Wikipedija

1755

godina
(Preusmjereno sa stranice 1755.)
Ovo je članak o godini 1755.

Godina 1755 (MDCCLV) bila je redovna godina koja počinje u srijedu po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u nedjelju po julijanskom kalendaru.

Milenijum: 2. milenijum
Vjekovi: 17. vijek – 18. vijek – 19. vijek
Decenija: 1720-e  1730-e  1740-e  – 1750-e –  1760-e  1770-e  1780-e
Godine: 1752 1753 1754 – 1755 – 1756 1757 1758
Lisabonski zemljotres.
1755. po kalendarima
Gregorijanski 1755. (MDCCLV)
Ab urbe condita 2508.
Islamski 1168–1169.
Iranski 1133–1134.
Hebrejski 5515–5516.
Bizantski 7263–7264.
Koptski 1471–1472.
Hindu kalendari
• Vikram Samvat 1810–1811.
• Shaka Samvat 1677–1678.
• Kali Yuga 4856–4857.
Kineski
• Kontinualno 4391–4392.
• 60 godina Yin Drvo Svinja
(od kineske Ng.)
Holocenski kalendar 11755.
p • r • u
Podrobnije: Kalendarska era

Događaji uredi

Januar/Siječanj – Mart/Ožujak uredi

  • siječanj, početkom - "Nov proplamsaj" bune u Virovitičkoj županiji, na Špišićevom bukovičkom vlastelinstvu (već krajem mjeseca kraljica Marija Terezija naređuje istragu zbog njegovih postupaka prema seljacima). Buna se širi i na druga vlastelinstva: virovitičko, našičko, orahovičko, voćinsko i podgoračko. Začeci bune u Požeškoj županiji su odmah ugušeni.[1][2]
  • ca. 20. 1. - Pobuna u Varaždinskom generalatu: neposredni povod je pokušaj vojnog zapovjedništva da silom utjera novac za nove uniforme ("zbog kojih Turci krajišnike 'kakti babe preštimavaju'").[3][4]
  • 23. 1. (12. 1. po j.k., Tatjanin dan) - Ruska carica Elizabeta osnovala Moskovski univerzitet.
  • januar - U Sankt Peterburgu izlazi prvi ruski naučno-popularni časopis "Ježemjesačnije sačinjenija" (Ежемесячные сочинения).
  • U Engleskoj je period januar-maj neobično hladan, s izuzetkom neobično toplog aprila.[5] Vreme je u januaru veoma hladno i u Carigradu.
  • 13. 2. - Ugovor iz Giyantija: ostatak Mataramskog sultanata, holandskog vazala na centralnoj Javi, podeljen je na sultanate Yogyakarta i Surakarta.
  • 20. 2. - Deputacija pobunjenih krajišnika na čelu sa kap. Petrom Ljubojevićem ponijela pritužbe, "Poteščice", carici u Beč: da im se ne oduzimaju privilegije, različiti ekonomski zahtjevi,[6] i pravoslavci i katolici krajišnici traže da se unijati uklone iz Marče jer izazivaju "veliku konfuziju i neslogu".[7]
  • 20. 2. - Sprema se Francuski i indijanski rat u Severnoj Americi: britanski general Edward Braddock je stigao sa dve regimente u Hampton, Virginia.
  • 22. 2. - Papinom bulom Beatus Andreas de fakto je beatifikovan mali Andreas Oxner, kojeg su 1462. navodno ritualno ubili Jevreji (→ krvna kleveta).
  • 24. 2. - Seljačka buna oko Križevaca, u Ravenu, (neposredno: porezni popis, javni radovi u očekivanju posjete Marije Terezije, od ranije povećane feudalne obveze).[8], pale prema Gradecu i Preseki, strah i metež u Zagrebu. U "poteščicama" traže priključenje Krajini.[9]
  • 3. 3. - Podban Ivan Rauch krenuo iz Zagreba da dovrši smirivanje seljačke bune, što se pretvara u pljačkaški pohod a seljaci umiru u pretrpanim zagrebačkim zatvorima.[11]
  • mart - Sukob ćingovske Kine i Džungarskog kanata: kineska vojska kreće iz mesta Uliastai u dan. zapadnocentralnoj Mongoliji. Među komandantima je i pretendent Amursana, koji se prošle godine sukobio sa džungarskim vladarom Dawachijem i zatim pobegao kineskom vladaru Qianlongu.
  • 24. 3. - Carica/kraljica dekretom zabranjuje dalje progone pobunjenih seljaka u Hrvatskoj.
  • 31. 3. - U Lisabonu otvorena raskošna Ópera do Tejo, kratkog veka.

April/Travanj – Jun/Lipanj uredi

  • april - Hadži Mehmed-paša šalje preteće pismo crnogorskom vladici Vasiliju, zbog izneveravanja prošlogodišnjeg sporazuma sa Savom o plaćanju harača - preti mu nabijanjem na kolac.[12]
  • 15. 4. - U Zagrebu počinje rad posebna komisija načelu sa međimurskim grofom Althanom - Marija Terezija je naredila istragu o nedavnoj buni - stvarni nosilac vlasti u Hrvatskoj do 5. rujna, vladarka koristi priliku da smekša vlastodršce koji se protive centralizaciji.[13] Slična komisija je upućena i u Viroviticu (grofovi Keglević i Serbelloni[14]).
    • Althan je povjerio B. A. Krčeliću izradu projekta administrativne reforme u Hrvatskoj, u skladu s centralističkim nastojanjima.[15]
  • 15. 4. - Aleksandrijski kongres u Virdžiniji: sastanak generala Braddocka i predstavnika pet američkih kolonija; razgovaraju o ratnom fondu, dogovaraju četvorokraki napad na Novu Francusku.
 
Johnsonov portret iz rečnika
  • 15. 4. - Samuel Johnson izdao "Rečnik engleskog jezika", A Dictionary of the English Language. Za sedam godina je samostalno uvrstio 42.773 reči.
  • travanj, krajem i kasnije - Grof Neiperg uhapsio Ljubojevića u Kanjiži. Komisija će osuditi 100 ljudi (62 katolika, 38 pravoslavaca). Ugušen je pokušaj bune u Lici. U selima su knezovi zamenjeni oficirom i podoficirom (kraj krajiške autonomije i značajnih krajiških buna).[16]
 
Akadija
  • 7. 6. - Zemljotres u Iranu, stradali Isfahan, Tabriz i Kašan, možda 40.000 mrtvih.
  • 8. 6. - U pomorskom okršaju kod Newfoundlanda, Britanci viceadmirala Edwarda Boscawena zarobili dva francuska broda, Alcide i Lys. Većina francuskih brodova je u magli uspela proći.
 
Kineske snage ulaze u džungarski glavni grad Ili/Yining
  • jun - Rat protiv Džungarije: kineske snage zauzimaju bez otpora grad Ili, dan. Yining na zapadu Xinjianga. Dawachi se povlači u planine Gedeng, zatim je poražen u poslednjoj bici.
    • Qianlong odlučuje da četiri ojratska klana Džungarije imaju svoje kanove, Amursana bi bio samo jedan od njih.
  • 16. 6. - Bitka za Fort Beauséjour: britanska pobeda je kraj šestogodišnjeg Rata oca Le Loutrea i uvod u iseljenje frankofona iz Akadije u dan. maritimnoj Kanadi.
  • 27. 6. - Umro je etiopski car Iyasu II, nasleđuje ga mali Iyoas I (do 1769), regent mu je baka Mentewab

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan uredi

  • 9. 7. - Bitka na Monongaheli: Franko-indijanske snage potukle Braddockovu ekspediciju, koja je pokušala osvojiti Fort Duquesne (dan. Pittsburgh).
  • 25. 7. - Francuski i indijanski rat: Britanske vlasti u Sjevernoj Americi donose odluku o protjerivanju francuskih kolonista iz Akadije (današnja Nova Škotska).
  • 26. 7. - Giacomo Casanova uhapšen u Veneciji pod optužbom za uvredu religije i pristojnosti - u septembru je osuđen na pet godina zatvora bez suđenja ili saopštene optužnice, ali će sledeće godine spektakularno pobeći.
  • 26. 7. - Papina enciklika Allatae sunt, "o sledbeništvu istočnog obreda".
  • 10. 8. - Počinje Kampanja u zaljevu Fundy, protjerivanje frankofonih Akadijaca, počevši od regije Chignecto, na vratu poluotoka Nova Škotska.
  • august - Britanci počinju zaplijene francuskih brodova.
  • 3. 9. - Prvi tajni sastanak austrijskog ambasadora u Francuskoj von Starhemberga i Lujevog poverenika kardinala Bernisa - Versajski sporazum će biti zaključen početkom sledećeg maja (→ Diplomatska revolucija).
  • 4. 9. - Kraljičinim mandatom su određene kazne za nasilja u buni, među kojima i osam smrtnih za seljake, ali je i podban oglobljen za opljačkanu imovinu seljaka.
  • 4. 9. - Bitka kod Petitcodiaca u Kanadi, franko-indijanska pobjeda, otpor protjerivanju.
  • 8. 9. - Bitka na jezeru George na severu provincije New York: britansko-irokeška pobeda nad franko-indijanskim invazorima; poginuo je mohočki poglavica Hendrick Theyanoguin.
  • 11. 9. - Kraljica potvrdila privremenu regulaciju urbarijalnih odnosa u Virovitičkoj županiji.[17] Privremeni urbar za Slavoniju i Srem povećava terete kmetovima, izaziva otpor Srba u Sremu.[14]
  • 24. 9. - Pobuna Amursane: beži od kineske pratnje na putu za Chengde, okuplja većinu preostalih Ojrata. Ali ovo je samo početak Džungarskog genocida.
  • 30. 9. - Britanci obećavaju finansijsku pomoć Rusiji kako bi se postavilo 50.000 vojnika na livonsko-litvanskoj granici - ali Britanci kontaktiraju i sa Prusima, što je uvod u Diplomatsku revoluciju sledeće godine.

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac uredi

  • oktobar - Frankofoni iz Chignecta su transportirani čak u Južnu Karolinu i Džordžiju.
  • 16. 10. - Masakr na Penn's Creeku u Pennsylvaniji: Lenape Indijanci ubili 14 naseljenika (Lenapei su ljuti zbog prevarantske Walkingove kupovine zemlje iz 1737. i jer su Irokezi prošle godine prodali njihovu zemlju bez pitanja).
  • 17. 10. - Islandski vulkan Katla počinje četvoromesečnu erupciju eksplozivnosti 5 ("kataklizmična").
  • 25. 10. - Pošto je prethodnik Bijikli Ali-paša pogubljen, Jirmisekizade Mehmed Said-paša postaje peti veliki vezir ove godine (ostaje pola godine).
  • jesen - Bosanski vezir dobija ferman s Porte da sukob s Crnom Gorom reši mirnim putem.
 
Lisabonski cunami
  • 1. 11. - Potres u Lisabonu: portugalski glavni grad je razoren u katastrofalnom potresu, tsunamijima i vatrenoj oluji, u kojima je poginulo 60.000 - 90.000 stanovnika.
    • Stradala je i Anfa u Maroku, tj. Casa Branca, koju Evropljani napuštaju a obnoviće je marokanski sultan Mohammed ben Abdallah. Razrušeni su i Mogador/Essaouira i Rabat.
    • Katastrofa pobožne katoličke zemlje na veliki praznik ima velike posledice za evropsku misao. Prvi je potres proučavan putem nauke, pa označava početke seizmologije.
  • 8. 11. - Kraljičinim mandatom uvedeno, umjesto pojedinačnih urbara, "privremeno uređenje urbarskih podavanja" u banskoj Hrvatskoj, kojim su zabranjeni najgori oblici vlastelinske samovolje (konačno uređenje 1773-80, reformama Josipa II.[18]).
    • Seljaci u Moslavini, koji su ranije imali drugačiji status (nepovezano s ravenskom bunom), ne priznaju ovo uređenje, neposlušnost traje do 1757.[19]
 
Korzikanska Republika
 
Prva strana petog toma Encyclopédie
  • novembar - Izašao je peti tom Encyclopédie.
  • novembar - Johann Joachim Winckelmann je stigao u Rim. Ove godine je objavio uticajne "Misli o imitaciji grčkih dela u u slikarstvu i skulpturi", u Rimu mu je prvi zadatak da opiše statue u Belvederskom dvorištu Vatikanske palate: Belvederski Apolon, Laokoont i dr.
  • 18. 11. - Zemljotres kod rta Ann je potresao Boston i Masačusets - ima materijalne štete, nema žrtava.
  • 20. 11. - Ober oficiri Novosrpskog korpusa se sastaju povodom problema gajdamaka, paramilitaraca/razbojnika - odlučuju da organizuju odred koji bi bio u stalnoj potrazi za njima.[20]
  • 25. 11. - Pensilvanijska skupština napušta kvekersku pacifističku politiku i odlučuje da osnuje oružane formacije, istog dana kada su joj nemački naseljenici ostavili leševe svojih ubijenih suseda na vratima.
  • 27. 11. - Mekneski zemljotres (ranije datiran u 18. 11.) pogađa sever Maroka, stradali su Fes i Meknes, najmanje 15.000 ljudi.
  • 2. 12. - Izgorela je druga Eddystonska kula svetlilja (obnovljena 1759).
  • 17. 12. - Gruzijski patrijarh Anton I je smenjen zbog bliskih odnosa sa zapadom (odlazi u Rusiju a ponovo će biti gruzijski patrijarh 1764-88).

Kroz godinu uredi

 
Mitchellova mapa britanskih i francuskih poseda u Sev. Americi
 
Audijencija francuskog poslanika kod sultana
 
Džamija Nuruosmanija
  • Hrvatska:
    • U Hrvatskoj i Slavoniji ima 48 važnijih sajmova u 12 mjesta.[21]
    • Nova Gradiška je vojni komunitet.
    • U habsburškim zemljama se uvodi jako protekcionistička carinska politika - prevladava sve više manufakturni izvoz u Tursko carstvo.[22]
    • Benedikt Stay Stojković u latinskom spjevu prikazao Newtonovu filozofiju.[23]
    • 1755-56 - "Grimanijev zakon": generalni providur Francesco Grimani regulira agrarno pitanje u sjevernim delovima Dalmacije, osvojenim od Turaka (slabo se primjenjuje).[24]
    • Pominje se srpska škola u Skradinu, učitelj je Hilandarac Jefrem Koreski.[25]
  • Mlečani blokiraju Crnu Goru zbog Vasilijeve agitacije, od kraja 1755. do kraja iduće godine inkvizitori tri puta ponavljali naređenje da bude otrovan.[26]
  • Raja u Beogradskom pašaluku se žali da je spahije iz osvete (zbog ranijih Portinih mera) "zlostavljaju i ... upropašćuju teškim globama". Ipak, već od kraja 1750-tih spahije i raja su suočeni s janičarskim nasiljem.[27] Ove godine u Beogradu se odigrala bitka, sa topovima, između dve grupe janičara.[28]
  • Nekoliko stotina janičara napalo begovski odžak na Glasincu, tako da na njih mora poći paša Kukavica.[29]
  • Nove crkve: Lovreć (sv. Duha), Makarska (sv. Marka), Trpinja (Vaznesenja Gospodnjeg), Sveti Petar u Šumi (sv. Petra, obnovljena), Vrbovsko (sv. Ivana Nepomuka 1755-56), Temišvar (sv. Đorđa). U Velikom Bukovcu je izgrađen Draškovićev dvorac.
  • Slavenosrbija: u mesto Kameni Brod, danas deo Luganska, doseljavaju se Srbi.
  • Britanci podigli Fort Ontario na istoimenom jezeru (dan. Oswego, New York).
  • U provinciji Hebei izgrađen budistički hram Puning sa najvišom drvenom skulpturom Avalokiteśvare od preko 22 metra.
  • Kralj Alaungpaya je osvojio hodočasnički grad Dagon, proširio ga i nazvao Yangon.
  • Stanislav Ponjatovski stiže u Sankt Peterburg, kao sekretar britanskog ambasadora - upoznaje buduću caricu Katarinu čiji će ljubavnik postati.
  • U Rusiji uvedena zlatna moneta imperijal, vrednosti 10 rubalja (1755-1805. i 1885-1917).
  • U Carigradu završena džamija Nuruosmanija, primer osmanskog baroka i prva carska džamija posle 100 godina.
  • Nauka i tehnika:

Rođenja uredi

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1755.

Smrti uredi

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1755.

Reference uredi

  1. ↑ Historija n. J. II, 1066
  2. ↑ Istorija s. n. IV-1, 206
  3. ↑ Historija n. J. II, 1052-53
  4. ↑ Istorija s. n. IV-1, 220
  5. ↑ Weather in History 1750 to 1799 AD. premium.weatherweb.net
  6. ↑ Historija n. J. II, 1053-54
  7. ↑ Historija n. J. II, 1049
  8. ↑ Historija n. J. II, 1058
  9. ↑ Historija n. J. II, 1060-61
  10. ↑ Historija n. J. II, 1063
  11. ↑ Historija n. J. II, 1062
  12. ↑ Istorija s. n. IV-1, 506
  13. ↑ Historija n. J. II, 1063-64
  14. ↑ 14,0 14,1 Istorija s. n. IV-1, 207
  15. ↑ Historija n. J. II, 1089
  16. ↑ Historija n. J. II, 1055
  17. ↑ Historija n. J. II, 1067
  18. ↑ Historija n. J. II, 1097
  19. ↑ Historija n. J. II, 1068
  20. ↑ "Сви смо у овој православној империји у добром здрављу,. rastko.rs
  21. ↑ Historija n. J. II, 1084
  22. ↑ Historija n. J. II, 1087
  23. ↑ Historija n. J. II, 1223
  24. ↑ Historija n. J. II, 1235
  25. ↑ Istorija s. n. IV-2, 59
  26. ↑ Historija n. J. II, 1266
  27. ↑ Istorija s. n. IV-1, 317
  28. ↑ Istorija s. n. IV-1, 319
  29. ↑ Istorija s. n. IV-1, 445
Literatura
  • Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
  • Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-1), drugi tom (IV-2)

Vanjske poveznice uredi

Izvor: https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=1755&oldid=41493606