1433.

< | 14. vijek | 15. vijek | 16. vijek | >
< | 1400-e | 1410-e | 1420-e | 1430-e | 1440-e | 1450-e | 1460-e | >
<< | < | 1429. | 1430. | 1431. | 1432. | 1433.. | 1434. | 1435. | 1436. | 1437. | > | >>

Godina 1433 (MCDXXXIII) bila je redovna godina koja počinje u četvrtak (1. 1. po julijanskom kalendaru).

1433.. po kalendarima

Gregorijanski	1433.. (MCDXXXIII)
Ab urbe condita	2186.
Islamski	836–837.
Iranski	811–812.
Hebrejski	5193–5194.
Bizantski	6941–6942.
Koptski	1149–1150.
Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1488–1489.
• Shaka Samvat	1355–1356.
• Kali Yuga	4534–4535.
Kineski
• Kontinualno	4069–4070.
• 60 godina	Yin Voda Vo(l) (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11433.
Podrobnije: Kalendarska era

Događaji

• 4. 1. - Petnaest čeških poslanika-husita stiglo na Bazelski sabor - predstavljaju Četiri članka ali na pregovorima do aprila nema rezultata (Prokop Veliki protestuje jer ih Ivan Stojković naziva hereticima).

• 2. 3. - Kralj Tvrtko II potvrdio u Sutisci mir između Dubrovnika i Radoslava Pavlovića.

• mart-april - Francuski putopisac Bertrandon de la Broquière prošao kroz Srbiju, gde se sreo sa despotom Đurđem.
• proleće - Pobuna u Grblju protiv kotorske vlastele.

• 4. i 8. 4. - Rimski sporazum cara Sigismunda i pape Eugena IV. (jedan od dvojice carevih zastupnika je Matko Talovac, beogradski kapetan): car će štititi papine interese na Bazelskom koncilu - sporazum omogućava caru da 25. 4. konačno napusti Sijenu.
• april - Tvrtko II i despot Đurđe nastavljaju rat, u okolini Zvornika.

• 31. 5. (Duhovi) - Žigmund Luksemburški krunisan carskom krunom u Rimu - prvo krunisanje od 1355 (Žigmundov otac Karlo IV).

• 4. 6. - Primirje na pet godina između Žigmunda i Mlečana (papino posredovanje).
• jun - Sandalj Hranić se pridružuje despotu protiv Tvrtka.
  • do jeseni - Turci dovode Radivoja Ostojića u Bosnu, iz koje Tvrtko beži u Ugarsku; despot Đurđe uzeo Zvornik i Teočak (sa Sandaljem je od Turaka "kupio" Tvrtkovu zemlju).

• 17. 7. - Totalno pomračenje Sunca vidljivo i u sh. krajevima, izuzev Primorja, totalitet traje oko 3,5 minuta.

• 14. 8. - Umro João I. Portugalski, nasleđuje ga sin Duarte zvani Filozof.

• 11. 9. - Car Sigismund stigao na koncil u Bazelu.
• septembar - Cosimo de' Medici proteran iz Firence, vraća se sledeće godine.

• novembar - Srpsko-mletački pregovori u Kotoru - despotu da se vrati Svetomiholjska metohija (Luštica) i deo Paštrovića, zauzvrat pomoć u gušenju pobune u Grblju; sklapanje sporazuma proslavljeno vatrometom od kojeg je izgoreo krov crkve sv. Franje.
• 30. 11. - Češko-moravski sabor prihvatio "Praške kompaktate" - umereni husiti se izmirili sa katoličkom crkvom.

• 22. 12. - Bazelski sabor izdao Dubrovačkoj Republici dozvolu trgovine s Turcima.
• prosinac - Umro Nikola II. Gorjanski, Ugarski Palatin.

Tokom/tijekom godine

• Okončano poslednje putovanje Zheng Heove flote - on ubrzo umire a brodovlje je zapušteno.
• Arijanit Spata diže trogodišnji ustanak protiv Turaka u Albaniji, nakon lažne vesti o Muratovoj smrti; Mlečani privremeno preuzeli Danj od turskog komandanta (okolinu zauzeo Nikola Dukađin); napadan i despotov Drivast, zbog Đurđevih veza sa sultanom.
• pre aprila - Franjevac Jakob de Marchia došao u Bosnu radi inspekcije samostana i preobraćanja heretika - ubrzo odlazi zbog nesuglasica sa domaćim franjevcima i kraljem.
• prva pol. godine - Umro Ivan Alben, zagrebački biskup, nakon čega ponovo dolazi do sukoba između Kaptola i Gradeca - kralj Žigmund šalje Matka Talovca da upravlja oboma.
• Na inicijativu Ivana Stojkovića, dominikanskog generala, Bazelski sabor poziva Dubrovnik da bude posrednik u privođenju "patarena" i pravoslavaca katoličkoj crkvi - grad šalje izaslanike u Bosnu i Srbiju, bez uspeha.
• Ugarsko-hrvatski kralj Žigmund koncipirao vojne kotare za odbranu od Mlečana, Turaka i husita.
• Dogovoren brak Ulriha II Celjskog i Katarine Branković.
• 1431-33? - Konstantin Filozof: "Život despota Stefana".

Rođenja

• 19. 10. - Marsilio Ficino, italijanski filozof († 1499)
• Ladislav Hunjadi, mađarski državnik († 1457)
• Marcin Bylica, poljski astronom i astrolog († 1493)
• Giovanni Giocondo, italijanski fratar, arhitekt, arheolog, klasični učenjak († 1515)
• Mirhond, persijski istoričar († 1498)

Smrti

• prva pol. godine - Ivan Alben, zagrebački biskup
• 14. 8. - João I. Portugalski, (* 1358)
• 1. 12. - Go-Komatsu, bivši japanski car (* 1377)
• prosinac - Nikola II. Gorjanski, Ugarski Palatin

Reference

• Svezak drugi: dio drugi. Treće doba: Vladanje kraljeva iz raznih porodica (1301-1526). Druga knjiga: Od gubitka Dalmacije do Matije Korvina (1409-1457), Vjekoslav Klaić (archive.org)

1433. na Wikimedijinoj ostavi