Ramiz Sadiku
Ramiz Sadiku (alb. Ramiz Sadiku; 1915—1943), student prava, jedan od organizatora Narodnooslobodilačke borbe na Kosovu i Metohiji, narodni heroj Albanije i narodni heroj Jugoslavije.
| Ramiz Sadiku | |
|---|---|
 Ramiz Sadiku | |
| Datum rođenja | 1915. |
| Mesto rođenja | Peć Kraljevina Srbija |
| Datum smrti | 10. april 1943. (28 god.) |
| Mesto smrti | Landovica, kod Prizrena |
| Profesija | student prava |
| Član KPJ od | 1936. |
| Učešće u ratovima | Narodnooslobodilačka borba |
| U toku NOB-a | član Glavnog štaba NOP odreda Kosova i Metohije |
| Narodni heroj od | 6. marta 1945. |
U periodu SFRJ bio je jedan od simbola Srpsko-albanskog prijateljstva.
Biografija uredi
Rođen je 1915. godine u Peći. Osnovnu školu i gimnaziju završio je u rodnom mestu, a potom je upisao Pravni fakultet u Beogradu.
Aktivizam uredi
Još kao učenik Pećke gimnazije, pristupio je revolucionarnom omladinskom pokretu. Godine 1931. bio je jedan od osnivača sportskog kluba „Budućnost“, u kom se okupljala revolucionarna omladina. Pošto je rad klub ubrzo bio zabranjen, Ramiz je bio uhapšen i izvesno vreme je proveo u zatvoru. Član Saveza komunističke omladine Jugoslavije (SKOJ) postao je 1933, a član Komunističke partije Jugoslavije (KPJ) 1936. godine. Ubrzo potom postao je član Biroa Okružnog komiteta KPJ za Kosovo i Metohiju.
Godine 1938. kosovskim studentima, skojevcima i komunistima Okružni komitet KPJ za Kosovo i Metohiju je naložio da štampaju Proglas - zahtev za nacionalnu ravnopravnost Albanaca. U ovom Proglasu vlastima Kraljevine Jugoslavije upućen je oštar zahtev da prestane sa prinudnim iseljavanjem Albanaca i oduzimanjem njihovog zemljišta. Ovaj Proglas, u čijem je sastavljanju učestvovao i Ramiz, i potpisao ga sa još 68 drugova, naišao je na veliki odjek u masama. Proglas je upućen i Društvu naroda u Ženevi.
Robija uredi
Italijanskoj okupaciji Albanije 1939. godine žestoko su se suprotstavili svi Albanci. Okružni komitet KPJ za Kosovo i Metohiju organizovao je skupove na Kosovu i Metohiji i politički osvetljavao fašistički upad u Albaniju. Bili su i štampani su letci na albanskom jeziku. Policija u Peći, koja je imala u rukama desetak ovih letaka, organizovala je hapšenja, a među zatvorenima bio je i Ramiz Sadiku. Dva meseca je bio zatvoren u zloglasnoj Šerehmet-kuli u Peća, a potm je bio prebačen u zatvor na Adi Ciganliji. Kasnije je, ponovo vraćen u Peć, gde mu je organizovno suđenje. Tužilac je tražio smrtnu kaznu, ali pošto krivica nije mogla biti dokazana, oslobođen je. Odmah potom, morao je da prekine studije (bio je na trećoj godini) i ode na odsluženje vojnog roka.
Drugi svetski rat uredi
Aprilski rat, 1941. godine, ga je zatekao na odsluženju vojnog roka u 42. pešadijskom puku u Bjelovaru. Posle žestokih borbi, koje je njegov bataljon vodio kod Daruvara s Nemcima, bio je zarobljen i odveden u sabirni gradski logor. Uz pomoć, bjelovarske partijske organizacije, uspeo je da pobegne iz zarobljeništva i vrati se u Peć. Po dolasku u rodno mesto, morao je da živi ilegalno, zbog straha da ga kao poznatog komunistu neuhapsi italijanska policija. Iako u ilegalnosti, aktivno je radio u Birou Okružnog komiteta KPJ za Kosovo i Metohiju. Na početku okupacije, morao je gotovo sam da rukovodi Okružnim komitetom, jer su mnogi rukovodioci bili prešli u Crnu Goru.
Jula 1942. godine bio je uhapšen, na partijskom zadatku u Peći, i ponovo zatvoren u zloglasnu Šeremet-kulu. I pored stalnog mučenja, nije ništa odao, pa je zbog toga, septembra iste godine, prebačen u zatvor u Tiranu. Zahvaljujući, grupi albanskih komunista, koje je predvodio Koča Džodže, uspeo je da pobegne iz zatvora u ilegalno se vrati na Kosovo i Metohiju.
Aprila 1943. godine, zajedno sa Borom Vukmirovićem, boravio je u Đakovici. Pošto je u to vreme Svetozar Vukmanović Tempo, član CK KPJ i Vrhovnog štaba NOV i POJ, došao je u Prizren, Ramiz i Boro su mu krenuli u susret. Na putu za Prizren, 7. aprila 1943. godine, kod sela Landovice upali su u zasedu i u borbi sa italijanskim fašistima i balistima ranjeni i uhvaćeni. Znajući da su visoki rukovodioci Narodnooslobodilačkog pokreta, neprijatelj je pokušao da mučenjem od njih izvuče podatke o drugim članovima pokreta. Pošto nisu hteli ništa da govore, odlučeno je da budu streljani. Streljani su zajedno 10. aprila 1943. godine, a na naredbu da se razdvoje, zagrlili su se još jače i kličući Narodnooslobodilačkoj borbi otišli u smrt.
Nasleđe uredi
Ukazom Predsedništva Antifašističkog veća narodnog oslobođenja Jugoslavije (AVNOJ), 6. marta 1945. godine, zajedno sa Borom Vukmirovićem, među prvim borcima Narodnooslobodilačke vojske, proglašen je za narodnog heroja jugoslavije. Ubrzo potom, 9. septembra 1945. godine, Ukazom Predsedništva Antifašističkog veća narodnog oslobođenja Albanije, a na predlog Vrhovnog komandanta NOV Albanije Envrea Hodže, proglašen je za narodnog heroja Albanije.
U godinama posle Drugog svetskog rata, Boro i Ramiz (alb. Boro dhe Ramiz) su predstvaljali simbol bratstva i jedinstva srpskog i albanskog naroda i Narodnooslobodilačke borbe na Kosovu i Metohiji. Njihova imena nosila su mnoge ulice i škole, kao i sportski centar u Prištini. Na mestu njihove pogibije, u selu Landovici, 1963. godine podignut je spomenik u obliku obeliska sa mozaikom i spomen-česmom (autori: arhitekta M. Pecić, skulptor S. Arsić i slikar H. Ćatović). Pesnik Adem Gajtani posvetio im je pesmu „Boro i Ramiz“.
Po njemu je ime dobila jugoslovenska raketna topovnjača RTOP-403 Ramiz Sadiku.
Povezano uredi
Literatura uredi
- Vojna enciklopedija (knjiga osma). Beograd 1974. godina.
- Narodni heroji Jugoslavije. „Mladost“, Beograd 1975. godina.
- Aleksandar Tadić „Majke heroja pričaju“. „Iskra“, Vinkovci 1985. godina.