Nacionalni park Denali
Denali (engleski: Denali National Park and Preserve) je nacionalni park i rezervat prirode u srcu Aljaske.[1]
| Nacionalni park Denali Denali National Park and Preserve | |
|---|---|
 Pogled na McKinley | |
| Lokacija | |
| Položaj | Aljaska |
| Najbliži grad | Healy |
| Država |  Sjedinjene Američke Države |
| Koordinate | |
| Historija | |
| Osnovan | 1980. |
| Karakteristike | |
| Površina | 1,918.500[1] ha |
| Administracija | |
| Posjećenost | 392 844 |
| Web-stranica | |
| www.env.gov.bck | |
Geografija uredi
Denali je veliki prostor netaknute prirode, alpske tundre i tajge. Park leži otprilike na istoj udaljenosti od Fairbanksa na sjeveroistoku i Anchoragea na jugoistoku, udaljen nekih 320 km južno od Arktičkog kruga, u subarktičkoj zoni.
Nacionalni park i rezervat prirode Deneli, formirani su 1980., na prostoru bivšeg Nacionalnog parka McKinley (osnovanog još 1917.) i dodatnom prostoru od 16.590 km².[1] Tako da park danas ima površinu od 19.187 km². uz dodatnih 5400 km² koliko ima rezervat prirode, on je inače podjeljen na dvije jedinice, jednu na sjeverozapadu i drugu jugozapadu. Uz to park na jugoistoku graniči Državnim parkom Deneli. Uprava parka nalazi se u sjeveroistočnom uglu parka, a stanica čuvara parka (rangera) koji upravljaju alpinističkim aktivnostima u parku, kod Talkeetne 160 km južno od ulaza.
UNESCO je 1976. proglasio park rezervatom biosfere.[1]
Park i rezervat obuhvaćaju samo srce planinske Aljaske, ali i velike površine niskih brda i močvarnih ravnica koje leže sjeverno od planina. Centralni dio parka i njegova najveća atrakcija je planina McKinley, najviši vrh Sjeverne Amerike, koja se danas sve više zove Denali ("Najviša"), to je inače drevno indijansko ime za tu planinu na njihovom jeziku.[1] Visina McKinleya od 6194 metara, izmjerena je još početkom 1950-ih. Od tada je bilo puno pokušaja da se preciznije izmjeri visina planine, jedan od takvih bio je i onaj iz 2010. koristeći naprednu radarsku tehnologiju. Rezultat tog mjerenja iznosio je 6168 metara, on je objavljen u septembru 2013., ali se i dalje smatra neslužbenim.[1]
Ostale atrakcije tog parka su veliki glečeri u Aljaškom masivu, planina Foraker visoka 5304 metara, ali i drugi visovi u masivu, viši od 3050 metara.[1] Atrakcija je i kotlina rijeke Savage na zapadu parka, prostor netaknute prirode.[1]
Područje bivšeg Nacionalnog parka McKinley je danas određeno kao rezervat prirode. Zbog tog je vožnja privatnim motornim vozilima po većem dijelu parka zabranjena, umjesto toga posjetioce voze mali autobusi, koji rade od kraja maja do sredine septembra.[1] Alpinisti su se prvi put popeli na McKinley 1913. a od tad se svake godine na planinu uspne po stotinjak penjača. Pored planinarenja i hodanja po parku, za turiste se ljeti organiziraju i foto safariji na divlje životinje i panoramsko razgledavanje parka malim avionima. A zimi kad su do većine parka, zatvorene sve pristupne ceste, posjetioci parka bave se skijaškim trčanjem, šetnjama, vožnjom psećim sanjkama, ili motornim saonicama (ali samo u ograničenim zonama).[1] Izuzev male zone na ulazu u park gdje su staze dobro označene, unutar ostatka parka postoji samo nekoliko označenih staza pa je kretanje po parku bez vodiča rizična avantura. Ljeti se većina posjetioca kreće u neposrednoj blizini ulaza u park i sjeveroistočno od planine McKinley. Unutar parka ima nekoliko kampova, ali ne postoji nikakav hotel ili motel u kom se može prenoćiti, osim nekoliko privatnih pansiona duž pristupne ceste koji rade tokom ljeta.[1]
Flora i fauna uredi
Tokom kratkog ljeta u parku nikne više od 1500 vrsta biljaka, uključujući i neke od 430 vrsta cvijeća. Po riječnim kotlinama raste tajga smrekovih topolinih i brezovih šuma.[1] Iznad zone rasta drva prostire se zona tundre po kojoj raste bilje prilagođeno kratkoj vegetaciji; nisko grmlje, sitno poljsko cvijeće, borovnice, šaševi i alpska trava.[1]
Od velikih sisavaca po parku su najbrojniji losovi, smeđi (grizli) i crni medvjedi, vukovi, sobovi i aljaške ovce.[1] Od manjih sisavaca ima puno lisica, rosomaha, američkih zečeva, svizaca, risova, voluharica, lemina i ostalih glodavaca. Po parku živi više od 150 vrsta ptica (od kojih su većina selice), uključujući patke, gavrane, sove, orlove, sure orlove i jastrebe.[1]
Klima uredi
Zime su duge i hladne, obično traju od kraja septembra do aprila. Temperature u najhladnijim mjesecima mogu se spustiti i ispod -18°C, i to na duže vrijeme, a mogu pasti i do -40 °C za hladnih noći.[1] Ljeta su kratka i svježa, počinju od kraja maja i traju do početka septembra, s prosječnim temperaturama oko 24 °C za najtoplijih dana. Snijeg može pasti u bilo kojem mjesecu, a zimi ga najviše napada po južnim obroncima Aljaškog masiva. Temperature se inače kao i svuda smanjuju sa visinom, tako da dnevne temperaturne razlike mogu biti ekstremne, naročito u zimskim mjesecima.[1]
