Nezavisna radnička partija Jugoslavije
Nezavisna radnička partija Jugoslavije (NRPJ) je bila politička partija u Kraljevini Jugoslavije, koja je postojala od 1923. do 1924. godine. Ova partija predstavljala je legalan obik rada, tada ilegalne, Komunističke partije Jugoslavije (KPJ).
Hronologija
urediOsnivačka konferencija NRPJ održana je u Beogradu 13. i 14. januara 1923. godine. Na konferenciji je bio usvojen Program i Statut partije, koji se u mnogome nije razlikovao od Programa i Statuta KPJ, donešenog na Vukovarskom kongresu, 1920. godine. Rukovodstvo NRPJ je bilo u rukama desne frakcije KPJ, čiji je vođa bio Sima Marković. NRPJ je imala i svoj legalni organ „Radnik“, koji je zamenio „Radničke novine“, a avgusta 1923. godine pokrenut je i teoretski časopis „Borba“.
Odluke Treće zemaljske konferencije KPJ, održane decembra 1923. godine u Beogradu, saopštene su partijskom članstvu putem lista „Radnik“, organa NRPJ, a na osnivu njih je u NRPJ sproveden referendum i velika većina članova ih je usvojila. Na ovom referendumu izabrano je i novo rukovodstvo NRPJ, na čelu sa Trišom Kaclerovićem.
Partija je učestvovala na izborima 1923. godine i osvojila samo 18.000 glasova. Jula 1924. godine vlast je donela odluku o zabrani partijski organa „Radnika“ i „Borbe“, ubrzo posle toga je donesena i odluka o zabrani partije.
»Komunistička radnička partija produžila je naročito u posljednje vreme živu akciju na razorenju reda i poredka u državi i na ugrožavanju državnog opstanka. To oni čine i ako je svaka organizacija zabranjena zakonom o zaštiti javne bezbednosti i poretka u državi. Naročito komunistička partija tu svoju akciju protiv države sprovodi pod raznim izmenjenim nazivima svoga imena. Ona je pod firmom nezavisne radničke partije Jugoslavije, dalje pod imenom omladinske organizacije radnika, pa čak i po tajnim ćelijama, kopčama, trojkama itd. preduzela akciju da revolucionarnim i nasilnim putem sruši današnji poredak u državi i vaspostavi režim komunistički. S toga naređujem da se odmah rasture silom vlasti sve komunističke organizacije ma pod kojim imenom one postojale, jer od svog početka one produžuju rad komunističke partije i nisu legalizirane niti su priznate prema postojećem zakonu. [...] Poduzeti zakonske represije postupanja za inkriminacije bilo po zakonu o zaštiti države bilo kojim zakonom i prema svima ličnostima iz organizacije, naročito onima koja na vrhovima partije predstavljaju podstrekače i agitatore... zabraniti izlaženje i tajno rasprostranjen je svih komunističkih publikacija, knjiga, novina, bez obzira pod kakvom firmom ondje izlaze...« [1]
– Policijska okružnica Ministra unutrašnjih djela od 24. srpnja 1924.
Literatura
uredi- Mala enciklopedija Prosveta, Beograd 1959. godine