1526
godina
(Preusmjereno sa stranice 1526.)
- Ovo je članak o godini 1526.
Godina 1526 (MDXXVI) bila je redovna godina koja počinje u ponedjeljak (1. jan./sij. po julijanskom kalendaru).
Milenijum: | 2. milenijum |
---|---|
Vjekovi: | 15. vijek – 16. vijek – 17. vijek |
Decenija: | 1490-e 1500-e 1510-e – 1520-e – 1530-e 1540-e 1550-e |
Godine: | 1523 1524 1525 – 1526 – 1527 1528 1529 |
Gregorijanski | 1526. (MDXXVI) |
Ab urbe condita | 2279. |
Islamski | 932–933. |
Iranski | 904–905. |
Hebrejski | 5286–5287. |
Bizantski | 7034–7035. |
Koptski | 1242–1243. |
Hindu kalendari | |
• Vikram Samvat | 1581–1582. |
• Shaka Samvat | 1448–1449. |
• Kali Yuga | 4627–4628. |
Kineski | |
• Kontinualno | 4162–4163. |
• 60 godina | Yang Vatra Pas (od kineske Ng.) |
Holocenski kalendar | 11526. |
Podrobnije: Kalendarska era |
Događaji
uredi- Januar/Siječanj
- siječanj, početkom - Pavle Bakić na ugarskom dvoru izveštava o turskim planovima za osvajanje Budima[1].
- 12. 1. - Pál Tomori, kaločki nadbiskup i branitelj južne Ugarske, došao u Budim da se odrekne titula jer njegove čete i posade 11 mjeseci nisu dobile plaću (vratio se u ožujku na molbu papinskog legata Burgija).
- 14. 1. - Madridski ugovor: zarobljeni francuski kralj François I se morao odreći prava u Italiji, Flandriji i Artoa, te predati Burgundiju Karlu V.
- 25. 1. - Veliki sabor Hrvatske i Slavonije u Križevcima, otkazuju posluh kralju Ljudevitu, Krsto Frankapan predlaže da se priklone caru Karlu i nadvojvodi Ferdinandu[2].
- Februar/Veljača
- 6. 2. - Franko-otomanski savez: u Francusku stigao potvrdan Sulejmanov odgovor na predloge kraljice-majke Lujze Savojske.
- ca. 14. 2. - Sud odredio da Ivan Zapolja nema prava na imovinu pokojnog Lovre Iločkog, već da ona pripada ugarskoj kruni - rascjep između Zapolje i palatina Verbecija.
- 27. 2. - Protestantski kneževi iz Nemačke osnovali Ligu iz Torgaua.
- Mart/Ožujak
- 11. 3. - Stjepan Brodarić vrhovni državni kancelar Ugarske nakon nepopularnog Lasla Salkaja, takođe postavljen i za srijemskog biskupa.
- + Car Karlo V se oženio Izabelom Portugalskom.
- 22. 3. - Kralj Fransoa (pušten 6. 3.) izjavljuje, uz papin blagoslov, da se neće pridržavati Madridskog ugovora jer je iznuđen.
- 27. 3. - Nadvojvoda Ferdinand I odredio Nikolu Jurišića za vrhovnoga kapetana vojske protiv Turaka (o tome je obavestio kralja Ljudevita koji je na to pristao).
- April/Travanj
- 21. 4. - Bitka kod Panipata: Babur poražava lodiski Delhi Sultanat, Ibrahim Lodi poginuo - početak Mogulskog Carstva u Indiji koje traje do 1857.
- travanj - Bosanski paša opsjeda Krupu krbavskog kneza Ivana Karlovića.
- 23. 4. - Sultan Sulejman I krenuo sa vojskom iz Carigrada (u Ugarskoj se za ovo saznalo koncem svibnja)[3].
- 28. 4. - Ugarski sabor: Stjepan VII. Báthory opet postavljen za palatina, nakon bjekstva Istvána Werbőczyja[4].
- Maj/Svibanj
- 22. 5. - Rat Konjačke lige (sedmi Talijanski rat): papa Klement VII. i Francuzi protiv cara Karla u Italiji.
- 23. 5. - Tranzit Venere, poslednji pre nego što su filteri omogućili njegovo osmatranje.
- Jun/Lipanj
- 9. 6. - Go-Nara je novi japanski car (do 1557).
- Jul/Srpanj
- srpanj, početkom - Sultan Sulejman stigao u Beograd; veliki vezir Ibrahim-paša se utaborio nekoliko dana ranije kod Zemuna gdje su mu se pridružile bosanske (Kosrev-paša) i hercegovačke čete i Bali-beg beogradski.
- 10. 7. - Španci zauzeli Milano.
- 18. 7. - Ugarski kralj poklonio grad Šoljmoš Pavlu Bakiću.
- jul - Brod Santiago, jedan iz de Loaísine ekspedicije upućene zapadnim putem prema Začinskim ostrvima, stigao do zapadne obale Meksika.
- 28. 7. - Turci zauzeli Petrovaradinsku tvrđavu (varoš zauzeta 15. 7.).
- Avgust/Kolovoz
- 1. 8. - Ugovorom u Speyeru Krsto Frankopan stupio u službu nadvojvode Ferdinanda.
- 6. 8. - Kralj Ludvig II stigao na zborište u Tolnu (u međuvremenu pao i Ilok).
- 8. 8. - Osijek i Erdut se predali Mustafa-paši Jahjaogluu.
- 14. 8. - Sulejman u Osijeku, gradi se most preko Drave kojim prelazi turska vojska (sam Sulejman zatim srušio most 23. 8.).
- U ovo vrijeme palo i Đakovo.
- avgust - Francisco Pizzaro kreće iz Paname sa dva broda i 160 ljudi prema jugu; Bartolomé Ruiz prešao ekvator, zarobio indijanski splav sa vrednim predmetima.
- 21. 8. - Alonso de Salazar (pripadnik de Loaísine ekspedicije) otkrio Maršalove Otoke.
- 27. 8. - Reichstag u Speyeru, privremeno suspendovan Wormski edikt protiv protestantizma (vraćen 1529).
- 29. 8. - Mohačka bitka, Turci na čelu sa Sulejmanom Veličanstvenim razbili mađarsku vojsku i državu, poginuo kralj Ljudevit II (kraj nada i za Srbiju).
- Septembar/Rujan
- 10. 9. - Sulejman ušao u Budim - varoš spaljena, kraljevski dvor opljačkan; isto se desilo i Pešti.
- Sultan se 25. 9. vraća nazad, 7. 10. je u Petrovaradinu, u međuvremenu opustošeni krajevi između Dunava i Tise.
- Turci iz Ugarske i Slavonije odvode 200.000 robova[5].
- 23. 9. - Slavonski sabor u Koprivnici, plemstvo bira Krstu Frankopana za vođu (on zatim zaposjeda županije između Drave i Dunava)[6].
- Oktobar/Listopad
- jesen? - Bačkom zagospodario Jovan Nenad koji se proglasio za srpskog cara, sedište mu je u Subotici.
- + Despot Stevan Berislavić ima neke uspehe u Sremu.
- 14. 10. - U Hainburgu se sastaju Ferdinand i njegova sestra, udova kraljica Marija, a u Tokaju Zapoljine pristalice.
- 24. 10. - Austrijski nadvojvoda Ferdinand I izabran za češkog kralja (do 1564, naslednost nije odmah priznata).
- Novembar/Studeni
- 11. 11. - Ivan Zapolja krunisan za kralja u Stolnom Biogradu, kojeg je zaposeo Pavle Bakić[7] (Zapoljina stranka se poziva na zaključak iz 1505. kojim se strancima zabranjuje presto).
- Krsto Frankopan tokom mjeseca prelazi na Zapoljinu stranu, ovaj ga postavlja za bana Hrvatske i Slavonije itd. (Ferdinandov ban je Franjo Baćan).
- Decembar/Prosinac
- 16. 12. - Ugarski sabor u Požunu/Bratislavi izabrao Ferdinanda za mađarskog kralja (bez krunisanja jer je kruna u Zapoljinim rukama).
- Pavle Bakić, Marko Jakšić, Radič Božić, Petar Ovčarević, kao i Jovan Nenad su za Zapolju; despot Stevan Berislavić je za Ferdinanda pa mu je Zapolja uzeo titulu.
- 31. 12. - Počinje Cetinski sabor, hrvatsko plemstvo bira Ferdinanda.
Tokom/tijekom godine
uredi- Dubrovačka Republika priznaje osmanskog sultana za vrhovnog gospodara (danak plaćaju već decenijama).
- Početak seoba iz Bosne u Hrvatsku[8].
- Biskup Franjo Jozefić izrekao interdikt Senju zbog njegovih kapetana[9].
- De vita et gestis Christi Jakova Bunića.
- Vasilije III., veliki knez Moskve se oženio drugi put, Jelenom Glinskom, kćerkom Ane Jakšić.
- Mlečani ukinuli javne gozbe u Kotoru povodom proslave sv. Trifuna[10].
- Završena štampa Tyndale-ove Biblije na engleskom.
- Oružar Maestro Bartolomeo Beretta osnovao firmu Beretta.
- Kemal Pašazade postaje osmanski šeih-ul-islam.
- Sebastian Cabot krenuo u oplovljavanje sveta, međutim vesti o bogatom carstvu (Inka) ga navode da krene uz Rio de la Platu.
Rođenja
uredi- 19. 2. - Carolus Clusius, botaničar († 1609)
- Franjo Tahy, velikaš († 1573)
Smrti
uredi- 23 - 26. 2. - Dijego Kolumbo, vicekralj "Indije" (* ca. 1480)
- 21. 4. - Ibrahim Lodi, poslednji sultan Delhija
- 19. 5. - Go-Kashiwabara, japanski car (* 1464)
- 20. 7. - García Jofre de Loaísa, moreplovac (* 1490)
- 4. 8. - Juan Sebastián Elcano, moreplovac (* 1476)
- 29. 8. - Ludovik II. Jagelović, ugarsko-hrvatsko-češki kralj (* 1506)
- 29. 8. - Pál Tomori, mađarski zapovednik (* ca. 1475)
- 29. 8. - György Zápolya, sin Ivana Zapolje (* ca. 1488)
- 5. 9. - Alonso de Salazar, moreplovac
- 18. 10. - Lucas Vázquez de Ayllón, istraživač
- Marin Bečić (Marin Beçikemi), hroničar (* 1468)
Reference
uredi- ↑ V. Klaić, str. 349
- ↑ V. Klaić, str. 347
- ↑ V. Klaić, str. 350
- ↑ V. Klaić, str. 336
- ↑ Jovan Hadži Vasiljević, Muslimani naše krvi u Južnoj Srbiji, rastko.rs
- ↑ V. Klaić, Svezak treći, dio prvi str. 59
- ↑ Vladimir Ćorović, Srbi pod tuđom vlašću, rastko.rs
- ↑ Ćorović, Nove srpske seobe, rastko.rs
- ↑ V. Klaić, Svezak treći, dio prvi str. 38
- ↑ Петар Д. Шеровић, Св. Трифун у Котору и Бокељска морнарица, rastko.rs
- Vjekoslav Klaić,
- Svezak drugi: dio treći.... Treća knjiga: Doba kralja Matijaša Korvina i Jagelovića (1458-1526) (archive.org)
- Svezak treći: dio prvi..... Prva knjiga: Doba kraljeva Ferdinanda I., Maksimilijana i Rudolfa (1527-1608) (archive.org)