Podlasija
Podlasija ili Podlahija (poljski: Podlasie, beloruski: Падляшша, litvanski: Palenkė. ukrajinski: Підляшшя) je ime za jednu od historijskih i geografskih regija između Poljske i Belorusije. Danas se poistovjećuje sa poljskim Podlaskim vojvodstvom.
| Podlasija Podlasie | |
|---|---|
 | |
| Država |  Poljska Belorusija
|
Historija uredi
Historijska regija Podlasija nalazila se u slivu rijeka Narew i Zapadnog Buga. Sjeverni dio regije bio je dom baltičkog plemena Jatvinga sa utvrđenim naseljima Suwałki i Rajgród, zapadni dio pripadao je poljskoj Mazoviji sa glavnim naseljima u Tykocinu i Łomżi, a jug je pripadao Kijevskoj Rusiji. Teutonske invazije 1278.-83 dovele su do potpunog uništenja autohtonih podlasijskih plemena.[1]
Teritorij Podlasije je 1422. podjeljen između Teutonske države i Poljsko-Litvanske Unije. Lublinska unija je 1569. anektirala Podlasje i pripojila ga Kraljevini Poljskoj, pa je regija doživjela brzi napredak trgovine žitom, medom i drvima.[1]
U 17. vijeku pošasti i Švedsko-poljski ratovi doveli su do ekonomske krize pa se i stanovništvo smanjilo. Tokom 18. vijeka davanje gradskih prava brojnim naseljima u vlasništvu plemstva kao što je Białystok dovelo je do ekonomskog oporavka.[1]
Za Treće Podjele Poljske (1795.), Podlasija je podijeljena duž Zapadnog Buga, između Kraljevine Pruske (veći dio) i Austrijske Monarhije (manji dio na lijevoj obali Zapadnog Buga.[2]
Odlukom Bečkog kongresa (1814.-15) velik dio Podlasije dan je Ruskom Carstvu. U 19. vijeku došlo je do brzog industrijskog razvoja. Nakon obnove Poljske 1918. osnovano je Vojvodstvo Białystok sa stanovništvom koje su činili Poljaci, Bjelorusi i Židovi.
Na samom početku Drugog svjetskog rata u septembru 1939. odigrala se Bitka kod Wizne, koju Poljaci zovu Poljskim termopilom.[1]
Ime uredi
Ime Podlasija-Podlahija nastalo je u 14. vijeku u Velikoj Kneževini Litvaniji za zemlje koje se nalaze u blizini Poljaka (Lacha), i kao izraz za pogranične krajeve oko beloruskog Minska, od kojih je 1520. stvoreno Podlasko vojvodstvo. Kraj oko Bresta je 1566. odvojen od Podlasije, od njega je kasnije stvoreno vlastito vojvodstvo.[2]
Geografske karakteristike uredi
Podlasija je nizinski kraj raznolikog reljefa u kom se nalaze postglacijalna jezera, močvare i tresetišta. Sjevernopodlasijska ravnica zauzima južni i centralni dio regije, sjever je dio Mazurskih jezera. Najveće jezero u regiji je Wigry površine 22 km², a jezero Hańcza je najdublje od svih poljskih jezera sa svojih 108 metara.[1] Najveće rijeke su Zapadni Bug, Narew i Biebrza.
Oko jedne trećine Podlasije je pod šumom. Podlasija je najhladnija regija Poljske sa dugim, hladnim zimama i prosječnim godišnjim padalinama od 550-700 mm. Regija je jedna od najrjeđe naseljenih u Poljskoj, početkom 21. vijek imala je gustoću naseljenosti od samo 61 stan / km² Više od šest desetina stanovnika živi u gradovima, a najveći urbani centri su Białystok, Suwałki, Łomża i Augustów. Pokrajina je etnički raznolika, sa koncentracijom Bjelorusa i Litvaca, kao i malim zajednicama Tatara, Ukrajinaca i Rusa.[1]
Privreda uredi
Podlasija je jedna od ekonomski najnerazvijenih poljskih regija, to je s jedne strane zbog loše zemlje ali i zbog neefikasne proizvodnje na malim farmama. Najviše se uzagajaju žitarice]], krumpir i stočna hrana, uz to važno je i stočarstvo Regija nije bogata rudama, iako sjeverno od Suwałkija postoje nalazišta titana i vanadija, koje tek treba eksploatirati. Prehrambena i tekstilna industrija su glavne privredne grane. Lokalna prometna mreža je slabo razvijena, a najvažnija je magistralna željeznička pruga Białystok - Vilnius Sankt Peterburg.[1]
