13. 3.

13. mart/ožujak (13. 3.) je 72. dan godine po gregorijanskom kalendaru (73. u prijestupnoj godini). Do kraja godine ima još 293 dana.

Događaji

1325. – Asteci su osnovali svoju naseobinu Tenočtitlan, kasnije prestonicu Asteškog carstva, na mestu gde je današnji grad Sijudad Meksiko.
1567. – Nemački plaćenici koje je unajmila holandska vladarka Margareta od Parme ubili su 2.000 kalvinista.
1781. – Engleski astronom nemačkog porekla Vilijam Heršel otkrio je sedmu planetu Sunčevog sistema, koja je kasnije nazvana Uran.
1809. – Nakon neuspeha u ratu s Rusijom i Danskom 1808, oficirskom zaverom zbačen je s prestola švedski kralj Gustav IV.
1848. – Pod pritiskom demonstracija i pobune u Beču austrijski kancelar Klemens Meternih podneo je ostavku. Kancelar je pobegao u Veliku Britaniju, a hiljadama gnevnih Bečlija koje su opkolile dvor car Ferdinand I je obećao ustav.
1865. – Tokom Američkog građanskog rata, Kongres Konfederacije, pod predsednikom Džefersonom Dejvisom, žestokim protivnikom ukidanja ropstva, doneo je zakon kojim je robovima dozvoljeno, u zamenu za slobodu, da budu vojnici u južnjačkoj armiji.
1881. – U atentatu u Petrogradu ubijen je ruski car Alksandar II. Atentat su izvršili članovi tajnog terorističkog udruženja "Narodna volja".
1913. – Kanbera postala glavni grad Australije.
1928. – Nakon pucanja brane "St. Frensis", oko 60 kilometara severno od Los Anđelesa, u vodi koja je preplavila dolinu utopilo se najmanje 450 ljudi.
1933. – U Njemačkoj otvoreno nacističko minstarstvo propagande čiji je prvi ministar posato Joseph Goebbels.
1946. – Pripadnici jugoslovenske službe Državne bezbednosti uhapsili su generala i komandanta četničkih snaga u Drugom svetskom ratu Dragoljuba Dražu Mihailovića.
1964. – Ubojstvo Kitty Genovese dovodi do stvaranja psihološkosociološke teorije efekta promatrača.
1972. – Velika Britanija i Kina saglasile su se da razmene ambasadore 22 godine nakon što je London priznao vladu u Pekingu; Britanci su zatvorili konzulat na Tajvanu.
1990. – Sovjetski parlament izglasao je uvođenje višepartijskog sistema, nakon 72-godišnjeg monopola na vlast Komunističke partije.
1992. – U zemljotresu na istoku Turske je poginulo najmanje 570 ljudi.
1996. – U mestu Danblejn, oko 40 kilometara severno od Glazgova, naoružani čovek je u gimnastičkoj sali osnovne škole ubio 16 učenika prvog razreda, uzrasta izmedju pet i šest godina i njihovu učiteljicu, ranio još 13 đaka i potom izvršio samoubistvo.
1998. – Predsednik Južne Koreje Kim Dae Džong, koji je i sam bio zatvaran zbog političkih uverenja, doneo je odluku o masovnoj amnestiji koja je obuhvatila preko pet miliona osoba, od političkih zatvorenika do pijanih vozača kojima su bile oduzete vozačke dozvole.
1999. – Kosovski rat: Na Kosovu, u eksplozijama bombi u centru Podujeva i na pijaci u Kosovskoj Mitrovici poginulo je šestoro i ranjeno više od 50 ljudi, a u napadima oružane formacije kosovskih Albanaca "Oslobodilačka vojska Kosova" kod Vučitrna poginula su dva pripadnika Vojske Jugoslavije.
2002. – Vlada Angole je proglasila jednostrano primirje u 27-godišnjem građanskom ratu sa pobunjenicima-pripadnicima Nacionalne Unije za nezavisnost Angole (UNITA).

.

Rođenja

1720. – Charles Bonnet, švicarski filozof i prirodnjak.
1733. – Josef Pristli, engleski hemičar i filozof. (†1804).
1741. – Josif II, car Svetog Rimskog Carstva (†1790).
1781. – Karl Friedrich Schinkel, pruski arhitekt i slikar.
1830. – Georgije Branković, srpski patrijarh. (†1907).
1864. – Alexej von Jawlensky, njemački slikar ruskog porijekla.
1884. – Đuro Basariček, hrvatski političar.
1888. – Anton Semjonovič Makarenko, sovjetski pedagog i književnik.
1899. – Ernest Radetić, hrvatski književnik († 1980.).
1900. – Giorgos Seferis, grčki književnik i dobitnik Nobelove nagrade za književnost.
1915. – Melih Cevdet Anday, turski književnik.
1939. – Neil Sedaka, američki kantautor.
1944. – Atina Bojadži, makedonska maratonska plivačica, nazivana i "Ohridski delfin". Ostala je upamćena po tome što je bila prva žena sa područja nekadašnje Jugoslavije koja je preplivala kanal La Manche (†2010).
1945. – Anatolij Timofejevič Fomenko, ukrajinski matematičar.
1965. – Vesna Trivalić, srpska glumica.
1969. – Ognjen Kržić, bivši hrvatski vaterpolist.
1971. – Alessandro Abbio, talijanski košarkaš.
1973. – Nenad Puljezević, bivši srpski i mađarski rukometni reprezentativac.
1974. – Tatjana "Tanja" Medved, bivša srpska rukometašica.
1974. – Thomas Enqvist, bivši švedski teniser.
1979. – Danijela Pintarić, hrvatska sopranistica, violinistica i kazališna umjetnica.
1984. – Steve Darcis, belgijski teniser.
1985. – Emile Hirsch, američki filmski i televizijski glumac.
1989. – Holger Badstuber, njemački nogometaš.
1995. – Mikaela Shiffrin, američka alpska skijašica.

.

Smrti

1572. – Petar Hektorović, autor speva "Ribanje i ribarsko prigovaranje".
1842. – Luigi Cherubini, talijanski književnik (* 1760.).
1879. – Adolf Anderssen, poznati nemački šahista, jedan od najslavnijih majstora šaha u 19. veku. (* 1818.).
1881. – Aleksandar II, ruski car.
1901. – Benjamin Harrison, američki političar i predsjednik.
1906. – Suzan Entoni, začetnica i vođa pokreta za prava žena u SAD.
1975. – Ivo Andrić, jugoslavenski književnik, Dobitnik nobelove nagrade za književnost. (*1892).
1988. – John C. Holmes, američki pornografski glumac (* 1944.).
1995. – Mija Aleksić, pozorišni i filmski glumac. (*1923).

.

Blagdani/Praznici

Srpska pravoslavna crkva slavi:.
- Sveštenomučenika Proterija.
- Svetog Vasilija ispovednika.
- Sveštenomučenika Nestora episkopa magidijskog.
- Svetog Nikolaja jurodivog.
- Prepodobni Vasilije Ispovednik; Prepodobni Jovan Kasijan
Dan Privredne komore Srbije (po jednom ukazu iz 1857).

Vidi takođe: Godišnji kalendar - Dnevni kalendar