Leeds (čita se Lids) je grad i metropolitanski borough od 487,396 stanovnika[1] na sjeveru Engleske u Grofoviji West Yorkshire.

Leeds
Kolaž atrakcija grada
Kolaž atrakcija grada
Kolaž atrakcija grada
Koordinate: 53°47′N 1°32′W / 53.783°N 1.533°W / 53.783; -1.533
država  UK
Regija Yorkshire i Humber
Ceremonijalna grofovija West Yorkshire
Distrikt City of Leeds
Površina
 - Ukupna 111.633 km²[1]
Stanovništvo (2014.)
 - Grad 487,396[1]
 - Gustoća 4,366.1 sta./km²[1]
Vremenska zona UTC+0 (UTC+1)
Poštanski broj LS, WF, BD
Pozivni broj 0113 (Leeds), 01924 (Wakefield), 01937 (Wetherby), 01943 (Guiseley), 01977 (Pontefract)
Karta
Leeds na mapi Ujedinjenog Kraljevstva
Leeds
Leeds
Leeds na karti Ujedinjenog Kraljevstva

On je i administrativni centar distrikta City of Leeds od 774,060 stanovnika. [2]

Velika nalazišta ugljena i željezne rude u okolici, obilje vode iz rijeke Aire i njenih pritoka i odlične transportne veze preko Penninesa, pomogle su Leedsu da izraste u industrijsku prijestolnicu Yorkshira, njegov najveći grad i jedan od najvećih britanskih kulturnih centara.[3]

Geografske karakteristike

uredi

Leeds leži na rijeci Aire, udaljen 48 km sjeveroistočno od Manchestera.[3]

Grad ima više od 200 parkova i zelenih površina, koji se prostiru na površini većoj od 600 hektara.[3]

Historija

uredi

Leeds je niknuo za anglosaksonskih vremena na sjevernoj obali rijeke Aire kao lokalno trgovište.[3]

Povelju o statusu gradaa dobio je 1626. Do tad je već bio izrastao u značajan centar za manufakturnu proizvodnju tkanina, na bazi znanja kojeg su donjeli Flamanci tkalci u 14. vijeku. Leeds je tokom 16. vijeka, već bio mogućnosti da se ravnopravno nosi sa Yorkom i Beverleyom u proizvodnji i prometu vunenih tkanina. U doba industrijske revolucije otvorio se čitav niz lokalnih ugljenokopa, a tekstilna industrija nadmašila je važnost metalurgije, u tom razdoblju pstala je značajna proizvodnja keramike i lanenih tkanina. Završetak plovnog kanala do Liverpoola - 1816. pozitivno je djelovao na rast Leedsa. Nakon 1848. u vrijeme ekspanzije željeznice, grad je postao centar za izgradnju parnih lokomotiva.[3]

Krajem tog vijeka Leeds je naglo izrastao, prvukavši mnoge radnike da rade u njegovim tvornicama odjeće, tad se u grad doselilo u mnogo Židova.[3]

Privreda i transport

uredi

U današnjem Leedsu tvornice su koncentrirane uglavnom na jugu i istoku grada. One proizvode vrlo širok spektar roba od elektroničkih komponenti, metalnih konstrukcija, kemikalija, prehrambenih proizvoda, štampanih materijala do namještaja.[3]

Pored tog Leeds je značajan izdavački centar i važan regionalni centar za osiguranje i financije.[3]

Do grada ide autoput M1 iz Londona, koji se tu ukršta sa autoputem M62, iz Liverpoola i Manchester za Hull.[3]

Sjeverozapadno od grada kod Yeadona leži Internacionalni aerodrom Leeds - Bradford.

Znamenitosti, kultura i obrazovanje

uredi

Leeds ima brojne historijske građevine, jedna od najupečatljivijih je viktorijanska Palača burze (Leeds Corn Exchange) podignuta 1864., po projektu Cuthberta Brodricka. On je projektirao i Gradsku vijećnicu (1858), koja danas služi kao koncertna dvorana.[3]

Velika atrakcija je zgrada trgovačkog centra - Trinity iz 21. vijeka sa futurističkim staklenim krovom.[3]

 
Trgovački centar Trinity

Leeds ima poznati teatar i operu otvorenu 1878. Od značajnih muzeja Leeds ima Gradski muzej, Medicinski muzej Thackray i Kraljevski muzej oružja.[3]

Grad ima tri univerziteta: Univerzitet u Leedsu (osnovan 1904), Metropolitanski univerzitet Leeds (osnovan 1992.) koji je startao s radom 1970. kao Politehnika Leeds, ali ima korijene u školi iz 18. vijeka i Univerzitet Trinity (osnovan 2012.).[3]

Najpoznatiji stanovnik Leedsa bio je naučnik Joseph Priestley.[3]

Sport

uredi

Najpoznatiji sprotski klub iz Leedsa je nogometni klub Leeds United.

Izvori

uredi
  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 „United Kingdom: Yorkshire and the Humber” (engleski). City population. Pristupljeno 12. 11. 2016. 
  2. „United Kingdom: West Yorkshire” (engleski). City population. Pristupljeno 12. 11. 2016. 
  3. 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 3,11 3,12 3,13 Leeds (engleski). Encyclopædia Britannica. Pristupljeno 12. 11. 2016. 

Vanjske veze

uredi