Wikipedija

6. istočnobosanska proleterska udarna brigada

(Preusmjereno sa stranice 6. proleterska istočnobosanska udarna brigada)

Šesta istočnobosanska proleterska narodnooslobodilačka udarna brigada je formirana naredbom Vrhovnog štaba NOP i DVJ 2. avgusta 1942. godine u Šekovićima, od tri istočno-bosanska proleterska bataljona. Na dan formiranja imala je 620 boraca.

6. istočnobosanska proleterska udarna brigada
Smotra 6. istočnobosanske brigade nakon Sutjeske, ljeta 1943.
Postojanje2. avgust 1942.
Mesto formiranja:
Šekovići
Formacijatri bataljona
Jačina620 vojnika i oficira
DeoNOV i PO Jugoslavije
Angažovanje
OdlikovanjaOrden narodnog heroja
Orden narodnog oslobođenja
Orden bratstva i jedinstva
Komandanti
KomandantVojo Ljujić
Politički komesarCvijetin Mijatović

Prvi komandant brigde bio je Vojo Ljujić, a politički komesar Cvijetin Mijatović, narodni heroji.

Brigada je imala ogroman značaj za održavanje ustanka u istočnoj Bosni u periodu njegove najveće krize, tokom 1942—1943. godine, u ponovnom rasplamsavanju ustanka u ovoj oblasti i brojnim poduhvatima u istočnoj Bosni, Crnoj Gori, Srbiji, Hrvatskoj i Sloveniji. Dala je veliki broj vojno-političkih i partijskih rukovodilaca, kao i narodnih heroja.

Odlukom Vrhovnog štaba NOV i POJ za postignute uspehe u borbi, 29. oktobra 1944, proglašena je proleterskom. Nakon rata prikupljeni su podaci za ukupno 6.239 boraca, koji su se u sastavu brigade borili u toku rata i podaci za 2.243 poginula borca.[1]

Borbeni put brigade

uredi

1942

uredi
 
Prvi bataljon 6. istočnobosanske brigade u Semberiji, posle povratka iz Srema, novembar 1942

Od formiranja (do 9. aprila 1943), brigada je bila pod neposrednom komandom Glavnog štaba NOP odreda za Bosnu i Hercegovinu, iako je novembra 1942. naredbom Vrhovnog štaba NOV i POJ stavljena pod komandom Prvog bosanskog korpusa. Tokom avgusta i septembra 1942, vodila je borbe na Trebavi, Konjuhu, Romaniji i Majevici. Održala se u Biraču uprkos jakoj ofanzivi 718. nemačke divizije, ustaško-domobranskih i četničkih snaga od 25. avgusta do 9. septembra.[2][3]

Nakon borbi na Trebavi i u Birču, jedan bataljon brigade je ostao na Majevici, a ostatak brigade od dva bataljona je 5/6. oktobra prešao preko Save u Srem. Ovde je brigada, zajedno sa Sremskim partizanskim odredom, vodila jednomesečne borbe — razbila je neprijateljske posade u Vrbanji i Kuzminu i bataljon 718. divizije u Bosutskim šumama. Ojačana jednim bataljonom sremskih partizana, zajedno sa Sremskim partizanskim odredom 4/5. novembra razbila je i delom uništila četničke snage na području Semberije i Majevice. U borbi kod sela Maleševaca, 28. novembra 1942, razbijeni su četnici Majevice, Posavine i Trebave (preko 250 poginulih i ranjenih i oko 600 zarobljenih). Istovremeno su razbijene domobranske posade na putu Tuzla—Lopare—Brčko. Sve ovo imalo je veliki značaj za dalji razvoj Narodnooslobodilačkog pokret u istočnoj Bosni.[2][3]

U decembru 1942. brigada je sa Sremskim i Majevičkim partizanskim odredom u zahvatu druma Tuzla—Zvornik, posle višednevnih borbi, razbila neprijateljske snage (dva nemačka, dva ustaška i pet domobranskih bataljona i četnike) koje su izvodile operacije „Tuzla II". Potom je učestvovala u razbijanju četnika u Birču, nakon čega je prodrla na Romaniju i tamo razbila nekoliko četničkih i ustaško-domobranskih jedinica. Januara 1943. narasla je na sedam bataljona jačine 1.300 boraca.[2][3]

1943

uredi
 
Komora 6. istočnobosanske brigade prolazi kroz Han Pijesak, decembar 1943

Na prostranoj teritoriji oko Han-Pijeska, Olova, Kladnja, Tuzle i Zvornika, tokom januara i februara 1943. izvela je više uspešnih napada na neprijateljska uporišta. U martu 1943. odbila je napad Romanijskog četničkog korpusa na Birač i vodila borbe sa ustašama u Milićima, Han-Pijesku, Žljebovima i oko Sokoca. Krajem marta, izvršavajući ranije upućeno naređenje Vrhovnog štaba NOV i POJ, povezala se sa Glavnom operativnom grupom. Vodeći borbe, 9. aprila 1943. izbila je u rejon Ustikoline.[2][3]

Više od mesec dana, do 15. maja 1943, delovala je na sektoru Foče i Kalinovika, štiteći, sa Majevičkom brigadom, Centralnu bolnicu NOVJ i snage Glavne operativne grupe u zapadnom Sandžaku od napada neprijatelja iz doline Drine. U toku bitke na Sutjesci, od 15. do 20. maja 1943, vodila je teške borbe sa neprijateljem koji je nastupao prema Čelebiću, pa je zajedno sa Grupom brigada u izuzetno teškim borbama zaustavila nastupanje neprijatelja i napravila prvi pokušaj proboja neprijateljskog obruča (južno od Foče). Ove borbe omogućile su izvlačenje Centralne bolnice na Pivu i u znatnoj meri olakšale stanje u dolini Sutjeske. Nakon ovoga, vodila je teške borbe na Vučevu, u dolini Sutjeske, na Košuru i Zelengori.[2][3] Pred bitku na Sutjesci imala je 817 boraca (785 muškaraca i 32 žene), a u toku bitke poginulo je 185 boraca.[4]

U protivofanzivi Glavne operativne grupe, sa Zelengore se prebacila u istočnu Bosnu i 2. jula 1943. ušla u sastav 17. istočnobosanske divizije. U toku leta i jeseni 1943. učestvovala je u razbijanju četničkih snaga na Trebavi, oslobođenju Modriče, Gradačca, Šamca i Orašja. Posebno se istakla u borbama za oslobođenje Tuzle, od 29. septembra do 7. oktobra 1943, kada je pohvaljena od Vrhovnog komandanta NOV i POJ Josipa Broza Tita. Učestvovala je u oslobođenju Vareša 20/21. oktobra, gde je potpuno uništen domobranski puk. Tokom nemačke operacije u istočnoj Bosni u zimu 1943/44. borbom na Betnju, od 6. do 9. decembra 1943, onemogućila je potpuno opkoljavanje Pete krajiške i 27. istočnobosanske divizije.

1944

uredi
 
Kolona 6. istočnobosanske proleterske brigade na Ravnoj gori, 1944.

Učestvovala je u drugom napadu na Tuzlu, od 17. do 20. januara 1944, u borbama oko Srebrenice, u Birču i na Romaniji.[2][3]

Krajem maja 1944, u sastavu 17. divizije, prešla je u Crnu Goru i u toku juna učestvovala u borbama kod Žabljaka i Pljevalja, a u julu u Andrijevičkoj operaciji. U toku prodora Operativne grupe divizija u Srbiju, učestvovala je u razbijanju četničke Četvrte grupe jurišnih korpusa na Kopaoniku, u borbama u dolini Zapadne Morave, u borbama za oslobođenje Kragujevca, 21. oktobra. Za postignute uspehe, 29. oktobra 1944, proglašena je proleterskom. U zimu 1944/1945. vodila je teške borbe u istočnoj Bosni (Bijeljina, Zvornik, Brčko).

1945

uredi

U završnim operacijama Jugoslovenske armije učestvovala je u borbama u Slavoniji, Moslavini, Zagorju i Sloveniji. Kod Dravograda je 15. maja 1945. završila svoj ratni put.[2][3]

Komandni sastav brigade

uredi
 
Rade Čorak, komandant 4. bataljona brigade, Blažo Janković, komandant 17. divizije, Branko Stojaković, zamenik političkog komesara 15. majevičke brigade, i Stevo Klašnja, zamenik komandanta brigade, Majevica, marta 1945.
  • Komandanti brigade:
  • Politički komesari brigade:
    • Cvijetin Mijatović Majo — od formiranja brigade do juna 1943.
    • Đoko Vujošević Segeda — od juna do oktobra 1943.
    • Dane Olbina — od oktobra 1943. do marta 1944.
    • Relja Lukić — od marta do avgusta 1944.
    • Neđo Bogićević — od avgusta 1944. do januara 1945.
    • Mišo Kovačević (v.d.) — tokom januara i februara 1945.
    • Zvonko Žardin — od februara 1945. do kraja rata
  • Načelnici Štaba brigade:

Narodni heroji brigade

uredi
 
Rukovodioci 6. istočnobosanske brigade, maja 1943

Neko od boraca Šeste proleterske udarne brigade proglašeni za narodne heroje su:

Odlikovanja

uredi

Odlikovana je i Ordenom narodnog oslobođenja i Ordenom bratstva i jedinstva, a povodom petnaestogodišnjice bitke na Sutjesci, juna 1958. godine, odlikovana je Ordenom narodnog heroja.

Reference

uredi
  1. ↑ Petovar & Trikić 1982: str. 21
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 Leksikon NOR 2 1980: str. 1090
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 Narodni heroji 2 1982: str. 412
  4. ↑ Kučan 1996: str. 541

Literatura

uredi
  Portal NOB

Povezano

uredi

Vanjske veze

uredi


  Istočnobosanske brigade Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije
Šesta proleterska | Petnaesta majevička| Šesnaesta muslimanska| Sedamnaesta majevička| Osamnaesta hrvatska| Devetnaesta birčanska | 20. romanijska| 21. tuzlanska
Izvor: https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=6._istočnobosanska_proleterska_udarna_brigada&oldid=42316603