Dvanaesta dinastija Egipta

(Preusmjereno sa stranice Dvanaesta dinastija (Egipat))
Dinastije faraona
starog Egipta
predinastički Egipat
protodinastički period
rani dinastički period
1. 2.
Staro kraljevstvo
3. 4. 5. 6.
prvi prelazni period
7. 8. 9. 10.
11. (samo Teba)
srednje carstvo
11. (ceo Egipat)
12. 13. 14.
drugi prelazni period
15. 16. 17.
Novo carstvo
18. 19. 20.
treći prelazni period
21. 22. 23. 24. 25.
kasni period
26. 27. 28.
29. 30 31.
Grčko-rimski period
Ptolomejska dinastija-Rimsko Carstvo

Jedanaesta (za sav Egipat), Dvanaesta, Trinaesta i Četrnaesta Dinastija drevnog Egipta se često navodi pod zajedničkim nazivom Srednje kraljevstvo.

Vladari

uredi

Poznati vladri u historiji egipta za Dvanaestu dinastiju su:

Dvanaesta dinastija
Ime Datum
Amenemhat I 1991. pne.1962. pne.
Senusret I (Sezostris I) 1971. pne.1926. pne.
Amenemhat II 1929. pne.1895. pne.
Senusret II (Sezostris II) 1897. pne.1878. pne.
Senusret III (Sezostris III) 1878. pne.1839. pne.
Amenemhat III 1860. pne.1814. pne.
Amenemhat IV 1815. pne.1806. pne.
Sobekneferu 1806. pne.1802. pne.

Kronologija Dvanaeste dinastije se smatra najstabilnijom i najpouzdanijom od svih dinastija prije stvaranja Novog kraljevstva. Manethon je utvrdio da je dinastija imala sjedište u Tebi, ali iz suvremenih izvora je jasno da je prvi kralj svoju prijestolnicu preselio u novi grad pod imenom "Amenemhat-itj-tawy" ("Amenemhat Preuzimač Dvije zemlje"), skraćeno nazvano Itjtawy. Položaj Itjtawayja nije nađen, ali se vjeruje da je bio u blizini Fayyuma, najvjerojatnije kraj kraljevskog groblja u el-Lishtu. Egiptolozi ovu dinastiju smatraju vrhuncem Srednjeg kraljevstva.

Redoslijed vladara je dobro poznat na temelju nekoliko izvora — dva popisa zabilježena u hramovima u Abydosu i jedan u Saqqari, kao i u Manethonovom djelu. S obzirom da se datum zapisan u doba vladavine Senusreta III može usporediti sa sotičkim ciklusom, mnogi događaji iz vremena ove dinastije su jasno smješteni u određenu godinu pne..

Dinastiju je osnovao Amenemhat I, koji je prije toga bio vezir posljednjeg faraona Jedanaeste dinastije, Mentuhotepa IV. Njegove vojske su vršile pohode do Drugog katarakta na Nilu i na Bliski Istok, gdje je ponovno uspostavio diplomatske odnose sa Byblosom i vladarima Egejskog mora. Njegov sin Senusret I očeve uspjehe je nastavio s pohodom na Treći katarakt, ali su sljedeći vladari bili zadovoljni s mirom te uživali u trgovini i dankom koje je na dvor donosila vladavina faraona do Senusreta III.

Vidjevši da je Nubija postala buntovna za vrijeme ranijih vladara, Senusret je u nju slao kaznene ekspedicije; također je slao ekspedicije na Levant. Ti vojni su stvorili legendu o moćnom ratniku po imenu Sezostris, koga spominju Manethon, Herodot i Diodor Sikul. Ovaj osvajač nije samo pokorio zemlje Senusreta III, nego i Aziju, te prešao u Evropu kako bi Egiptu pripojio Trakiju.

Senusretov nasljednik Amenemhat III je nastavio s vanjskom politikom svojih prethodnika. Međutim, nakon Amenemhata je energija dinastije bila uglavnom potrošena, a nagomilane probleme je morao rješavati posljednji vladar - kraljica Sobekneferu. Amenemhat je upamćen po zagrobnom kompleksu u Hawari koga je sagradio, a koga Herodot, Diodor i Strabon spominju kao "Labirint". Pod njegovom vladavinom se također prvi put eksploatirana močvarna oblast Fayyum.

Faraoni Dvanaeste dinastije su poznati i po najranijoj izgradnji kanala koji je išao kroz Wadi Tumilat; on je kasnije obnovljen pod kraljem Nehom II i Darijem I; (v. Veliki sueski natpisi Darija Velikog).

Drevna egipatska književnost

uredi

Za vrijeme Dvanaeste dinastije je došlo do rafiniranja drevne egipatske književnosti. Vjerojatno najpoznatije djelo iz ovog perioda je Priča o Sinuheu, od koje je sačuvano nekoliko kopija na papirusima. Također je za vrijeme dinastije napisan veliki broj didaktičkih spisa, od kojih su najpoznatije Instrukcije Amenemhata i Priča o Govorljivom seljaku.

Faraoni od Dvanaeste i do Osamnaeste dinastije se također smatraju zaslužnim za očuvanje nekih od najznačajnijih egipatskih papirusa:

Povezano

uredi