1543.

1543.. po kalendarima
Gregorijanski	1543.. (MDXLIII)
Ab urbe condita	2296.
Islamski	949–950.
Iranski	921–922.
Hebrejski	5303–5304.
Bizantski	7051–7052.
Koptski	1259–1260.
	Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1598–1599.
• Shaka Samvat	1465–1466.
• Kali Yuga	4644–4645.
	Kineski
• Kontinualno	4179–4180.
• 60 godina	Yin Voda Zec; (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11543.
	p • r • u
	Podrobnije: Kalendarska era

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	15. vijek – 16. vijek – 17. vijek
Decenija:	1510-e 1520-e 1530-e – 1540-e – 1550-e 1560-e 1570-e
Godine:	1540 1541 1542 – 1543 – 1544 1545 1546

Ovo je članak o godini 1543.

Godina 1543 (MDXLIII) bila je redovna godina koja počinje u ponedjeljak (1. jan./sij. po julijanskom kalendaru).

Ova godina je nazvana i Annus mirabilis nauke/znanosti, zbog par publikacija koje se smatraju pokretačima naučne revolucije.

Događaji

1. 1. - Nikola Šubić Zrinski preuzeo bansku čast (do 1556, tokom mjeseca ga potvrdio Sabor Hrvatske i Slavonije)^[1].
januar - Nakon smrti kongoanskog kralja Afonsa I nasleđuje ga sin Pedro I (do 1545).
11. 2. - Italijanski rat 1542–1546: engleski kralj Henry VIII stupio u savez sa carem Karlom V protiv Francuske (François I).
21. 2. - Bitka kod Wayna Dage: odlučujuća etiopsko-portugalska pobeda nad Ahmadom Granjom, kraj Etiopsko-adalskog rata.
travanj - Stogodišnji hrvatsko-turski rat: bosanski Ulama-paša upada u Slavoniju, osvaja Voćin, Stupčanicu, Bijelu Stijenu, Orahovicu, opsada Valpova^[2] (u ovo vrijeme padaju i Čaklovac, varoš Začezan tj. Čazma itd.).
26. 4. - Mali rat u Ugarskoj: Sulejman I iz Jedrena kreće u petu invaziju Ugarske, ima i pomoć od francuskog saveznika.
maj - Malo pre smrti Nikola Kopernik objavljuje De revolutionibus orbium coelestium, koji izlaže heliocentrički sistem.
1. 6. - Kralj Ferdinand odredio oporukom sina Maksimilijana za nasljednika u Ugarskoj-Hrvatskoj i Češkoj^[3].
17. 6. - Ban Nikola Zrinski se oženio Katarinom Frankapan, sestrom Stjepana II. Frankapana (posljednjeg muškog potomka ozaljske loze).
23. 6. - Valpovo se predalo sultanu nakon pobune posade i seljaka.
jun - Sulejman zauzeo Šikloš, Segedin se predao nakon bekstva kraljevih plaćenika.
12. 7. - Catherine Parr postaje šesta žena Henryja VIII; istog meseca Parlament doneo Treći akt o nasledstvu, kojim su Mary i Elizabeta vraćeni u nasledni niz.
srpanj-rujan? - Ban Zrinski pobjedio Tatare u teškom okršaju u regionu Somló,
10. 8. - Opsada Estergoma (1543) okončana osmanlijskim zauzećem grada.
22. 8. - Opsada Nice: Francuzi i Osmanlije osvojili varoš Nice, ne i tvrđavu - ubrzo se povlače.
24. 8. - Hrvati porazili Turke kod Otočca^[4].
1. 9. - Turci osvojili Stolni Biograd (Sekešfehervar) i drže ga 145 godina.
9. 10. - Ivanu Ungnadu darovan Varaždin, jer želi napustiti položaj vrhovnog kapetana kraljevskih četa u Ugarskoj i Slavoniji (ipak razriješen nedugo zatim).
6. 11. - Murat-beg požeški zauzeo kastel Brezovica u Podravini - zatim bivaju napušteni Pakrac i Petrovina.
studeni - Sabor u Banjskoj Bistrici, zauzima se za Nikolu Zrinskog koji se zahvalio na banskoj časti jer ne dobija plaću.

Tokom/tijekom godine

Andreas Vesalius objavio De humani corporis fabrica, koji unosi revoluciju u nauku ljudske anatomije.
Nikola II. Olah novi zagrebački biskup.
Mehmed-paša Jahjapašić postaje budimski paša.
Poslednji pomen Petra Zoranića.
Ban Nikola Zrinski predlaže da se (srpski) uskoci presele severno od Beča^[5].
Mađarski izvori Banat nazivaju Raškom^[6].
1543/4 - Srpski privrednici se javljaju kao zakupci pri javnim licitacijama za davanje u zakup turskih državnih prihoda u Ugarskoj^[5].
Antisemitski Luterov traktat "O Jevrejima i njihovim lažima".
Portugalci na japanskom ostrvu Tanegashima, doneli prvo vatreno oružje.
Jedan fragment liturgije je prvi primer teksta na lužičkosrpskom.

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1543.

31. 1. - Tokugawa Ieyasu, prvi Tokugawa šogun († 1616)
16. 2. - Kanō Eitoku, slikar († 1590)
14. 9. - Claudio Acquaviva, jezuita († 1615)
Dalaj Lama III († 1588)

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1543.

13. 2. - Johann Eck, nemački katolički teolog (* 1486)
21. 2. - Ahmad Granj, adalski imam (* ca. 1507)
24. 5. - Nikola Kopernik, matematičar i astronom (* 1473)
2. 6. - Šimun Bakač Erdődy, biskup i ban (* 1492)
29. 11. - Hans Holbein Mlađi, slikar (* ca. 1498)
Stefan Štiljanović, plemić i svetac
Franjo Frankapan, velikaš, nadbiskup, diplomat
Al-Mutawakkil III, poslednji kairski kalif
Šehzade Mehmed, drugi Sulejmanov sin (* ca. 1521)
Petar Erdedi Stariji, plemić u Hrvatskoj

Reference

↑ Klaić, 156
↑ Klaić, 157-8
↑ Klaić, 242
↑ Klaić, 160
↑ ^5,0 ^5,1 Ćorović, Nove srpske seobe, rastko.rs, pristup 15.3.2013.
↑ Ljubivoje Cerović, Srbi u Rumuniji od ranog srednjeg veka do današnjeg vremena, rastko.rs

Vjekoslav Klaić, Svezak treći: dio prvi..... Prva knjiga: Doba kraljeva Ferdinanda I., Maksimilijana i Rudolfa (1527-1608) (archive.org)

[1] Klaić, 156

[2] Klaić, 157-8

[3] Klaić, 242

[4] Klaić, 160

[nss-5] 5,0 ^5,1 Ćorović, Nove srpske seobe, rastko.rs, pristup 15.3.2013.

[6] Ljubivoje Cerović, Srbi u Rumuniji od ranog srednjeg veka do današnjeg vremena, rastko.rs

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]