
| Podrobnije: Kalendarska era | |
DogađajiUredi
- 13. 1. - Proces Távorama u Portugalu završava javnim mučenjem i pogubljenjem svih muških članova plemićke porodice Távora, osuđenih zbog sudjelovanja u pokušaju atentata na kralja Josea I prethodne godine; među žrtvama je i Leonor Tomasia od Tavore, majka kraljeve ljubavnice.
- 15. 1. - Otvoren Britanski muzej.
- proleće? - Predstavnici Srba Dalmacije i Boke kotorske mole mletački Senata za slobodu vere i da im se postavi episkop - ipak je naređeno da se pravoslavno sveštenstvo potčini latinskim biskupima. Zadarski knez kome je 8. maja poslat prepis okružnice nije smeo postupiti po naređenju zbog uzrujanosti pravoslavnih.[1]
- 21. 5. - Posle smrti Pajsija Lazarevića,[2] u sarajevskoj crkvi pročitan patrijaršijski dekret o imenovanju Vasilija Jovanovića za mitropolita dabrobosanskog (do 1762, u Sarajevo dolazi tek decembra 1760).
- 23. 7. - Sedmogodišnji rat, Bitka kod Paltziga (Kaya): neuspešan von Wedelov napad na Saltikova uz velike žrtve.
- 1. 8. - Sedmogodišnji rat: Bitka kod Mindena u kojoj britansko-hanoveranske snage nanose poraz francusko-saksonskim snagama u sjeverozapadnoj Njemačkoj.
- 10. 8. - Nakon smrti Ferdinanda VI špansko prijestolje preuzima njegov mlađi polubrat Karlo III, koji se istovremeno odriče napuljskog prijestolja u korist mlađeg brata Ferdinanda IV.
- 12. 8. - Sedmogodišnji rat: Bitka kod Kunersdorfa u kojoj rusko-austrijska vojska Saltikova i Laudona nanosi pruskom kralju Friedrichu II jedan od najtežih poraza u njegovoj karijeri. U ruskoj vojsci su učestvovale i srpske jedinice, kao i kod Paltziga.[3]
- 13. 9. - Francuski i indijanski rat: Bitka na ravnicama Abrahama u kojoj britanski general James Wolfe, iako je u njoj i sam poginuo, nanosi odlučujući poraz francuskim snagama generala Louis-Josepha de Montcalma nakon čega se predaje Kvebek, ključno francusko uporište u Sjevernoj Americi.
- 18. 9. - Sedmogodišnji rat: Bitka kod Lagosa u kojoj britanska mornarica razbiju francusku Mediteransku flotu koja se pokušala priključiti francuskoj Atlantskoj floti pred planiranu invaziju Britanije.
- jesen - Ruski emisar pukovnik Pučkov boravi u Crnoj Gori: donosi novčanu pomoć i podnosi ruskom dvoru izveštaj o prilikama.[4]
- 20. 11. - Sedmogodišnji rat: Bitka kod Quiberona u kojoj britanska mornarica u potpuno razbija francusku flotu koja se pripremala izvesti invaziju Škotske; pobjeda koja se smatra jednom od najvećih u britanskoj pomorskoj historiji je na nekoliko godina Britaniji omogućila praktički nesmetanu dominaciju svim svjetskim morima.
Kroz godinuUredi
- Voltaire objavljuje svoj znameniti filozofski roman Candide - zabranjen je u Ženevi i Parizu, kasnije je stavljen na Index librorum prohibitorum.
- Kraljica Marija Terezija određuje da svako dopisivanje između hrvatskih županija i dvora ubuduće ide preko bana - plemstvo i sabor gube na značaju.[5]
- U Sremu su završeni poslovi potrebni za uvođenje novog urbara (premeravanje zemlje, zemljišne knjige, odmeravanje obaveza); u Slavoniji je to trajalo do 1762.[6]
- Dvor je ustupio Banat na deset godina Bečkoj banci (Wiener Stadtbank), koja s njim upravlja u svojstvu Ministerijalne bankovne deputacije na čelu s futoškim vlastelinom grofom Chotekom.[7]
- 1759-60 - Ponovo osnovano Temišvarsko trgovačko društvom, izvozi banatske poljoprivredne proizvode na zapad.[8]
- Dubrovački trgovci ponovo uspostavili vezu s Engleskom.[9]
- U Rusiju je od 1756. stiglo oko 2.500 ljudi sa Balkana.[10]
- Hercegovačke kadije se žale da "mnoga raja" odlazi u Dubrovnik na zanate i trgovinu, mada dubrovačka vlada preduzima mere protiv pravoslavnih doseljenika.[11]
- Jeronim Blaž Bonačić je šibenski biskup nakon Ivana III. Calebotte (do 1762).
- Andrija Kačić Miošić: drugo i konačno izdanje "Razgovora ugodnih".[12]
- Zaharije Orfelin: "Kaligrafija" - prikazana je ruska građanska ćirilica, naporedo sa crkvenom; takođe je uz "serbski skoropis" stavljen i ruski kurziv, ali ne i prava pisana slova.[13]
RođenjaUredi
- 24. 7. - Mary Wollstonecraft, britanska književnica, filozofkinja i rana feministkinja
- 10. 11. - Friedrich Schiller, nemački pesnik, dramaturg, filozof i istoričar
SmrtiUredi
- 14. 4. - Georg Friedrich Handel, njemački/engleski kompozitor
- 24. 6. - Serafin Marija Crijević, biograf, povjesničar (* 1686)
ReferenceUredi
- ↑ Istorija s. n. IV-2, 53-4
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 544
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 249
- ↑ Historija n. J. II, 1267
- ↑ Historija n. J. II, 1090
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 208
- ↑ Historija n. J. II, 1165
- ↑ Historija n. J. II, 1180
- ↑ Historija n. J. II, 1213
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 248
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 488
- ↑ Istorija s. n. IV-2, 126
- ↑ Istorija s. n. IV-2, 98
- Literatura
- Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
- Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-1), drugi tom (IV-2)
