Rajko Jovanović
Rajko Jovanović (Niš, 19. maj 1898 — Mali Jastrebac, 22. jun 1942) bio je pravnik, publicista, političar i učesnik Narodnooslobodilačke borbe.
| RAJKO JOVANOVIĆ | |
|---|---|
 Rajko Jovanović | |
| Datum rođenja | 19. maj 1898. |
| Mesto rođenja | Niš Kraljevina Srbija |
| Datum smrti | 22. jun 1942. (44 god.) |
| Mesto smrti | Mali Jastrebac Srbija |
| Profesija | pravnik |
| Član KPJ od | 1919. |
| Učešće u ratovima | Narodnooslobodilačka borba |
| Služba | NOV i PO Jugoslavije |
Biografija uredi
Rođen je 19. maja 1898. godine u Nišu. Gimnaziju je završio u Beogradu, a Pravni fakultet u Poatjeu (Francuska), maja 1919. godine. Tokom studija, postao je član Socijaldemokratske partije Francuske. Po povratku u Kraljevinu SHS, postao je član Socijalističke radničke partije Jugoslavije (komunista) i sekretar rejonskog komiteta na Čukarici. Učestvovao je na Vukovarskom kongresu KPJ 1920. godine, gde se priključio komunističkoj frakciji.
Nakon Obznane 1921. godine i zabrane rada Komunističke partije Jugoslavije, učestvovao je u formiranju ilegalnih organizacija KPJ. Tokom frakcionaških borbi, priključio se grupi oko Triše Kaclerovića i Moše Pijade, koja je istupala kao opozicija Simi Markoviću i tadašnjem rukovodstvu partije. Zastupao je kominternovsku liniju i bio jedan od glavnih partijskih ideologa, ali bez ugleda u radničkim redovima. Stalno je isticao opasnost od uticaja srpske socijaldemokratije i potrebu borbe protiv srpskog imperijalizma.
Istakao se kao advokat komunista uhapšenih 1921. godine, kao i u procesu protiv Moše Pijade 1925. godine. Učestvovao je u stvaranju Nezavisne radničke partije Jugoslavije 1923, a jula iste godine postao je njen oblasni skeretar za Srbiju.
Bio je na Prvoj i Drugoj zemaljskoj konferenciji KPJ u Beču 1922. i 1923, Trećoj zemaljskoj konferneciji u Beogradu 1924. i na Trećem kongresu KPJ u Beču 1926. godine. Više godina bio je član Centralnog komiteta KPJ, a od 1926. i član Politbiroa CK KPJ. Postavljen je 1924. na čelo Centralne sindikalne komisije. Bio je član i sekretar Centralnog komiteta Saveza komunističke omladine Jugoslavije. Na savetovanju u Moksvi 1928. godine, bio je smenjen sa svih funkcija kao frakcionaš.
Bio je saradnik i urednik više komunističkih listova, od kojih su neki „Radničke novine“ (1920-1921), „Slobodna reč“ (1921-1922), „Radnik“ (1922-1924), „Okovani radnik“ (1924), „Naši dani“ (1924), „Istina“ (1925), „Radnički glas“ (1925), „Radnička borba“ (1933) i ostali.
Bio je uhapšen avgusta 1929. godine i izveden pred Državni sud za zaštitu države. Uskoro je bio oslobođen usled nedostatka dokaza. O svojim zatvorskim iskustvima objavio je u Zagrebu 1929. godine brošuru „Glavnjača kao sistem“ sa predgovorom Miroslava Krleže.
Po odluci CK KPJ, emigrirao je u Beč 1932, potom u Sovjetski Savez, gde je boravio jedno vreme na Kavkazu. Potom se vratio u Moskvu i bio aktivan u radu Crvene sindikalne internacionale. U vreme pogoršanih odnosa KPJ sa Kominternom, otišao je 1937. u Pariz. U to vreme dolazi u sukob sa novim Titovim rukovodstvom, koje je vodilo kampanju protiv njega i drugih "špijuna, provokatora i duplih agenata" (Mustafa Golubić, Pavle Bastajić, Labud Kusovac...).[1] Po povratku u Jugoslaviju 1939, bio je uhapšen na granici. Sproveden je u logor za komuniste kod Bileće, a pušten krajem 1940, po zatvaranju logora.
Učesnik je Narodnooslobodilačke borbe od 1941. godine. Bio je politički komesar Jablaničko-pasjačkog partizanskog odreda, sve do svoje pogibije 22. juna 1942. godine.
Literatura uredi
- Srpski biografski rečnik (knjiga četvrta), „Matica srpska“, Novi Sad 2009. godina.