Esztergom
Esztergom ([ˈɛstɛrɡom]; Estergom; arh. sh. Ostrogon, njem. Gran, slov. Ostrihom), grad i pristanište na Dunavu u sjevernoj Mađarskoj, u županiji Komárom Esztergom, nasuprot slovačkom gradu Štúrovu; 28 102 st.[1]
Esztergom
| |
|---|---|
 | |
| Koordinate: 47°47′N 18°44′E / 47.783°N 18.733°E | |
| Država |  Mađarska
|
| Županija | Komárom-Esztergom |
| Vlast | |
| - gradonačelnik | Etelka Romanek |
| Površina | |
| - Urbano područje | 99.35 km²[1] |
| Visina | 105 |
| Stanovništvo (2015.) | |
| - Urbano područje | 28,102[1] |
| - Urbana gustoća | 282.9 stan./km²[1] |
| Vremenska zona | UTC+1 (UTC+2) |
| Poštanski broj | 2500–2509 |
| Pozivni broj | 033 |
| Službene stranice www.esztergom | |
| Karta | |
  Esztergom | |
Geografske karakteristike uredi
Esztergom leži na brežuljku iznad Dunava, koji na tom mjestu formira granicu sa Slovačkom, udaljen oko 50 km sjeverozapadno od glavnog grada Budimpešte.
Estergom je bio glavni grad Kraljevine Mađarske između 10 i 13. veka i bio je kraljevski grad sve dok se tadašnji mađarski kralj Bela IV. nije prvo premestio u Visegrád i posle u Budim.
Estergom je i danas sedište primasa katoličke crkve u Mađarskoj.
Grad ima poznati muzej kršćana (Keresztény Múzeum), gde je najveća umetničkih kolekcija vezanih za crkvu u hrišćanstvo u Mađarskoj. Takođe grad ima i baziliku koja je najveća u Mađarskoj. Po pesmi iz Nibelunga, Estergom je bio Atilino (Etzel) sedište.
Novija znamenitost grada je most Marije Valerije (Mária Valéria híd), koji povezuje Estergom sa gradom Šturovo (Štúrovo) u Slovačkoj. Originalno most je bio sagrađen 1895. godine, ali su ga nemačke trupe prilikom povlačenja 1944. godine, porušile. Ponovo je podignut 2001. godine uz pomoć priloga iz Evropske unije.
Istorija grada uredi
Estergom je jedan od najstarijih gradova u Mađarskoj. U bogatoj istoriji grada smenjivali su se vladari, po mađarsku značajni politički događaji, građene palate i crkve, koje su zatim uništavane u mnogim bitkama oko ovog grada, prolazak i uništavanje od strane tatarskih i turskih hordi i na kraju završeno je sa rekonstrukcijama i obnovom.
Ostaci srednjevekovnog Estergoma se danas nalaze ispod današnjeg grada i do njih se može dopreti samo arheološkim iskopavanjima. Uzrok ovome je to da je stari grad bio uništen za vreme, 150 godišnje vladavine Osmanlija. Stanovnici tadašnjeg grada su bili ubijeni ili zarobljeni ili su pobegli na druga mesta. Posle povlačenja Turaka iz regiona, došli su novi stanovnici i napravili novi grad na ruševinama starog. Po rezultatima najnovijih arheoloških iskopavanja ispod zamka na brdu (Várhegy) i okoline, ovi predeli su bili nastanjeni jiš od vremena Ledeno doba|ledenog doba, od pre nekih 20.000 godina. Prvi poznati ljudi, plemena, koja su naseljavala ove predele su Kelti iz zapadne Evrope. Kelti su naseljavali ove predele negde oko 350. pne.. Keltsko prebivalište leži upravo ispod zamka i trajalo je sve do dolaska Rimljana. Tokom rimske vladavine ovde se nalazila veoma važna i prometna granica rimske provincije Panonije, tada je naselje bilo poznato pod imenom Solva. Pod ostacima tvrđave grada takođe su nađeni tragovi pripadnika nemačkih i avarskih plemena koji se naselili u doba slabljenja rimske imperije i njegovog pada.
Naselje je prvobitno bilo osnovano oko Velikomoravskog zamka i dobilo je na značaju 960. godine, kada je Geza, vladajući princ mađara, izabrao estergom za rezidenciju. Njegov sin Vajk, je rođen ovde u palati dvorca na brdu (Várhegy) između 969-975.
Tokom 973, Estergom, je bio poprište važnih istorijskih događaja. Na Uskrs te godine princ Geza je poslao delegaciju na međunarodnu konferenciju o miru kod Otona I, ponudivši mir i tražeći da mu dođu misionari.
Prinčevski dvor se nalazio na severnoj strani brda a na vrhu se nalazila bazilika posvećena svetom Adalbertu, gde je po legendi kršten Sveti Stefan. Crkva svetog Adalberta je bila sedište nadbiskupa Estergoma i glavna rimokatolička crkva u tadašnjoj Mađarskoj
Već u to vreme Estergom je postao veliki zanatski i trgovinski centar. Po nekim izvorima svoje današnje ime je dobilo po naselju Estrogin (Esztrogin), koje su osnovali bugarske zanatlije koji su pravili oklope za vitezove.
Tokom 1000. godine, Stefan I je bio krunisan u Estergomu. Od tada pa sve do početka 13. veka odavde se vladalo Mađarskom. U ovom periodu je izgrađen zamak, koji nije samo bio kraljevska rezidencija već i politički i religijski centar mađarske. Nadbiskup iz Estergoma je bio odgovoran za deset biskupija koje su osnovane od strane Svetog Stefana. Nadbiskup je takođe pored svojih svetovnih dužnosti obavljao i krunisanje mađarskih vladara tokom ovog perioda sve do 1241. godine i invazije Mongola.
Gradski savet Estergoma je bio sastavljen, uglavnom, od najbogatijih ljudi stanovnika grada. Ti građani su bili francuskog, španskog, flamanskog, valonskog i italijanskog porekla koji su se bavili trgovinom. Estergom je dobio grb u 13. veku, kada je ovaj grad postao mesto u kojem su se sastajali strani državnici, jedan od primera je i sastanak Konrada II sa Belom III. Arnold Lubek (Arnold fon Lübeck), istoričar koji je putovao sa Fridrihom Barbarosom, je nazvao ovaj grad metropolom Mađara (quae Ungarorum est metropolis).
Trinaesti vek označava početak pada moći Estergoma. Prvo su Tatari postali opasnost za grad i stanovništvo, zatim u kasnijem periodu Turci, tako da je broj stanovnika i ekonomska moć grada opadala sve do sredine 18. veka. Odlaskom Turaka, ovaj grad su ponovo počeli da naseljavaju hrišćani mađarskog, nemačkog i slovačkog porekla i gradu je polako vraćen stari sjaj.
Demografija uredi
Demografski podaci iz (2001) uredi
Stanovništvo po nacionalnosti: mađari: 92,9%; romi: 2,4%; poljaci: 0,1%; nemci: 1,4%; rumuni: 0,1%; slovaci: 1,3%; nepoznatog porekla: 6,0%
Veroispovest: rimokatolici: 65,8%; grko katolici: 0,9%; reformati: 7,4%; evangelisti: 1,2%; ostale veroispovesti: 0,9%; ateisti: 11,9%; nepoznato: 12,0%[2]
Broj domaćinstava:
Demografija kroz istoriju uredi
|
|
|
¹ 9,349 živi u kraljevskom gradu
Izvori uredi
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 „Hungary: Major Cities & Towns” (engleski). City population. Pristupljeno 19. 04. 2016.
- ↑ http://portal.ksh.hu/pls/portal/cp.hnt_telep?NN=25131[mrtav link]
Vanjske veze uredi
- Fotografije iz vazduha: Estergom (Prvi deo) (Drugi deo)
- Foto galerija Estergom Arhivirano 2007-09-28 na Wayback Machine-u
- Internet stranica
- Estergomska bazilika
- Keresztény Múzeum (Muzej hrišćana)
- Srednjevekovni Estergom Arhivirano 2009-04-12 na Wayback Machine-u
- Novosti, politika i kulturno događaji u Estergomu