Ovo je članak o godini 1755.

Godina 1755 (MDCCLV) bila je redovna godina koja počinje u srijedu po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u nedjelju po julijanskom kalendaru.

Milenijum: 2. milenijum
Vjekovi: 17. vijek18. vijek19. vijek
Decenija: 1720-e  1730-e  1740-e  – 1750-e –  1760-e  1770-e  1780-e
Godine: 1752 1753 175417551756 1757 1758
Lisabonski zemljotres.
1755. po kalendarima
Gregorijanski 1755. (MDCCLV)
Ab urbe condita 2508.
Islamski 1168–1169.
Iranski 1133–1134.
Hebrejski 5515–5516.
Bizantski 7263–7264.
Koptski 1471–1472.
Hindu kalendari
Vikram Samvat 1810–1811.
Shaka Samvat 1677–1678.
Kali Yuga 4856–4857.
Kineski
Kontinualno 4391–4392.
60 godina Yin Drvo Svinja
(od kineske Ng.)
Holocenski kalendar 11755.
p  r  u
Podrobnije: Kalendarska era

Događaji

uredi

Januar/Siječanj – Mart/Ožujak

uredi
  • siječanj, početkom - "Nov proplamsaj" bune u Virovitičkoj županiji, na Špišićevom bukovičkom vlastelinstvu (već krajem mjeseca kraljica Marija Terezija naređuje istragu zbog njegovih postupaka prema seljacima). Buna se širi i na druga vlastelinstva: virovitičko, našičko, orahovičko, voćinsko i podgoračko. Začeci bune u Požeškoj županiji su odmah ugušeni.[1][2]
  • ca. 20. 1. - Pobuna u Varaždinskom generalatu: neposredni povod je pokušaj vojnog zapovjedništva da silom utjera novac za nove uniforme ("zbog kojih Turci krajišnike 'kakti babe preštimavaju'").[3][4]
  • 23. 1. (12. 1. po j.k., Tatjanin dan) - Ruska carica Elizabeta osnovala Moskovski univerzitet.
  • januar - U Sankt Peterburgu izlazi prvi ruski naučno-popularni časopis "Ježemjesačnije sačinjenija" (Ежемесячные сочинения).
  • U Engleskoj je period januar-maj neobično hladan, s izuzetkom neobično toplog aprila.[5] Vreme je u januaru veoma hladno i u Carigradu.
  • 13. 2. - Ugovor iz Giyantija: ostatak Mataramskog sultanata, holandskog vazala na centralnoj Javi, podeljen je na sultanate Yogyakarta i Surakarta.
  • 20. 2. - Deputacija pobunjenih krajišnika na čelu sa kap. Petrom Ljubojevićem ponijela pritužbe, "Poteščice", carici u Beč: da im se ne oduzimaju privilegije, različiti ekonomski zahtjevi,[6] i pravoslavci i katolici krajišnici traže da se unijati uklone iz Marče jer izazivaju "veliku konfuziju i neslogu".[7]
  • 20. 2. - Sprema se Francuski i indijanski rat u Severnoj Americi: britanski general Edward Braddock je stigao sa dve regimente u Hampton, Virginia.
  • 22. 2. - Papinom bulom Beatus Andreas de fakto je beatifikovan mali Andreas Oxner, kojeg su 1462. navodno ritualno ubili Jevreji (→ krvna kleveta).
  • 24. 2. - Seljačka buna oko Križevaca, u Ravenu, (neposredno: porezni popis, javni radovi u očekivanju posjete Marije Terezije, od ranije povećane feudalne obveze).[8], pale prema Gradecu i Preseki, strah i metež u Zagrebu. U "poteščicama" traže priključenje Krajini.[9]
  • 3. 3. - Podban Ivan Rauch krenuo iz Zagreba da dovrši smirivanje seljačke bune, što se pretvara u pljačkaški pohod a seljaci umiru u pretrpanim zagrebačkim zatvorima.[11]
  • mart - Sukob ćingovske Kine i Džungarskog kanata: kineska vojska kreće iz mesta Uliastai u dan. zapadnocentralnoj Mongoliji. Među komandantima je i pretendent Amursana, koji se prošle godine sukobio sa džungarskim vladarom Dawachijem i zatim pobegao kineskom vladaru Qianlongu.
  • 24. 3. - Carica/kraljica dekretom zabranjuje dalje progone pobunjenih seljaka u Hrvatskoj.
  • 31. 3. - U Lisabonu otvorena raskošna Ópera do Tejo, kratkog veka.

April/Travanj – Jun/Lipanj

uredi
  • april - Hadži Mehmed-paša šalje preteće pismo crnogorskom vladici Vasiliju, zbog izneveravanja prošlogodišnjeg sporazuma sa Savom o plaćanju harača - preti mu nabijanjem na kolac.[12]
  • 15. 4. - U Zagrebu počinje rad posebna komisija načelu sa međimurskim grofom Althanom - Marija Terezija je naredila istragu o nedavnoj buni - stvarni nosilac vlasti u Hrvatskoj do 5. rujna, vladarka koristi priliku da smekša vlastodršce koji se protive centralizaciji.[13] Slična komisija je upućena i u Viroviticu (grofovi Keglević i Serbelloni[14]).
    • Althan je povjerio B. A. Krčeliću izradu projekta administrativne reforme u Hrvatskoj, u skladu s centralističkim nastojanjima.[15]
  • 15. 4. - Aleksandrijski kongres u Virdžiniji: sastanak generala Braddocka i predstavnika pet američkih kolonija; razgovaraju o ratnom fondu, dogovaraju četvorokraki napad na Novu Francusku.
 
Johnsonov portret iz rečnika
  • 15. 4. - Samuel Johnson izdao "Rečnik engleskog jezika", A Dictionary of the English Language. Za sedam godina je samostalno uvrstio 42.773 reči.
  • travanj, krajem i kasnije - Grof Neiperg uhapsio Ljubojevića u Kanjiži. Komisija će osuditi 100 ljudi (62 katolika, 38 pravoslavaca). Ugušen je pokušaj bune u Lici. U selima su knezovi zamenjeni oficirom i podoficirom (kraj krajiške autonomije i značajnih krajiških buna).[16]
 
Akadija
  • 7. 6. - Zemljotres u Iranu, stradali Isfahan, Tabriz i Kašan, možda 40.000 mrtvih.
  • 8. 6. - U pomorskom okršaju kod Newfoundlanda, Britanci viceadmirala Edwarda Boscawena zarobili dva francuska broda, Alcide i Lys. Većina francuskih brodova je u magli uspela proći.
 
Kineske snage ulaze u džungarski glavni grad Ili/Yining
  • jun - Rat protiv Džungarije: kineske snage zauzimaju bez otpora grad Ili, dan. Yining na zapadu Xinjianga. Dawachi se povlači u planine Gedeng, zatim je poražen u poslednjoj bici.
    • Qianlong odlučuje da četiri ojratska klana Džungarije imaju svoje kanove, Amursana bi bio samo jedan od njih.
  • 16. 6. - Bitka za Fort Beauséjour: britanska pobeda je kraj šestogodišnjeg Rata oca Le Loutrea i uvod u iseljenje frankofona iz Akadije u dan. maritimnoj Kanadi.
  • 27. 6. - Umro je etiopski car Iyasu II, nasleđuje ga mali Iyoas I (do 1769), regent mu je baka Mentewab

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan

uredi
  • 9. 7. - Bitka na Monongaheli: Franko-indijanske snage potukle Braddockovu ekspediciju, koja je pokušala osvojiti Fort Duquesne (dan. Pittsburgh).
  • 25. 7. - Francuski i indijanski rat: Britanske vlasti u Sjevernoj Americi donose odluku o protjerivanju francuskih kolonista iz Akadije (današnja Nova Škotska).
  • 26. 7. - Giacomo Casanova uhapšen u Veneciji pod optužbom za uvredu religije i pristojnosti - u septembru je osuđen na pet godina zatvora bez suđenja ili saopštene optužnice, ali će sledeće godine spektakularno pobeći.
  • 26. 7. - Papina enciklika Allatae sunt, "o sledbeništvu istočnog obreda".
  • 10. 8. - Počinje Kampanja u zaljevu Fundy, protjerivanje frankofonih Akadijaca, počevši od regije Chignecto, na vratu poluotoka Nova Škotska.
  • august - Britanci počinju zaplijene francuskih brodova.
  • 3. 9. - Prvi tajni sastanak austrijskog ambasadora u Francuskoj von Starhemberga i Lujevog poverenika kardinala Bernisa - Versajski sporazum će biti zaključen početkom sledećeg maja (→ Diplomatska revolucija).
  • 4. 9. - Kraljičinim mandatom su određene kazne za nasilja u buni, među kojima i osam smrtnih za seljake, ali je i podban oglobljen za opljačkanu imovinu seljaka.
  • 4. 9. - Bitka kod Petitcodiaca u Kanadi, franko-indijanska pobjeda, otpor protjerivanju.
  • 8. 9. - Bitka na jezeru George na severu provincije New York: britansko-irokeška pobeda nad franko-indijanskim invazorima; poginuo je mohočki poglavica Hendrick Theyanoguin.
  • 11. 9. - Kraljica potvrdila privremenu regulaciju urbarijalnih odnosa u Virovitičkoj županiji.[17] Privremeni urbar za Slavoniju i Srem povećava terete kmetovima, izaziva otpor Srba u Sremu.[14]
  • 24. 9. - Pobuna Amursane: beži od kineske pratnje na putu za Chengde, okuplja većinu preostalih Ojrata. Ali ovo je samo početak Džungarskog genocida.
  • 30. 9. - Britanci obećavaju finansijsku pomoć Rusiji kako bi se postavilo 50.000 vojnika na livonsko-litvanskoj granici - ali Britanci kontaktiraju i sa Prusima, što je uvod u Diplomatsku revoluciju sledeće godine.

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac

uredi
  • oktobar - Frankofoni iz Chignecta su transportirani čak u Južnu Karolinu i Džordžiju.
  • 16. 10. - Masakr na Penn's Creeku u Pennsylvaniji: Lenape Indijanci ubili 14 naseljenika (Lenapei su ljuti zbog prevarantske Walkingove kupovine zemlje iz 1737. i jer su Irokezi prošle godine prodali njihovu zemlju bez pitanja).
  • 17. 10. - Islandski vulkan Katla počinje četvoromesečnu erupciju eksplozivnosti 5 ("kataklizmična").
  • 25. 10. - Pošto je prethodnik Bijikli Ali-paša pogubljen, Jirmisekizade Mehmed Said-paša postaje peti veliki vezir ove godine (ostaje pola godine).
  • jesen - Bosanski vezir dobija ferman s Porte da sukob s Crnom Gorom reši mirnim putem.
 
Lisabonski cunami
  • 1. 11. - Potres u Lisabonu: portugalski glavni grad je razoren u katastrofalnom potresu, tsunamijima i vatrenoj oluji, u kojima je poginulo 60.000 - 90.000 stanovnika.
    • Stradala je i Anfa u Maroku, tj. Casa Branca, koju Evropljani napuštaju a obnoviće je marokanski sultan Mohammed ben Abdallah. Razrušeni su i Mogador/Essaouira i Rabat.
    • Katastrofa pobožne katoličke zemlje na veliki praznik ima velike posledice za evropsku misao. Prvi je potres proučavan putem nauke, pa označava početke seizmologije.
  • 8. 11. - Kraljičinim mandatom uvedeno, umjesto pojedinačnih urbara, "privremeno uređenje urbarskih podavanja" u banskoj Hrvatskoj, kojim su zabranjeni najgori oblici vlastelinske samovolje (konačno uređenje 1773-80, reformama Josipa II.[18]).
    • Seljaci u Moslavini, koji su ranije imali drugačiji status (nepovezano s ravenskom bunom), ne priznaju ovo uređenje, neposlušnost traje do 1757.[19]
 
Korzikanska Republika
 
Prva strana petog toma Encyclopédie
  • novembar - Izašao je peti tom Encyclopédie.
  • novembar - Johann Joachim Winckelmann je stigao u Rim. Ove godine je objavio uticajne "Misli o imitaciji grčkih dela u u slikarstvu i skulpturi", u Rimu mu je prvi zadatak da opiše statue u Belvederskom dvorištu Vatikanske palate: Belvederski Apolon, Laokoont i dr.
  • 18. 11. - Zemljotres kod rta Ann je potresao Boston i Masačusets - ima materijalne štete, nema žrtava.
  • 20. 11. - Ober oficiri Novosrpskog korpusa se sastaju povodom problema gajdamaka, paramilitaraca/razbojnika - odlučuju da organizuju odred koji bi bio u stalnoj potrazi za njima.[20]
  • 25. 11. - Pensilvanijska skupština napušta kvekersku pacifističku politiku i odlučuje da osnuje oružane formacije, istog dana kada su joj nemački naseljenici ostavili leševe svojih ubijenih suseda na vratima.
  • 27. 11. - Mekneski zemljotres (ranije datiran u 18. 11.) pogađa sever Maroka, stradali su Fes i Meknes, najmanje 15.000 ljudi.
  • 2. 12. - Izgorela je druga Eddystonska kula svetlilja (obnovljena 1759).
  • 17. 12. - Gruzijski patrijarh Anton I je smenjen zbog bliskih odnosa sa zapadom (odlazi u Rusiju a ponovo će biti gruzijski patrijarh 1764-88).

Kroz godinu

uredi
 
Mitchellova mapa britanskih i francuskih poseda u Sev. Americi
 
Audijencija francuskog poslanika kod sultana
 
Džamija Nuruosmanija
  • Hrvatska:
    • U Hrvatskoj i Slavoniji ima 48 važnijih sajmova u 12 mjesta.[21]
    • Nova Gradiška je vojni komunitet.
    • U habsburškim zemljama se uvodi jako protekcionistička carinska politika - prevladava sve više manufakturni izvoz u Tursko carstvo.[22]
    • Benedikt Stay Stojković u latinskom spjevu prikazao Newtonovu filozofiju.[23]
    • 1755-56 - "Grimanijev zakon": generalni providur Francesco Grimani regulira agrarno pitanje u sjevernim delovima Dalmacije, osvojenim od Turaka (slabo se primjenjuje).[24]
    • Pominje se srpska škola u Skradinu, učitelj je Hilandarac Jefrem Koreski.[25]
  • Mlečani blokiraju Crnu Goru zbog Vasilijeve agitacije, od kraja 1755. do kraja iduće godine inkvizitori tri puta ponavljali naređenje da bude otrovan.[26]
  • Raja u Beogradskom pašaluku se žali da je spahije iz osvete (zbog ranijih Portinih mera) "zlostavljaju i ... upropašćuju teškim globama". Ipak, već od kraja 1750-tih spahije i raja su suočeni s janičarskim nasiljem.[27] Ove godine u Beogradu se odigrala bitka, sa topovima, između dve grupe janičara.[28]
  • Nekoliko stotina janičara napalo begovski odžak na Glasincu, tako da na njih mora poći paša Kukavica.[29]
  • Nove crkve: Lovreć (sv. Duha), Makarska (sv. Marka), Trpinja (Vaznesenja Gospodnjeg), Sveti Petar u Šumi (sv. Petra, obnovljena), Vrbovsko (sv. Ivana Nepomuka 1755-56), Temišvar (sv. Đorđa). U Velikom Bukovcu je izgrađen Draškovićev dvorac.
  • Slavenosrbija: u mesto Kameni Brod, danas deo Luganska, doseljavaju se Srbi.
  • Britanci podigli Fort Ontario na istoimenom jezeru (dan. Oswego, New York).
  • U provinciji Hebei izgrađen budistički hram Puning sa najvišom drvenom skulpturom Avalokiteśvare od preko 22 metra.
  • Kralj Alaungpaya je osvojio hodočasnički grad Dagon, proširio ga i nazvao Yangon.
  • Stanislav Ponjatovski stiže u Sankt Peterburg, kao sekretar britanskog ambasadora - upoznaje buduću caricu Katarinu čiji će ljubavnik postati.
  • U Rusiji uvedena zlatna moneta imperijal, vrednosti 10 rubalja (1755-1805. i 1885-1917).
  • U Carigradu završena džamija Nuruosmanija, primer osmanskog baroka i prva carska džamija posle 100 godina.
  • Nauka i tehnika:

Rođenja

uredi

Smrti

uredi
Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1755.

Reference

uredi
  1. Historija n. J. II, 1066
  2. Istorija s. n. IV-1, 206
  3. Historija n. J. II, 1052-53
  4. Istorija s. n. IV-1, 220
  5. Weather in History 1750 to 1799 AD. premium.weatherweb.net
  6. Historija n. J. II, 1053-54
  7. Historija n. J. II, 1049
  8. Historija n. J. II, 1058
  9. Historija n. J. II, 1060-61
  10. Historija n. J. II, 1063
  11. Historija n. J. II, 1062
  12. Istorija s. n. IV-1, 506
  13. Historija n. J. II, 1063-64
  14. 14,0 14,1 Istorija s. n. IV-1, 207
  15. Historija n. J. II, 1089
  16. Historija n. J. II, 1055
  17. Historija n. J. II, 1067
  18. Historija n. J. II, 1097
  19. Historija n. J. II, 1068
  20. "Сви смо у овој православној империји у добром здрављу,. rastko.rs
  21. Historija n. J. II, 1084
  22. Historija n. J. II, 1087
  23. Historija n. J. II, 1223
  24. Historija n. J. II, 1235
  25. Istorija s. n. IV-2, 59
  26. Historija n. J. II, 1266
  27. Istorija s. n. IV-1, 317
  28. Istorija s. n. IV-1, 319
  29. Istorija s. n. IV-1, 445
Literatura
  • Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
  • Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-1), drugi tom (IV-2)

Vanjske poveznice

uredi