1693
godina
(Preusmjereno sa stranice 1693.)
- Ovo je članak o godini 1693.
1693. bila je redovna godina koja počinje u četvrtak po Gregorijanskom kalendaru i redovna godina koja počinje u nedjelju po Julijanskom kalendaru.
Milenijum: | 2. milenijum |
---|---|
Vjekovi: | 16. vijek – 17. vijek – 18. vijek |
Decenija: | 1660-e 1670-e 1680-e – 1690-e – 1700-e 1710-e 1720-e |
Godine: | 1690 1691 1692 – 1693 – 1694 1695 1696 |
Gregorijanski | 1693. (MDCXCIII) |
Ab urbe condita | 2446. |
Islamski | 1104–1105. |
Iranski | 1071–1072. |
Hebrejski | 5453–5454. |
Bizantski | 7201–7202. |
Koptski | 1409–1410. |
Hindu kalendari | |
• Vikram Samvat | 1748–1749. |
• Shaka Samvat | 1615–1616. |
• Kali Yuga | 4794–4795. |
Kineski | |
• Kontinualno | 4329–4330. |
• 60 godina | Yin Voda P(ij)etao (od kineske Ng.) |
Holocenski kalendar | 11693. |
Podrobnije: Kalendarska era |
Događaji
urediJanuar/Siječanj – Mart/Ožujak
uredi- januar - Patrijarh Arsenije III obilazi manastir Lepavinu[1].
- januar? - Veliki turski rat: pregovori o primirju - preko holandskog ambasadora ponuđeno desetogodišnje primirje po principu uti possidetis ali sultan odbija[2] (zapravo "Beogradski predlozi" od prošle jeseni[3]).
- 11. 1. - Potres na Siciliji 1693.: erupcija Etne izaziva po nekim procjenama najjači potres u povijesti Italije (7,4 po Richterovoj ljestvici) koji pogađa Siciliju i dijelove Malte, te pokreće tsunamije. U njemu je poginulo oko 60.000 osoba.[4].
- 27. 3. - Dimitrie Cantemir nakratko nasleđuje oca kao vojvoda Moldavije, ali Turci postavljaju Constantina Ducu.
April/Travanj – Jun/Lipanj
uredi- 5. 4. - Predlog generala Hajzlera da se srpske čete podrede carskim zapovednicima, a civili nasele na Kumansko polje između Dunava i Tise, odn. da se zanatlije i trgovci presele u Budim i Peštu[1].
- april - Izdat ferman hercegovačkom paši da ne čini smetnje mitropolitu Simeonu pri sakupljanju dažbina, istaknuto pravo da ih ima pravo pobirati i od katolika - ali Mlečani mu nisu dozvolili povratak u Tursku[5].
- 18. 5. - Rat Velike alijanse: snage Luja XIV napadaju Heidelberg. Francuzi osvajaju grad četiri dana kasnije i raznose tornjeve dvorca uz pomoć eksploziva.
- maj - Okončana Suđenja vešticama iz Sаlema: oslobođeni preostali optuženi.
- jun - Umro hrvatski ban Nikola Erdödy, kralj Leopold će na molbu Hrvata imenovati grofa Adama Batthyányja (do 1703)[6].
- jun - Srbi iz kraja oko Marče se okupili u Lipovčanima, poručuju unijatskom episkopu Isaiji Popoviću da se "ostavi zagrebačkog biskupa" inače bi se moglo desiti da jednog dana izginu i on i kaluđeri[1][7].
- 27. 6. - Bitka kod Lagosa: francuska flota pobjeđuje nizozemsku i englesku flotu kraj Portugala, opljačkano mnogo trgovačkih brodova.
- jun-jul - Austrijske vlasti neuspešno pokušavaju regrutovati dve srpske regimente za rat protiv Francuske; ipak Antonije Znorić sa 1.000 ljudi se nalazi na francuskom frontu[8].
Jul/Srpanj – Septembar/Rujan
uredi- 29. 7. - Bitka kod Neerwindena: snage kralja Williama III. poražene u Belgiji.
- 31. 7. - Ravanički kaluđeri dobili od ruskih careva darodavnu povelju da svake sedme godine mogu dolaziti u Rusiju da bi dobili pomoć[9]; ove godine i hilandarski jeromonah Jov sakuplja milostinju u Rusiji[10].
- 4. 8. - 12. 9. - Neuspešna austrijsko-srpska opsada Beograda, ali veliki vezir odvraćen od pohoda ka Erdelju[2]. Veliki vezir prozvao grad "Hajrul-bilad" ("Mesto sreće"), posetio ga i sultan Ahmed II.
- 14. 9. - Galikanizam: kralj Luj XIV obaveštava papu da je izdao naređenje protiv Deklaracije francuskog sveštenstva iz 1682.
Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac
uredi- 4. 10. - Bitka kod Marsaglie: Francuzi potukli savojsku vojsku blizu Torina.
- 11. 10. - Francuske snage osvajaju Charleroi (do 1698).
- oktobar - Patrijarh Kalinik I hirotonisao Nektarija Zotovića za hercegovačkog mitropolita[11]. Ove godine je mitropolit Visarion preneo sedište Mitropolije dabrobosanske u Sarajevo.
- jesen - Podvojvoda Jovan Monasterlija stavljen pod zapovedništvo generala Stahremberga (deo Hajzlerovog plana)[12].
- 18. 11. - Županijski sud odlučio da se Srbi proteraju iz Pečuja jer nisu poštovali uniju sa katoličkom crkvom (nije sprovedeno)[13].
Kroz godinu
uredi- Morejski rat: Mlečani osvojili i razorili Gabelu (ili '94?).
- Za sremskog unijatskog episkopa postavljen Petar Ljubibratić; Pečujski sud doneo odluku da se pravoslavni Srbi proteraju iz grada, na zahtev biskupa Radonjaja; Srpska milicija ukinuta kao samostalno telo, stavljena pod komandu carskih generala[14].
- Pravoslavna crkva u mletačkoj Dalmaciji: episkopa Vasilija nasleđuje Nikodim Busović-Šibeničanin (do 1707), patrijarh Arsenije III mu zamera što mu nije došao da ga on zavladiči, a ne filadelfijski arhiepiskop Melentije Tipaldi, unijat (potvrdiće ga 1696)[15].
- Popovski, ljubomirski i trebinjski Srbi odlučili da se presele u mletačku Dračevicu[16]. Iguman Teofil Radulović pobegao sa 30 kaluđera iz manastira Tvrdoš u Herceg Novi[9].
- Kralj priznao pravo Hrvatskoj na priključenje Like i Krbave, ali obnova županijskog uređenja ostaje samo na papiru[17].
- U Lici izbija Prva Brinjska buna zbog neopravdanog ubiranja desetine od žita i sijena[18]. Spor između karlovačkog generalata i ogulinskog kapetana zbog "Vlaha" (Srba) u Plaškom, Otoku, Gomirju i još nekim selima[19].
- Pećki patrijarh Kalinik I Skopljanac zlostavljan u Jedrenu; Ahmed, sin Jegen-pašinog ćehaje, proglašen naslednikom "monaha Arsenija", u šta su uračunata i crkvena dobra[20].
- Austrijanci (Sigbert Heister) zauzeli Vilagoš i Jenopolje.
- Religijski razdor između švicarskih i alsaskih anabaptista. Sljedbenici Jakoba Ammanna postaju Amiši.
- Tajno društvo Vitezovi apokalipse se organizira u Italiji
- Academia Operosorum Labacensium se osniva u Ljubljani
- John Locke objavljuje knjigu Neka razmišljanja o obrazovanju
- William Penn objavljuje svoj prijedlog o Europskoj federaciji, Esej o sadašnjem i budućem miru u Europi[21]
- zima 1693/94 - Malo ledeno doba: veoma hladna zima u Francuskoj povrh loše žetve 1693. rezultiraju jednom od najvećih gladi u 17. veku[22]; velika glad 1693-94 ubija 1,7 miliona Francuza[23].
Rođenja
uredi- 7. 2. - Ana, ruska carica († 1740)
- 7. 3. - Carlo della Torre di Rezzonico, papa Klement XIII. († 1769)
- mart - James Bradley, astronom († 1762)
- 3. 4. - John Harrison, časovničar († 1776)
- 17. 6. - Johann Georg Walch, njemački teolog († 1775)
- 8. 8. - Laurent Belissen, francuski skladatelj († 1762)
- ? - Louis Dominique Cartouche, francuski odmetnik († 1721)
Smrti
uredi- 6. 1. - Mehmed IV, bivši sultan (* 1642)
- 7. 2. - Paul Pellisson, francuski pisac (* 1624)
- 13. 2. - Johann Kaspar Kerll, njemački skladatelj (* 1627)
- 27. 3. - Constantin Cantemir, knez Moldavije (* 1612)
- 5. 4. - Anne Marie Louise d'Orléans, vojvotkinja Montpensiera (* 1627)
- 17. 4. - Jakub Ticin, lužički lingvista (* 1656)
- 25. 5. - Madame de La Fayette, francuska spisateljica (* 1634)
- jun - Nikola Erdödy, hrvatski ban
- 19. 9. - Janez Vajkard Valvasor, slovenski plemić i geograf (* 1641)
- 4. 11. - Frane Divnić, glazbeni pisar i zborovođa (* 1612)
- 24. 11. - William Sancroft, Nadbiskup Canterburyja (* 1616)
Izvori
uredi- ↑ 1,0 1,1 1,2 Popović, Dušan J. Напуштање Србије и Београда, догађаји непосредно после Сеобе. rastko.rs
- ↑ 2,0 2,1 Istorija s. n. III-1, 555
- ↑ Alastair Hamilton; Alexander Hendrik de Groot; Maurits H. Van Den Boogert (2000). Friends and Rivals in the East: Studies in Anglo-Dutch Relations in the Levant from the Seventeenth to the Early Nineteenth Century. BRILL. str. 92–. ISBN 90-04-11854-3.
- ↑ „Earthquakes with 50,000 or More Deaths”. earthquake.usgs.gov. 2012. Pristupljeno 15. ožujka 2013.
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 532-3
- ↑ Šišić, Hrvatska povijest 2-V
- ↑ Veselinović, Rajko L. Од Велике сеобе до смрти патријарха Арсенија III Чарнојевића (1706). rastko.rs
- ↑ Istorija s. n. III-1, 556
- ↑ 9,0 9,1 Istorija s. n. III-1, 546
- ↑ Trifunović, Đorđe. Lesi i leška zemlja u staroj srpskoj književnosti i pismenosti. rastko.rs
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 533
- ↑ Historija n. J., 1124
- ↑ Istorija s. n. III-1, 560
- ↑ Ćorović, Vladimir. Srbi u Ugarskoj. rastko.rs
- ↑ Istorija s. n. III-1, 559
- ↑ Komar, dr Goran (2001). Svetouspenski manastir Savina u Meljinama kod Herceg-Novog. rastko.rs
- ↑ Historija n. J., 1004
- ↑ Krajiške bune Arhivirano 2014-08-26 na Wayback Machine-u. stajnica.com
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 70
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 535
- ↑ „William Penn”. Encyclopædia Britannica. Pristupljeno 15. ožujka 2013.
- ↑ The little Ice age in Europe Arhivirano 2008-08-22 na Wayback Machine-u. sunysuffolk.edu
- ↑ 1693-1694 : Les années de misère Arhivirano 2014-07-07 na Wayback Machine-u. alertes-meteo.com
- Literatura
- Ferdo Šišić. Hrvatska povijest. Drugi dio /Poglavlje V.. (hr Wikizvor)
- Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
- Istorija srpskog naroda, Treća knjiga, prvi tom, Srbi pod tuđinskom vlašću 1537-1699, SKZ Beograd 1993, ISBN 86-379-0383-5 (III-1)
- Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-1)
Vanjske poveznice
urediU Wikimedijinoj ostavi ima još materijala vezanih za: 1693 |