Wikipedija

Slatina (Vučitrn)

Slatina (alb. Sllatinë) je naselje u opštini Vučitrn na Kosovu. Nakon 1999. selo je poznato i kao Đeljbišt (alb. Gjelbisht). Selo Slatina nalazi se na 4 km severno od Vučitrna. Razbijenog je tipa. Deli se na Gornju ili Arnautsku, Krligatsku, Donju i Kuladžijsku mahalu. Kuće u mahalama su zbijene sem nekoliko usamljenih kolonističkih kuća izvan Kuladžijske mahale. Udaljenja između mahala su 200-500 m. Prema popisu stanovništva iz 2011. godine, selo je imalo 491 stanovnika, većinu stanovništva činili su Albanci.[n 1]

Slatina/Đeljbišt
Sllatinë/Gjelbisht
Koordinate: 42°51′N 20°58′E / 42.850°N 20.967°E / 42.850; 20.967
Država  Kosovo
Okrug Kosovskomitrovački okrug
Opština Vučitrn
Visina 606 m
Stanovništvo (2011)
 - Urbano područje 491[1]
Vremenska zona Srednjeeuropsko vrijeme (UTC+1)
 - Ljeto (DST) Srednjeeuropsko ljetno vrijeme (UTC+2)
Poštanski broj 42000
Pozivni broj +383 (0)28
Registarska oznaka 02/KM
Karta
Slatina/Đeljbišt na mapi Kosovo
Slatina/Đeljbišt
Slatina/Đeljbišt

Geografija uredi

Selo je u ravnici, sa manjim uzvišenjima, zbijenog je tipa, oranice sa smonicom i rastresitom zemljom, na kojima uspevaju sve žitarice i i voće. Selo ima svoju zajedničku listopadnu šumu, te je timo pogodno za stočarstvo. U selu postoji izvor kisele vode, ali je zapušten. Jedan deo sela je povezan sa sistemom za navodnjavanje. Smešteno je u podnožju ogranaka Kopaonika, udaljeno oko 4 km severooistočno od Vučitrna.

Istorija uredi

Prvi put se pominje se u turskom popisu oblasti Brankovića 1455, sa 18 srpskih kuća, među kojima je i kuća popa Bogdana. U Devičkom pomeniku su od 1763. do 1777. u više navrata Srbi darodavci manastira iz ovog sela.[2] Ne zna se da li je život ovog sela prekidan, jer ima dokaza da su današnji Srbi u ovom selu od početka 18. veka. Međutim, postoje indicije da su Srbi uvek živeli u ovom selu, jer novodoseljeni Srbi deo sela uvek zovu "Mikića livade", a po saznanju u zadnjih 150 do 200 godina nije bilo stanovnika po prezimenu Mikić. Nema tragova da je nekada postojala crkva i groblje u ovom selu, kako to Atanasije Urošević tvrdi, već su Srbi uvek koristili crkvu i groblje u susednom selu Banjskoj, udaljenoj oko 2 km, što i danas čine.[3] Od 1922 do 1926. u ovo selo stiglo je 6 kuća naseljenika koji su od strane države dobili utrinsku zemlju. Među ovim naseljenicima bio je jedan od lidera Komunističke partije Jugoslavije - Petko Miletić sa dva brata. Starica Petrana Perović za života izrazila je želju da bude posle smrti sahranjena u svojoj livadi u selu. Njezina rodbina je ovaj amanet prihvatila i sahranila je po njenoj želji i podigla skroman spomenik koji je od strane novog vlasnika Albanca uništen.

Poslednji Srbi proterani su iz Slatine za vreme nemira na Kosovu 2004. godine, kada je Slatinu napustilo oko 50 Srba. Iz Vučitrna se nasilje prenelo na selo Slatina, gde je spaljeno 15 srpskih kuća, od kojih su 8 bile napuštene.[4] Tako su u Slatini, koje je pre 1999. imala 130 srpskih kuća, ostala samo njihova zgarišta. Nekoliko Srba je pretučeno, dvoje od njih su teško povređeni i prebačeni u bolnicu u Kosovskoj Mitrovici. Evakuacija je izvršena u poslednjem trenutku.[5] Opština Vučitrn i razne inostrane organizacije su izgradili kuće za raseljene Srbe u Slatini. A 2010. godine u Slatini je izgrađeno još 15 kuća za raseljene Srbe i pored kuća, opština Vučitrn je planirala da isplati 2.000 evra Srbima koji bi se vratili u Slatini. Ali Srbi iz Slatine proterani u periodu od 1999—2004. godine nisu želeli da se vrate. Za Srpske izbeglice iz Slatine trenutno se grade kuće u naselju Sunčana dolina, kod Malog Zvečana, u opštini Zvečan.[6]

Poreklo stanovništva po rodovima uredi

Porodice koje su do 1999. godine živeli u Slatini:[7][8][н 1]

Srpski rodovi:

  • Topličani (4 kuća., Sv. Nikola). Doseljeni iz Toplice, još kad su Arnauti naseljavali Toplicu“.
  • Zogović (2 kuća., Đurđevdan). Doseljen iz doline Ibra niže Zvečana posle Topličana.
  • Mitić (2 kuća., Đurđic) iz Bugarića (pod Zvečanom, sada Srbovac) kad i Zogovići.
  • Šetonjići (3 kuća., Sv. Petka). Doselili se iz sela Matice (iza Zvečana) posle Čubrka.
  • Kostići (2 kuća., Sv. Petka).
  • Čubrci (11 kuća, Aranđelovdan). Iz svoje starine Morače iselili se prvo u Metohiju (pećku nahiju), potom odatle u Кrligate (Stari Кolašin), odakle su se u Slatinu preselili „na 12 godina pre uzimanja Toplice“. Tad su (1865) zatekli u selu 3-4 kuće Srba (Topličane, Zogoviće, Mitiće) i isto toliko Arbanasa [9]. Jovan Cvijić u istraživanju o poreklu srpskog stanovništva u pojedinim kosovskim selima piše da u selu Slatina kod Vučitrna, pored ostalih porodica, živi i jedna porodica sa 4 kuće, koja je starinom iz Morače, selo Čubrce [10]. Sekula Dobričanin u knjizi o Donjoj Morači piše: "Jedna grupa Moračana živjela je u Кrligatama kod Кolašina mitrovičkog. Tu se doselio kao rodonačelnik Mojsilo Čubrk" [11]. Mojsilo se skumio sa Raškovićima iz sela Drijena (koji su poreklom iz plemena Morača), gde je Mojsilo živeo neko vreme, nakon čega Mojsilo je dobio zemlju u Кrligate u Drenici gde se i preselio. Čubrci su u Кrligate, u Drenici živeli sve do 1865. godine kada su se iselili u Slatini. Radoslav LJ. Pavlović u knjizi - Seoba Srba i Arbanasa u ratovima 1876 i 1877-1878 godine piše [12]: Pardusi, arbanaški muhadžiri u kosovskom selu Veskovcu i selu Gornjoj Pakaštici (Pardusu) u Labu, iz Pardusa u Кopaoniku, svoje se sa pravoslavnim Кatićima (Aranđelovdan), koji su se 1878 god. iselili iz Pardusa u selo Grgure u Gornjoj Toplici. Srodnici Pardusa i Кatića su Кrligaćani (Đorđevići i Todorovići, 10 kuća, Aranđelovdan) u kosovskom selu Slatini (mahali Кrligaćana), doseljenih iz sela Кrligata u Drenicu, daljim poreklom od Dakića iz Rugove, a najdaljom starinom iz Morače u Crnoj Gori. Atanasije Urošević u prilogu o plemenskim osobinama Albanaca i prenošenju plemenskih imena na drugo stanovništvo piše: Na Кosovu i okolnim oblastima se kod Albanaca stvorilo mišljenje da su pripadnici istog fisa (plemena) svi oni čija je slava ista. Tog se mišljenja ne samo donekle pridržavalo prilikom ulaženja poislamljenika u fisove već se ono prenosilo i na Srbe koji su ostajali u Pravoslavlju. Tako Srbi Čubrci u Slatini (vučitrnskoj) nazivaju se Кlimentima zato što slave Aranđelovdan, a to je zato što su starinom iz Rugova, čiji su sadašnji stanovnici (Albanci) pripadnici toga fisa (Кlimenata) [13]. Od Čubrka su: Đorđevići, Janićijevići, Nastići i Todorovići. Po njima se u Slatini zvala jedna mahala (Кrligatska mahala).

Albanski rodovi:

  • Latifović (alb. Latifi) (2 kuće.), od fisa Beriša. Preseljen iz Cecilije posle Čubrka.
  • Elezi (3 kuće), poislamljeni srpski rod.
  • Bećirović (alb. Beqiri) (4 kuće.), Po predanju predak im se doselio od fisa Šalje u Malesiji, severnoj Albaniji početkom 19. veka.[14] Doseljeni su 1986. godine iz sela Trstene kod Mitrovice u Slatinu.[15]
  • Đafa od fisa Ljuma.

Kolonisti:

  • Petrovići (1 kuća.), – Tomaševići (3 kuća.) i – Miletići (1 kuća.). Doseljeni 1924. iz Crne Gore.
  • Biga (2 kuća.), doseljen 1926. iz Like.

Učesnici oslobodilačkih ratova 1912—1918 uredi

Učesnici Drugog svetskog rata (1941—47) uredi

  • Đorđević Dragutin
  • Đorđević Živko
  • Đorđević Lazar
  • Đorđević Milorad
  • Đorđević Milutin
  • Đorđević Smiljko
  • Janaćković Blagoje
  • Janaćković Dragoslav
  • Janaćković Dragoljub
  • Janaćković Slavujko
  • Janićijević Branko
  • Janićijević Živojin
  • Janićijević Miloje
  • Janićijević Mitar
  • Janićijević Milan
  • Janićijević Radule
  • Janićijević Savo
  • Janićijević Sazda
  • Janićijević Stanko
  • Kostić Dragomir
  • Kostić Milorad
  • Kujović Milinko
  • Kujović Milorad
  • Miletić Božo
  • Miletić Spasoje
  • Nastić Živko
  • Savić Božidar
  • Savić Borisav
  • Todorović Velibor
  • Todorović Radojko
  • Tomašević Dragiša
  • Tomašević Petar
  • Tomašević Radisav
  • Miletić Bojana[16]

Poginuli u drugom svetskomg ratu (1941—47) uredi

U logorima i zarobljeništvu 1941—45 uredi

Žrtve Drugog svetskog rata uredi

Odseljeni 1941—93 uredi

Svega 46 domaćinstava sa 127 članova. 1997. godine u ovom selu živelo je 36 srpskih domaćinstava sa 154 člana, od toga 9 staračkih sa 16 članova.

Napomena uredi

[n 2]

Reference uredi

  1. ↑ Popis stanovništva na Kosovu od 1948-2011
  2. ↑ „Zadužbine Kosova, (spomenici srpskog naroda)”. Prizren : Eparhija raško-prizrenska ; Beograd : Bogoslovski fakultet u Beogradu, 1987.. 
  3. ↑ Urošević 1965: str. 290
  4. ↑ Fond 2004: str. 42
  5. ↑ Glas Javnosti & 24. 3. 2004
  6. ↑ „Dështojnë projektet për kthimin e serbëve në Vushtrri, humbin mbi dy milionë euro”. telegrafi.com. 25.11.2017. Pristupljeno 5. 8. 2018.  (alb)
  7. ↑ Uloga „OVK“ u etničkom čišćenju Kosova
  8. ↑ Podaci „Naselja i poreklo stanovništva“ (dr. A. Urošević: Kosovo)
  9. ↑ Atanasije Urošević - Кosovo
  10. ↑ Jovan Cvijić - Кosovo, opis zemlje i naroda
  11. ↑ Sekula Dobričanin - Donja Morača, život i običaji narodni po tradiciji
  12. ↑ Radoslav LJ. Pavlović - Seoba Srba i Arbanasa u ratovima 1876 i 1877-1878 godine.
  13. ↑ Atanasije Urošević - O Кosovu-Gradovi, naselja i drugi antropogeografski spisi
  14. ↑ Urošević 1965: str. 309
  15. ↑ „Stradanja Srba na Kosovu i Metohiji od 1941. do 1990. godine”. rastko.rs. Pristupljeno 5. 8. 2018.  (sh)
  16. ↑ Evidencija SUBNOR-a Vučitrna
  17. ↑ Miletić Božo je brat Petka Miletića, lidera KPJ

Literatura uredi

  • Urošević, Atanasije (1965). Kosovo, naselja i poreklo stanovništva. Beograd: SANU. str. 290. 
  • Zadužbine Kosova (spomenici srpskog naroda), Eparhija raško-prizrenska, Prizren, Bogoslovski fakultet, Beograd, (1987). str. 525
  • Jeton Sallahu, Bedri Xhema Çështja nga Historia e Vushtrrisë me Rrethinë – Deri në mbarim të Luftës së Dytë Botërore, 2017
  • Lj. Pavlović, Radoslav (1957). Seoba Srba i Arbanasa u ratovima 1876 i 1877-1878 godine. Beograd: Grafičko preduzeće Akademija. str. 85-86. 
  • Etničko nasilje na Kosovu. Beograd: Fond za humanitarno pravo. 2004. Pristupljeno 15. 8. 2018. 
  1. ↑ Popis iz 2011. na Kosovu i Metohiji su sproveli organi samoproglašene Republike Kosovo. Ovaj popis je bio bojkotovan od strane velikog broja Srba, tako da je realan broj Srba na Kosmetu znatno veći od onog iskazanog u zvaničnim rezultatima ovog popisa.
  2. ↑ {{{1}}}


Greška u referenci: Oznake <ref> postoje za skupinu imenovanu kao "н", ali nema pripadajuće oznake <references group="н"/>

Izvor: https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Slatina_(Vučitrn)&oldid=41479965