Wikipedia

1750

godina
Ovo je članak o godini 1750.

Godina 1750 (MDCCL) bila je redovna godina koja počinje u četvrtak po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u ponedjeljak po julijanskom kalendaru.

Milenijum: 2. milenijum
Vjekovi: 17. vijek – 18. vijek – 19. vijek
Decenija: 1720-e  1730-e  1740-e  – 1750-e –  1760-e  1770-e  1780-e
Godine: 1747 1748 1749 – 1750 – 1751 1752 1753
Karta svijeta izrađena u Nizozemskoj 1750.
1750. po kalendarima
Gregorijanski 1750. (MDCCL)
Ab urbe condita 2503.
Islamski 1163–1164.
Iranski 1128–1129.
Hebrejski 5510–5511.
Bizantski 7258–7259.
Koptski 1466–1467.
Hindu kalendari
• Vikram Samvat 1805–1806.
• Shaka Samvat 1672–1673.
• Kali Yuga 4851–4852.
Kineski
• Kontinualno 4386–4387.
• 60 godina Yang Metal Konj
(od kineske Ng.)
Holocenski kalendar 11750.
p • r • u
Podrobnije: Kalendarska era

U posljednje vrijeme se godina 1750. koristi kao okvirna razdjelnica, odnosno posljednja godina predindustrijskog i/li prva godina industrijskog doba.

DogađajiUredi

Januar/Siječanj – Mart/OžujakUredi

 
Brazil 1750
  • 13. 1. - Sporazum u Madridu između španskog kralja Ferdinanda VI i portugalskog kralja Joaoa kojim su uvedene nove granice kolonijalnih posjeda dviju država u Južnoj Americi. Portugalcima je ozvaničeno ono što su zauzeli, dobijaju i deo Misiones Orientales, odakle se jezuiti moraju iseliti, a što će dovesti do Guaraní rata 1754-56.
  • 14. 1. - Sulejman II Safavid je zbačen posle manje od mesec dana vladavine u Mašhedu na severoistoku Persije. Vraća se, u međuvremenu oslepljeni Shahrokh Shah Afšarid (do 1796), ali više je figura posvađanih plemenskih poglavara.
    • Afganski vladar Ahmad Šah Durani je 1750-51 na kampanji u Horasanu, osvaja Herat, neuspešno opseda Mešhed, zatim Nišapur.
  • početkom god. - Regulacija Banske krajine: Marija Terezija određuje da se urede dvije pukovnije, kostajnička i glinska, zbog povećanih rashoda povišena dika (porez) - Hrvatski sabor prima "preko volje", a krajišnici su uznemireni, šalju poslanstvo na dvor koje je uhvaćeno i u Zagrebu bačeno u okove, dogodine otvorena buna.[1]
  • 4. 2. - Veliki požar u Carigradu, počevši od Kučukpazara. Ove godine je izgoreo i Bitpazar, sa zdanjem šeih-ul-islama u Bahčekapiji.[2]
  • mart? - Vasilije Petrović je bio u Beogradu, patrijarh Atanasije II ga je hirotonisao za mitropolita crnogorskog (do 1766), pored strica Save. U Crnu Goru se vraća iduće godine, preko Beča.[3] Atanasije II je slao Vasilija u karlovačku mitropoliju zbog milostinje i da vrati neke crkvene stvari koje je sa sobom poneo Arsenije IV.[4]
  • 25. 3. - Trojica ruskih oficira srpskog porekla došli u južnu Ugarsku u vrbovanje, pošto je razvojačenje šančeva svršena stvar - za sada nemaju uspeha.[5]

April/Travanj – Jun/LipanjUredi

  • 7. 4. ? - Maveeran Alagumuthu Kone, vladar u današnjem Tamil-Naduu, odbija plaćati porez Britancima - doći će do sukoba 1751-59. u kojem je poražen.
  • april - Thomas Walker i družina istražuju zapad Kolonije Virdžinije za račun Lojalne kompanije koja spekuliše zemljom za naseljavanje - prvi su belci koji su prošli kroz Cumberland procep i u današnjem Kentakiju naišli na reku Kamberlend.
  • 17. 4. - Revidirana Generalna privilegija za Jevreje u Pruskoj: podeljeni su u šest klasa, oni najbogatiji imaju praktično ista prava kao i ostali (u Brandenburgu živi svega 4.716 Jevreja, nešto manje od polovine u Berlinu).
  • 7. 6. - Seid Abdulah-paša stigao u Sarajevo[6], u gradu dolazi do nereda nakon što je paša naredio da se zapali kuća Abdurahmana Muharemije, koji onda pokreće bunu u selima oko Tešnja.[7] Ove godine su zabranjene "pare dinaruše", one od "dobre rude" idu po dve jaspre, inače nipošto, što je velika šteta za mnoge, naročito siromašne.[6]
  • 29. 6. - Nakon što su poglavari Ali Mardan Khan Bakhtiari i Karim Khan Zand zauzeli Isfahan, za persijskog šaha je proglašen Ismail III, unuk safavidskog vladar Soltan Hoseyna - vlada kao figura do 1773, a Karim-kan preuzima stvarnu vlast sledeće godine.
  • sredinom god. - Porta izdaje ferman kojim se zabranjuje vršenje pritiska na raju da ustupa svoje zemlje čitluk-sahibijama. Janičari su "prvi u grabljenju čitluka", od raje koja se pod pritiskom poreza predaje pod "zaštitu" ili beži u Austriju.[8]

Jul/Srpanj – Septembar/RujanUredi

  • 15. 8. - Dvor doneo odluku o potpunom razvojačenju Potiske i Pomoriške granice, uprkos žalbi graničara, kojima se ostavlja do Miholjdana 1751. da se odluče za vojnički ili civilni stalež (tj. preseljenje ili ostanak na mestu).[9] Mnogi će dogodine otići u Banat, zatim i u Rusiju.
  • 22. 8. - Patrijarh Atanasije hirotonisao crnogorskog vladiku Vasilija, koji zatim odlazi u Beč.[10]
  • 10. 9. - Sindiči inkvizitori u mletačkoj Dalmaciji izdali naredbu da srpski sveštenik može vršiti parohijsku službu tek posle ispita u kuriji biskupa.[11]

Oktobar/Listopad – Decembar/ProsinacUredi

  • 1. 10. - Dekretom Marije Terezije date povlastice Glavnoj trgovačkoj kompaniji Trsta i Rijeke, uključujući dozvolu za osnivanje kompanije koja se imala baviti industrijom šećera - riječka rafinerija šećera.[12]
  • 5. 10. - Madridskim ugovorom su regulisani trgovački odnosi Britanije i Španjolske, popravljeni su odnosi dvije zemlje nakon Rata Jenkinsovog uha 1739-48.
  • 14. 10. - Luj XV je odlučio izložiti 96 slika u Luksemburškoj palati - galerija postoji do 1780, anticipira muzej Louvre.
  • oktobar - Nicolas-Louis de Lacaille kreće na misiju merenja meridijanskog luka na jugu Afrike (do 1752), vrši i astronomska istraživanja, imenovao je 14 južnih sazvežđa.
  • jesen-zima - Protestni zborovi i zahtevi protiv ukidanja Potisko-pomoriške granice (Bečej, Čurug, Nadlak i dr.), na plebiscitarnom izjašnjavanju većina je za militarski stalež.[13]
  • novembar - Zbor na Dalmatinskom Kosovu: Srbi Dalmacije i Boke kotorske biraju, bez mletačke dozvole, Simeona Končarevića za svog episkopa (hirotonisan 1751, proteran 1753).[11]
  • 7. 11. - U austrijskim zemljama je uveden konvencijski talir, deset u finoj marci srebra (23,385 g), umesto rajhstalira
  • 11. 11. - Neredi u Lhasi: qingovski ambani su ubili Gyurme Namgyala, u očekivanju da će se ovaj pobuniti. Dolazi do nereda u kojima su ubijeni ambani, njihova kineska straža i jedan broj kineskih civila. Plemstvo ne podržava pobunu, Dalaj Lama VII preuzima kontrolu, kineska vojska dolazi u januaru i brutalno kažnjava pobunjenike.
  • 18. 11. - U Londonu otvoren Westminsterski most (novi most od 1862).
  • 29/30. 11. - Razoran potres u Rijeci, naknadni udari do 17. 12..

Kroz godinuUredi

 
Thomas Gainsborough: Gospodin i gospođa Andrews, c. 1750
  • Stanovništvo svijeta (suvremene procjene): 791,000.000
  • Talir Marije Terezije: monetarna reforma srebrnog novca, 24 nove forinte = 22 i 6/21 starih.[14] Do ovog vremena u Hrvatskoj su cirkulirali i dubrovački dinar, solide i "stari horvatski novac".[15]
  • Kraljica Marija Terezija obećala da će vratiti Hrvatskoj Rijeku sa Primorjem (ostvareno 1776).[16]
  • Izgrađena cesta Zagreb - Karlovac.
  • Posebni odbor počinje rad na stalnom urbaru u Virovitičkoj županiji.[17]
  • Počinje kampanja za unijaćenje pravoslavaca u Žumberku.
  • Glina je sjedište pukovnije.
  • Mitropolit Pavle Nenadović osnovao klerikalni fond za izdržavanje škola prilozima crkvenih i narodnih krugova, radi i na osnivanju štamparije (knjige se štampaju u Rimniku u Maloj Vlaškoj)[18]
  • Proslavljen završetak radova na beogradskoj tvrđavi, da bi ubrzo bilo ustanovljeno da je "nezavršeno preko sto hiljada neimarskih aršina tvrde gradnje" - ponovo slede pozivi po Balkanu za doprinos.[19]
  • Dubrovački novac: prestaje kovanje perpere (još jedan period 1801-03).
  • Splitski nadbiskup Pacific Bizza osnovao glagoljaško sjemenište u Priku kod Omiša (ukinuto 1879).
  • Približno vreme osnivanja Gnjilana, na mestu srušenog manastira.
  • Prema istoriji vladike Vasilija, turska vojska Bošnjaka i Hercegovaca je napadala Crnu Goru (u "Ogledalu srpskom II" postoje pesme "Sinovi Obilića" i "Stan polako, Rogoje, mnogo ti je oboje" pod ovom godinom)[20]; narod je ubio Kajmak-pašu Mahmudbegovića i njegovog brata.[21]
  • Graumannov standard novca u Pruskoj: od jedne fine kelnske marke srebra će se kovati 14 talira.
  • Carstvo Ašanti: umire Opoku Ware I, nasleđuje ga Kusi Obodom (do 1764).
  • Gabriel Cramer iznosi Kramerovo pravilo za rešavanje jednačina putem determinanti.
  • Johann Andreas von Segner je opisao jednu vrstu vodene turbine, Segnerovo kolo.
  • 1750-52 - Ruđer Bošković i Christian Mayer mjere meridijanski luk između Rima i Riminija.
  • 1750-70 - U srpskom crkvenom slikarstvu se ispoljava uticaj ukrajinskog ikonopisa.[22]
  • 1750-69 - Vrhunac prosperiteta cincarskog naselja Moskopolja - 12.000 domaćinstava sa oko 50.000 stanovnika.[23]
  • Rousseauova Rasprava o znanostima i umjetnostima nagrađena na konkursu Dižonske akademije - njegovo prvo uspešno objavljeno filozofsko delo, tvrdi da umetnost i nauka kvare ljudsku moralnost.
  • Denis Diderot je izdao prospekt za Encyclopédie, prvi tom sledeće godine.

RođenjaUredi

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1750.

SmrtiUredi

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1750.

ReferenceUredi

  1. ↑ Historija n. J. II, 1039-40
  2. ↑ ISTANBUL FIRES DURING THE OTTOMAN PERIOD AND THEIR EFFECT ON THE CITY’S TOPOGRAPHY. istanbultarihi.ist
  3. ↑ Historija n. J. II, 1264-5
  4. ↑ Istorija s. n. IV-1, 542
  5. ↑ Istorija s. n. IV-1, 240
  6. ↑ 6,0 6,1 Lašvanin, 233
  7. ↑ Historija n. J. II, 1328
  8. ↑ Istorija s. n. IV-1, 327
  9. ↑ Istorija s. n. IV-1, 198
  10. ↑ GLAVA III Mitropolija crnogorska za vrijeme mitropolita Petrovića. rastko.rs
  11. ↑ 11,0 11,1 Istorija s. n. IV-2, 51
  12. ↑ Upravna zgrada Rafinerije šećera. rijekaheritage.org
  13. ↑ Istorija s. n. IV-1, 237
  14. ↑ Historija n. J. II, 944
  15. ↑ Historija n. J. II, 1084
  16. ↑ Historija n. J. II, 1095
  17. ↑ Historija n. J. II, 1065
  18. ↑ Historija n. J. II, 1162-3
  19. ↑ Istorija s. n. IV-1, 320
  20. ↑ Ogledalo srpsko II. rastko.rs
  21. ↑ ISTORIJA O CRNOJ GORI. rastko.rs
  22. ↑ ПОЛОЖАЈ СРПСКОГ НАРОДА У AУСТРИЈИ ТОКОМ XVIII ВЕКА. rastko.rs
  23. ↑ Moskopolje - uništena hrišćanska varoš u Albaniji. rastko.rs
Literatura
  • Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
  • Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-1), tom 2 (IV-2)
  • Nikola Lašvanin: Ljetopis, priredio dr fra Ignacije Gavran, Sarajevo, Zagreb 2003

Vanjske povezniceUredi

Izvor: https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=1750&oldid=41346997