Wikipedija

Opština Vlasotince

Opšte informacije
Geografski položaj 42°57′48" SGŠ 22°7′43" IGDKoordinate: 42°57′48"S 22°7′43"I
Nadmorska vis. 233 m
Površina 303 km² ukupno
poljoprivredna teritorija:
170 km² ili 56,4% ukupno
od toga
73km² oranice i njive
49km² žito
38km² pašnjaci
26km² livade
18km² voćnaci
15km² vinogradi
Stanovništvo 34.302
Etnička struktura stanovništva
Srbi 33 826
Jugosloveni 152
ostali 131
Romi 128
Crnogorci 36
Hrvati 14
Muslimani 7
Mađari 5
Albanci 2
Slovaci 1
Nezaposleni 2004. 5.772 (grad)
Zaposleni 2004. 6.440 (grad)
Prosečna zarada Decembar 2018. 24.305 dinara
Poštanski broj 16210
Pozivni tel. broj +381(0)16
Skraćenice Vla, Vl
Lokalna politika
Predsednik opštine

Zoran Fikus Todorović
SNS

Odbornici opštine Vlasotince
DS 12
SRS 9
NS 7
SPS 6
G17 plus 5
DSS 3
GG ZAJEDNO 3

Opština Vlasotince je deo Jablaničkog okruga čije sedište je Leskovac.

Opština Vlasotnice se sastoji od grada Vlasotinca i okružnih sela:

Aleksine, Batulovce, Boljare, Borin Dol, Brezovica, Gložane, Gornja Lopušnja, Gornja Lomnica, Gornji Dejan, Gornji Orah, Gornji Prisjan, Gradište, Donje Gare, Donji Dejan, Donja Lopušnja, Dobroviš, Donja Lomnica, Donji Prisjan, Zlatićevo, Jastrebac, Javorje, Jakovljevo, Komarica, Konopnica, Kozilo, Kruševica, Kukavica, Ladovica, Lipovica, Orašje, Prilepac, Pržojne, Ravna Gora, Ravni Del, Samarnica, Svođe, Skrapež, Sredor, Stajkovce, Crna Bara, Crnatovo, Šišava

Geografija

uredi

Urbanizam

uredi

Teritorija opštine Vlasotince se graniči na zapadu sa leskovačkom, na jugu sa crnotravskom, na istoku sa babušničkom i na severu sa gadžinhanskom opštinom. Vlasotince je najveće naselje (grad) i ujedno administrativni i ekonomski centar opštine. Nekad je Vlasotince bilo varošica. Za varošicu je proglašeno 1878. godine po oslobođenju juga Srbije od Turaka. 1893. je dobilo urbanistički plan, koji je izradio inženjer Bartos. Plan je realizovan tek 1922. i 1923. godine.

Topografija

uredi

Vlasotinački kraj se prostire na području donjeg i srednjeg sliva Vlasine, u jugoistočnoj Srbiji. Gornji deo okruženja opštine Vlasotince (bivši vlasotinački srez) je pretežno brdsko-planinski sa vrhovima:

Crkvena plana 1721m
Čemernik 1638m
Ostrozub 1545m
Tumba 1377m
Bukova glava 1339m
Vita kruška 913m
Morić 877m
Kruševica 800m
Lipovica 645m
Kosovica 476m

U donjem delu ovog područja prostire se Vlasotinačko vinogorje. Brdsko-planinski (=gornji) deo zatvara sever, istok i jug opštine, a prema zapadu je polje (leskovačko-vlasotinačka kotlina) koje deli put za Leskovac. Taj donji deo sliva Vlasine ima još dve značajne saobraćajnice: Vlasotince-Grdelica i Vlasotince-Komarica-Ravna Dubrava. U vlasotinačkom polju se gaje žitarice i povrće, na blažim padinama vinova loza i voće, a na strmim padinama se prostiru bukove šume i pašnjaci. Reka Vlasina teče sredinom teritorije opštine Vlasotince. U dolini reke Vlasine (srednji sliv) je put prema istoku koji povezuje Vlasotince sa Pirotom. Varoš Vlasotince se nalazi na mestu gde Vlasina napušta brdsko-planinski deo i ulazi u moravsku ravan.

Bivši vlasotinački srez bio je širi nego sadašnja teritorija opštine Vlasotince. Obuhvatao je deo Lužnice, Crnu Travu, Grdelicu i još nekolicinu pomoravskih sela.

Na jugoistoku grada Vlasotinca, na Vlasini sagrađeno je početkom osamdesetih malo akumulaciono jezero sa branom kod starog mlina. Akumulacija se 1988. godine nakon teških kiša (pala je istorijski nezapamćena količina vode) izlila i veći deo Vlasotinca je tada bio poplavljen. U međuvremenu je korito Vlasine sanirano, a jezero se koristi u rekreacione svrhe leti a i služilo je napajanju nekadašnjih bunara gradskog vodovoda.

Stanovništvo

uredi

Meštani Vlasotinca i okoline su pretežno zanatlije, trgovci, zemljoradnici i vinogradari. Iz obližnih vinograda se proizvode vina Grom, Plemenka i druga. U davnim vremenima su se stanovnici bavili pretežno stočarstvom.

Celokupno vlasotinačko stanovništvo je doseljeničkog porekla. Pored stanovništva iz bližih krajeva doseljenici su dolazili iz dinarske, kosovske, vardarske, žnepoljske i vlasinske oblasti.

Poreklo najstarijih Vlasotinčana se datira u drugoj polovini i poslednjoj četrvrtini XVIII veka. Od najstarijih porodica to su Purjakovići (Purjakovići-danasnji Kocići) Bidzići,Prikici i Djonici. Valčići su iz Garinja u Grdeličkoj klisuri, Džudžini iz sela Džindževci u Bugarskoj blizu Strezimirovaca(Džudžići, Đikići i Kocići), Šišavci iz Šišave, Gorunovići iz Vinarca, Šarići iz Crne Bare, Sabljinci i Vidosavljević iz Starog Vlaha, Dimanići i Davinići iz Bukovice kod Zadra, Šušulići, Kuculovići i Buđinci sa Kosova.

U periodu između 1878. i 1894. godine u Vlasotince dolaze i nastanjuju se planinci iz Dobrog Polja, Gara, Ruplja i drugih mesta. To su Dlakarovi, Puzinci, Nocinci, Gazibarci i drugi.

Od početka XIX veka do 1947.godine doselili su se Velikići iz Velike pod Čakorom, Ćukalovići iz Kolašina (Crna Gora), Krainčanići i Mrvići sa Kosova, Peškići i Petrovići iz Ohrida, Stoiljkovići iz Drainca kod Trna, Bajići takođe iz okoline Trna, Prikići iz Manojlovca, a Karuovići iz Crne Bare.

Vreme između 1878. godine i 1947. godine, karakteristično je po najvećem broju doseljenika iz obližnjih sela: Pljaskići iz Sejanice, Taćini iz okoline Trna, Crnilovići iz Kijeva kod Surdulice, Daskalovići iz Ostrovice, Filipovići iz Krčmira, Sejaničani i Zeleći iz Sjenice, Popovići iz Trnjana itd.

Migracije posle Drugog svetskog rata

uredi

Interesantno je da posle Drugog svetskog rata (posle 1945. godine), mnogi starosedeoci Vlasotinčani su posle završetka školovanja napustali Vlasotince i odlazili ka većim centrima u Srbiji, a najviše ka Beogradu. Ima i onih koji su se odselili u Ameriku, Englesku i još neke zemlje zapada.

Zbog teškog socijalnog stanja seosko stanovništvo pobrđa i planinskog dela vlasinske oblasti, nije napustalo sela sve do pojave ciglarskih i zidarskih preduzetnika (preduzimača)-početkom 1972. godine. Naseljavanje Vlasotinca sa okolnih sela crnotravskih i vlasotinačkih sela, počelo je masovno od 1985. godine i završilo se negde do 2000. godine.

Teško materijalno stanje, u godinama posle 2000. godine, uslovljava naglo migraciju školovanih mladih ka centrima u Srbiji, naročito prema Nišu i Beogradu, a seosko stanovništvo se selilo prema Šumadiji, Vojvodini i Negotinskoj Krajini.

Građani opštine Vlasotince provode svoje slobodno vreme tokom leta na reci Vlasini, Moravi ili na obližnjem Vlasinskom jezeru.

 
Pogled prema severoistoku na Beli Kamen
 
Nešićev kej, šetnja sa posetiocima iz Beograda
 
Vlasotinčani, slika iz centra Vlasotinca

Poznati Vlasotinčani

uredi

Obrazovanje

uredi
 
OŠ "Siniša Janić"

Na teritoriji opštine ima devet osnovnih škola, od čega su dve gradske: "8. Oktobar" i "Siniša Janić". Takođe postoje i dve srednje škole: Tehnička škola "1.Oktobar" i gimnazija "Stevan Jakovljević". Prva škola otvorena je u Vlasotincu i Konopnici 1866. godine, a srednjoškolska nastava počinje 1929. godine. Vlasotinačke škole učestvuju na raznim nacionalnim i internacionalnim takmičenjima. Osnovci OŠ "8.Oktobar" su 2005. u Ukrajini predstavljali Srbiju na festivalu "Promenimo svet na bolje".

Kultura

uredi

Vinski bal

uredi

Šezdesetih godina se po prvi put održava manifestacija posvećena vinogradarstvu ovog kraja: Vinski bal. Cilj manifestacije je promocija kulture i vinogradarstva za koje je vezan razvoj opštine. Vlasotinački vinogradari se još 1923. g. udružuju u Vinogradarsku zadrugu. Poznati vinogradarski predeli opštine su pored samog Vlasotinca, Dadince, Šišava, Donja Lomnica, Skrapež i drugi. Kao i svake godine prilikom manifestacije, koja se održava na obali reke Vlasine, kraj Nešićevog keja, bira se “Boginja vina” u čiju ulogu stupa devojka iz okoline. Za vreme trajanja manifestacije se proklamiše Nezavisna Kneževina Vlasotince sa izabranim knezom. Pored degustacije vina iz lokalnih vinograda sledi i bogati kulturno-umetnički program, praćen defileom Kneza glavnim ulicama Vlasotinca, kao i nastupima raznih muzičkih izvođača. Zastupljeni su svi žanrovi od trubačke muzike pa do rokenrola. Tu su i vlasotinački slikari, koji sa njihovim kolegama van Vlasotinca, otvaraju likovnu koloniju za vreme Vinskog bala. Tema njihovih radova je grožđe i vino. Vinski bal se održava u avgustu.

 
Vinski bal, Izbor boginje vina

Kulturni centar

uredi
 
Zavičajni muzej - "Stara opština"

Kulturni centar je osnovan 1972. godine i oslanja se na materijalnu pomoć Skupštine opštine Vlasotince. Kao organizator raznih manifestacija u Vlasotincu, Kulturni centar diprinosi duhovnom životu opštine. Izložbe raznih umetnosti, vajarstva, karikature, književnosti, likovna kolonija ali i razni koncerti kao i muzičke manifestacije spadaju u domen ove institucije. Pored toga Kulturni centar održava Zavičajni muzej u Vlasotincu.

Zavičajni muzej je u stvari turska Kula sagrađena u centru Vlasotinca u drugoj polovini 18. veka. Kula je služila kao administrativno-upravna zgrada i kao osiguranje lokalnih trgovačkih puteva, a u njoj su boravili mudir, pisac i sedam sejmena. Pretpostavlja se da je izgrađena na temeljima rimskog kastela. Na slici se može videti puškarnice, koje su koristile za odbranu zgrade protiv hajduka. Sadašnji muzej, kao kulturno-istorijki spomenik, sadrži razne eksponate od predistorijskog doba do danas. U to spada i stara srpska grafika, koja obuhvata dvoreze, bakroreze i litografiju.

Sport, lov i ribolov

uredi
 
Paraglajder na vlasotinačkom nebu
  • Atletski klub "Crna Trava"
  • Fudbalski klub “Vlasina”
  • Košarkaški klub “Vlasotince”
  • Košarkaški klub “Mladost”
  • Jedriličarski klub “Sveti Nikola”
  • Lovačko udruženje “Bogiša Popović – Giša”, ima 850 članova i gazduje lovištem “Lužnica”
  • Planinarsko društvo “Sveti Nikola”
  • Planinarsko društvo “Čemernik”, organizuje planinarske uspone u okolini i u Srbiji
  • Rukometni klub “Vlasotince” muškarci
  • Rukometni klub “Besko” žene
  • Udruženje ribolovaca “Vlasina”
  • Moto-kros klub"JUNIOR" www.mkkjunior.com
  • Планинарско друштво "Морич" pdmoric@yahoo.com

Mediji

uredi
 
TV Vlasotince

Nevladine organizacije

uredi
  • Teledom "Pavlos" Vlasotince
  • Društvo Roma Vlasotince
  • Eko baza "Jug"
  • Ekološki pokret "Vlasina"
  • Serbija
  • SOS za žene i decu žrtve nasilja
  • Udruženje Poštovalaca Svete Gore Atonske-Vlasotince
  • LOZA-Udruženje za očuvanje tradicionalnih vrednosti i kulture vlasotinačkog kraja

Privreda

uredi
  • GP "Crna Trava"- građevinsko preduzeće koje posluje u Srbiji i bivšoj Jugoslaviji
  • "Besko" - građevinska firma poznata po montažnim kućama i stolariji
  • Ciglana "Rad"
  • "Podrumi" - nastali iz udruženja vinogradara posluju više od 70 godina kao vinari vlasotinačkog vinogorja
  • "Cementni Proizvodi"
  • "MILDING" AD - proizvodnja mašina i odlivaka

Povezano

uredi

Eksterni linkovi

uredi
Izvor: https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=Opština_Vlasotince&oldid=42172677