Mali Žam

Mali Žam je naselje u Srbiji u opštini Vršac u Južnobanatskom okrugu. Prema popisu iz 2002. bilo je 379 stanovnika (prema popisu iz 1991. bilo je 499 stanovnika).

Mali Žam
Mali Žam
Osnovni podaci
Država	Srbija
Pokrajina	Vojvodina
Upravni okrug	Južnobanatski
Opština	Vršac
Stanovništvo
Stanovništvo (2022)	379
Gustina stanovništva	16 st./km²
Geografija
Koordinate
Nadmorska visina	88 m
Površina	23,2 km²
Mali Žam Mali Žam (Srbije)
Ostali podaci
Pozivni broj	013
Registarska oznaka	VŠ

Banat

Tamiški Banat (nemački: Temeswarer Banat, rumunski: Banatul Timişoarei, mađarski: Temesi Bánság) je bio naziv za habsburšku pokrajinu, koja je postojala od 1718. do 1778. godine. Pokrajina je obuhvatala područje današnjeg Banata, koji je i dobio ime po ovoj pokrajini. Glavni grad pokrajine bio je Temišvar.

Nekada je Banat bio veoma močvaran, a kada je isušen, postao je jedno od najplodnijih zemljišta u Evropi. Kao i susedna Bačka, Banat je, osim nešto na istoku, ravan, ali bez šuma i ruda. Stanovništvo se bavi u ogromnoj većini ratarstvom, te se proizvode sve vrste žita, naročito pšenica i kukuruz. Znatna je i kultura duvana i šećerne repe.Vinogradarstvo je razvijeno kod Vršca i Bele Crkve. Stočarstvo je takođe vrlo važno, ali ne u onoj meri kao pre, kada je bilo glavno zanimanje stanovništva. Trgovina je znatna, naročito sa žitom i stokom. Industrija je lepo razvijena u gradovima. Znatna je mlinska, a i ostala industrija, kao ciglane, šećerna, pivarska, kamena, kožna, drvna, tekstilna, keramička i dr. Najveći grad u srpskom Banatu je Zrenjanin, koji je šesti po veličini grad u Srbiji (po popisu iz 2002). Pored Zrenjanina administrativni i kulturni centri Banata su Pančevo, Vršac i Kikinda. Trenutno najrazvijenija privreda je u Vršcu. U Banatu se nalaze i najbogatija nalazišta nafte i zemnog gasa u Srbiji.

Mali Žam

Naziv mesta:Čam (Cham 1373. U 18. veku: Czam, Klein Scham. U 19 veku: Kis Zsam. 1919.: Mali Žam.

Prvobitno ime ovome naselju bilo je Čam-1372 god. pominje se krašovsko selo Čam u posedu vlastelina istoga imena. »Čim« je nadživeo turska vremena i postao je (1597 ) posed Franje Šarkezija. Stanovnici Čama bili su Srbi. God 1713. bilo je u Xamu (Džam) 12 kuća.

Po osvajanju Temišvara (1716.) pripojeno je ovo naselje vršačkom dištritu temišvarskog Banata. Godine 1717. popisano je 25 kuća. Verovatno u četrdesetim godinama, dolaskom Rumuna, broj stanovništva se jako povisio, pa je 1749 god. bilo već 80 kuća. 1751. godine bilo je 77 kuća, a 1752. sazidana je prva crkva od kamena. Tih godina bilo je dva sveštenika.

Crkvene matrikule počinju 1778. 1779. pripojen je Mali Žam vršačkom srezu tamiškog Banata. Godine 1781. svrstao je carski erar ovo naselje u majdanski dištrikt. Godine 1793. počinju se doseljavati velikožamski Rumuni. Sazidana je 1789 god. druga crkva od kamena. Učitelj je poučavao 12 đaka. Knezu je bilo ime Trajil Dragija.

Požar je besneo 1821. godine. Iste godine sazidana škola. 826. kupio je Lazar Karačonji de Beodra od era veliki i mali Žam. Godine 1832. popisano je 1252 stanovnika pravoslavne vere, pretežno Rumuna i 2 katolika. 1846. bilo je 1292 stanovnika Rumuna, a u školi 28 đaka.

Godine 1838. bilo je svega 13 katoličkih stanovnika. U četrdesetim godinama počeli su se ovde naseljavati Nemci iz Vel. Žama i Moravice, kojih je 1848. bilo već 327. Isti su imali svoje posebno groblje. U početku 1848., pošto su zlonamerna paljevine učestale, počeli su se Nemci raseljavati, tako da ih je 1851. bilo jedva 75, a 1852. samo još 15 katoličkoh stanovnika.

Mali Žam 1854. godine brojao je 1022 stanovnika Oko 1870. sazidana je nova škola, 1872 god. je komunalizirana. 1874 god. odelili su se Srbi od Rumuna i sazidali bogomolju (1884.) 1884. podigli su Rumuni novu crkvu.

Godine 1888. podeljeno je vlastelinsko dobro: jednima polovina prešla je u posed grofice Ilme Karačonji, a druga polovina u posed Aleksandre i Gvida Karačonja. 1897. preuzeo je grof Gvido i Aleksandrin deo, koja se udala za grofa Jovana Hadika. Ostali zemljoposednici su bili: porodice Genči, Obradović, Past, Pecha, Spatariu.

U novembru 1918. ušla je srpska vojska u Mali Žam, koji je 1919. pripojen torontalsko-tamiškoj županiji.

Godine 1921. popisnao je 677 stanovnika, od kojih je bilo Srba 38, Čeha 14, Rumuna 608, Namaca 2, Mađara 15.

Na grizelinijevoj karti Banata obeleženo je mesto severno od Malog Žama sa „Schanz“. 1880. razgledao je ove šančeve Karlo Torma i objasnio, da su dva šanca u kvadratnom obliku radovi novijeg vremena.

Demografija

U naselju Mali Žam živi 324 punoletna stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 46,2 godina (44,9 kod muškaraca i 47,4 kod žena). U naselju ima 156 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 2,43.

Stanovništvo u ovom naselju veoma je nehomogeno, a u poslednja tri popisa, primećen je pad u broju stanovnika.

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka

Demografija Godina Stanovnika 1948. 999 1953. 1034 1961. 880 1971. 698 1981. 565 1991. 499 438 2002. 397 379

Etnički sastav prema popisu iz 2002.
Rumuni			229	60.42%
Srbi			108	28.49%
Jugosloveni			14	3.69%
Mađari			13	3.43%
Makedonci			11	2.90%
Rusi			2	0.52%
nepoznato			0	0.0%

Stanovništvo prema polu i starosti

	m			ž
?	0			1
80+	8			11
75-79	6			14
70-74	15			15
65-69	14			22
60-64	12			11
55-59	11			12
50-54	11			13
45-49	15			13
40-44	16			11
35-39	11			13
30-34	8			13
25-29	9			9
20-24	13			6
15-19	13			10
10-14	9			7
5-9	6			11
0-4	3			7
prosek	44.9			47.4

Domaćinstva

Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002. Godina popisa 1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2002. Broj domaćinstava 245 258 254 207 186 160 156

Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002. Broj članova 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 i više Prosečan broj članova Broj domaćinstava 51 47 21 20 11 6 - - - - 2.43

Domaćinstva

Broj domaćinstava po popisima od 1948-2002. Godina popisa 1948. 1953. 1961. 1971. 1981. 1991. 2002. Broj domaćinstava 162 44 100 15 2 1 174

Domaćinstva po broju članova po popisu od 2002. Broj članova 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 i više Prosečan broj članova Broj domaćinstava 23 98 45 8 -

Stanovništvo prema delatnosti koju obavlja

Pol	Ukupno	Poljoprivreda, lov i šumarstvo	Ribarstvo	Vađenje rude i kamena	Prerađivačka industrija	Proizvodnja i snabdevanje...	Građevinarstvo	Trgovina	Hoteli i restorani	Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški	88	80	-	-	1	-	2	1	1	-
Ženski	67	53	-	-	5	-	-	4	-	-
Oba	155	133	-	-	6	-	2	5	1	-
Pol	Finansijsko posredovanje	Nekretnine	Državna uprava i odbrana	Obrazovanje	Zdravstveni i socijalni rad	Ostale uslužne aktivnosti	Privatna domaćinstva	Eksteritorijalne organizacije i tela	Nepoznato
Muški	-	1	2	-	-	-	-	-	-
Ženski	-	-	1	1	-	2	-	-	1
Oba	-	1	3	1	-	2	-	-	1

Reference

1. Korišćena Literatura
2. Izvor Monografija Podunavske oblasti 1812-1927 sastavio Dr, Vladimir Margan biv. Predsednik Oblasnog odbora Komesar Oblasne Samouprave, objavljeno (1927)„Napredak Pančevo,,
3. Teritorija Podunavske Oblasti napisao Dr. Vladimir Margan Predsednik Obl. Odbora Smederevu (1928 g.)*
4. Istorijiski preglad Podunavske Oblasti Banatski deo napisao: Feliks Mileker bibliotekar i kustos gradske biblioteke i muzeja u Vršcu 1928 g.
5. A delibláti homok hőmérséklet ingadozása-u.a. (Mathem. És természtud. Ertes. 1903)
6. Délmagyar. őskori régisiségi leletei; Feliks Mileker Temesvár (1891).
7. Der europäische Flugsand J. (1873).
8. Letopis Period 1812 – 2009 g. Peščari Napisao M. Marina:(Beč 2009) Sastavio od Pisanih tragova, Letopisa, po predanju o selu Mali Žam nastanak sela ko su bili Doseljenici čime se bavili meštani.
9. Borovszky Samu, Temes varmegye, Kiszsám (Mali Žam), str. 60

Spoljašnje veze

Mali Žam na Wikimedijinoj ostavi

• Mape, aerodromi i vremenska situacija lokacija (Fallingrain)
• Satelitska mapa (Wikimapia)
• Gugl satelitska mapa (Maplandia)
• Plan naselja na mapi (Mapquest)