Jablanka

Jablanka je naselje u Srbiji u opštini Vršac u Južnobanatskom okrugu. Prema popisu iz 2002. bilo je 281 stanovnika (prema popisu iz 1991. bilo je 459 stanovnika).

Jablanka
Pravoslavna crkva u selu
Osnovni podaci
Država	Srbija
Pokrajina	Vojvodina
Upravni okrug	Južnobanatski
Opština	Vršac
Stanovništvo
Stanovništvo (2022)	281
Gustina stanovništva	14 st./km²
Geografija
Koordinate
Nadmorska visina	153 m
Površina	20,6 km²
Jablanka Jablanka (Srbije)
Ostali podaci
Pozivni broj	013
Registarska oznaka	VŠ

Istorija

Tamiški Banat (nemački: Temeswarer Banat, rumunski: Banatul Timişoarei, mađarski: Temesi Bánság) je bio naziv za habsburšku pokrajinu, koja je postojala od 1718. do 1778. godine. Pokrajina je obuhvatala područje današnjeg Banata, koji je i dobio ime po ovoj pokrajini. Glavni grad pokrajine bio je Temišvar. Iako u početku Srbi nisu bili najbrojniji narod u Vojvodstvu od njih su bili brojniji Rumuni u vreme ukidanja Vojvodstva (1860. godine) najbrojniji narod u krunovini bili su Srbi.

Naziv mesta

U 14 veku: Jabolnok .1713.:Jabuka.1912.:Almád.1922.:Jablanka Jabuka se pominje prvi put 1370. Dvadeset godina kasnije, 1390. pripadala je Jabuka utvrđenju (Érd-somlyó). Ona je nadživela tursku vladavinu. 1713. imala je 15 domova.

Godine 1716. pripojena je Jabuka vršačkom dištriktu (srez) temišvarskog Banata. 1717. bilo je 10 domova. 1740. došli su rumunirumunski naseljenici. Pa je 1749. bilo 60, a kasnije, 1751., 55 domova. 1779 pripojena je tamiškom komitatu.

Crkvene obrede obavljali su do 1774.kaluđeri manastira Mesića. Te godine osnovana je parohija, koja je na poklon dobila staru crkvu brvnaru iz Varadije, gde je podignuta nova crkva. 1816g. srušio je Jabučki Potok 27 kuća. 1828. izvršena je procena dobara.

Godine 1837. otkupili su vojni liferanti Josif i Ignjat Adelzberg od carske komore ovo mesto i mađarizirali svoja prezimena na „Nemešheđi“

Godine 1837. bilo je pravoslavnih (među kojima mnogo Roma ) 1204, katolika 2 i jevreja 2. U ataru je bilo 53 sesije. Ovde se proizvodilo vrlo dobro belo vino, koje je pohvaljeno od enologa Franje Šamsa.

Sadašnja rumunska crkva podignuta je 1845g. godine 1851. srušila je bujica Jabučkog Potoka 8 kuća. U godini 1854. bilo je 1374 stanovnika, a površina katastralne opštine imala je 3426 lanaca, uzev tu i bivši alodalni posed od 544 lanaca. 1865. bilo je 2 velikoposednika i 418 maloposednika, 1865g. iznosilo je lozom posađeno područje 486 lanaca, koje je 1884. imalo beč 873 lanaca. filoksera je 1885g uništila sve ove vinograde.

1890. prešao u posed u ruke Adolfu Singeru. 1890. odelili se Srbi od Rumuna i podigli crkvu. 1898. podignuta je opštinska kuća.

6.septembra 1913. uništeno je poplavom, usled provale oblaka, 49 kuća i oštećene su 32.

Brojno kretanje stanovniđtva: 1869g. biloje 1445 stanovnika, 1880.:1499. (najviše brojno stanje), 1890.:1198 (zbog štete koju je filoksera)[1] nanela, jedan deo stanovništva napustio je selo i otišao za fabričke radnike, u Vršac i druge varoši ), 1900.:1233, 1910.:1269.stanovnika.

Za vreme prevrata (1918 ) izbila je buna jačeg razmaha. Seljaci su napali na opštinsku zgradu. Beležnik, Josif Rapski, morao je da bežati. Opštinsku zgradu su potpuno demolirali, a zvanične knjige uništili. Posednikov i beležnikov stan su opljačkali.

Vojska iz Vršca uspela je da povrati red. Tom prilikom poginulo je 9 ljudi. 10. novembra ušla je srpska vojska u selo, koje je 1919g. pripojeno torontalnoj tamiškoj županiji.

U godini 1921. popisano je 1078 stanovnika, od kojih je bilo Srba 330, Rumuna 732, Nemaca 9, Mađara 6, ostalih 1.

Sa severne strane sela je breg „Dealunou“ ili „Gmalu-nou“ koji podseća na staro naselje Novak, koje se pominje 1370. godine.

Demografija

U naselju Jablanka živi 231 punoletni stanovnik, a prosečna starost stanovništva iznosi 42,9 godina (40,5 kod muškaraca i 45,2 kod žena). U naselju ima 96 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,93.

Ovo naselje je uglavnom naseljeno Rumunima (prema popisu iz 2002. godine), a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka

Demografija Godina Stanovnika 1948. 850 1953. 789 1961. 760 1971. 633 1981. 536 1991. 459 350 2002. 358 281

Etnički sastav prema popisu iz 2002.
Rumuni			191	67.97%
Srbi			75	26.69%
Jugosloveni			7	2.49%
Nemci			2	0.71%
nepoznato			0	0.0%

Stanovništvo prema polu i starosti

	m			ž
?	0			0
80+	0			4
75-79	4			10
70-74	10			15
65-69	8			9
60-64	10			10
55-59	8			10
50-54	13			7
45-49	10			10
40-44	7			6
35-39	11			11
30-34	9			5
25-29	10			16
20-24	4			7
15-19	10			6
10-14	10			6
5-9	6			7
0-4	7			5
prosek	40.5			45.2

Domaćinstva

Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002. Godina popisa 1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2002. Broj domaćinstava 204 194 187 171 149 134 96

Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002. Broj članova 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 i više Prosečan broj članova Broj domaćinstava 27 24 14 10 8 8 4 1 - - 2.93

Domaćinstva

Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002. Godina popisa 1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2002. Broj domaćinstava 114 23 80 7 4 - 126

Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002. Broj članova 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 i više Prosečan broj članova Broj domaćinstava 19 77 28 2 -

Stanovništvo prema delatnosti koju obavlja

Pol	Ukupno	Poljoprivreda, lov i šumarstvo	Ribarstvo	Vađenje rude i kamena	Prerađivačka industrija	Proizvodnja i snabdevanje...	Građevinarstvo	Trgovina	Hoteli i restorani	Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški	76	72	-	-	-	-	1	-	-	1
Ženski	46	41	-	-	-	-	-	2	-	-
Oba	122	113	-	-	-	-	1	2	-	1
Pol	Finansijsko posredovanje	Nekretnine	Državna uprava i odbrana	Obrazovanje	Zdravstveni i socijalni rad	Ostale uslužne aktivnosti	Privatna domaćinstva	Eksteritorijalne organizacije i tela	Nepoznato
Muški	-	-	2	-	-	-	-	-	-
Ženski	-	-	-	2	-	1	-	-	-
Oba	-	-	2	2	-	1	-	-	-

Literatura

• Izvor Monografija Podunavske oblasti 1812-1927 sastavio Dr, Vladimir Margan biv. Predsednik Oblasnog odbora Komesar Oblasne Samouprave, objavljeno 1927„Napredak Pančevo,,
• Teritorija Podunavske Oblasti napisao Dr. Vladimir Margan Predsednik Obl. Odbora Smederevu 1928 g.
• Istorijiski preglad Podunavske Oblasti Banatski deo napisao: Feliks Mileker bibliotekar i kustos gradske biblioteke i muzeja u Vršcu 1928. g.
• A delibláti homok hőmérséklet ingadozása-u.a. (Mathem. És természtud. Ertes. 1903)
• Délmagyar. őskori régisiségi leletei; Milecker Felix Temesvár 1891.
• Letopis Period 1812 – 2009 g. Peščari Napisao M. Marina:(Beč 2009) Sastavio od Pisanih tragova, Letopisa, po predanju o selu Jablanke nastanak sela ko su bili Dosenjenici čime se bavili meštani.

Spoljašnje veze

Jablanka na Wikimedijinoj ostavi

• Mape, aerodromi i vremenska situacija lokacija (Fallingrain)
• Satelitska mapa (Wikimapia)
• Gugl satelitska mapa (Maplandia)
• Plan naselja na mapi (Mapquest)