Knjaževsko-srpski teatar
Knjaževsko-srpski teatar je pozorište u Kragujevcu osnovano 1835. godine.
| Knjaževsko-srpski teatar | |
| |
| Adresa | Daničićeva 3
|
|---|---|
| Grad | |
| Država |  Srbija
|
| Otvoreno | 1835 |
| www.joakimvujic.com | |
Istorijat
uredi
Teatar u Kragujevcu koji je nosio ime Joakima Vujića, direktora prvog srpskog teatra osnovanog u Kragujevcu 1835. godine,[1] izrastao je po svom repertoarskom izrazu i scenskom tretmanu u moderno savremeno pozorište.
Na sceni ovog pozorišta odnegovana je čitava plejada vrsnih umetnika koji su ostavili dubokog traga u istoriji pozorišne umetnosti zemlje: Ljuba Tadić, Mija Aleksić, Branislav Ciga Jerinić, Mileva Žikić, Budimir Buda Jeremić, Miodrag Marić, Rajko Stojadinović, Ljubomir Kovačević, Jovan Mišković Miško, Sava Baračkov, Gorica Popović, Ljubomir Ubavkić Pendula, Mirko Babić...
Hatišerifom od 1830. i 1833. godine Srbija dobija autonomiju i pravo da podiže kulturno-prosvetne i zdravstvene ustanove. Zahvaljujući činjenici da je Kragujevac u to vreme prestonica obnovljene Srbije u kome je Knez Miloš Obrenović podigao svoj dvor sa upravnim i administrativnim aparatom, u njemu se utemeljuju: Knjažesko-srbska Tipografija, Novine Serbske pod uredništvom Dimitrija Davidovića, Gimnazija (1833. godine), Knjažesko-srbski teatar (1835. godine), Knjažesko-srbska banda koju osniva Jožef Šlezinger, Liceum Knjažestva Serbskog (1838. godine), muzej, biblioteka, galerija slika, Sud kragijevački (1820. godine), bolnica, prva apoteka (1822. godine).
U Kragujevcu se prve pozorišne predstave pominju još 1825. godine. Pripremao ih je i izvodio učitelj Đorđe Evgenijević sa đacima. Prilikom svog dolaska u Kragujevac u njima je učestvovao i Joakim Vujić. On je došao na poziv Kneza Miloša u jesen 1834. godine i postavljen je za direktora Teatra sa zadatkom da organizuje rad pozorišta.
Knjažesko-srbski teatar smešten je u adaptiranim prostorijama tipografije i imao je binu, lože i parter. Repertoar Teatra činila su uglavnom dela Joakima Vujića, a glumački ansambl, pored Vujića koji je bio glavni glumac i reditelj, sačinjavali su mladi činovnici i đaci gimnazije.[2]
Prve predstave održane su u vreme zasedanja Sretenjske skupštine od 2. do 4. februara 1835. godine, kada su prikazani Vujićevi komadi uz muziku koju je komponovao Jožef Šlezinger. Za tri dana izvedene su četiri predstave: Fernando i Jarika, La Peruz, Bedni stihotvorac i Begunac. Pozorišnu publiku sačinjavali su Knez sa porodicom, činovnici i pozvani gosti, kao i poslanici u vreme skupštinskih zasedanja.
Na Sretenje Gospodnje, petnaestog februara 1835. godine (2. februara, po starom kalendaru), u adaptiranim prostorijama kragujevačke Tipografije, prikazao je Joakim Vujić svoj pozorišni komad Fernando i Jarika, prema delu Karla Ekartshauzena.[3]
Ansambl
uredi
|
|
Izdavaštvo
uredi- Joakimovi potomci
- Renata Ulmanski - Njegovo veličanstvo: Slučaj, priredio Marko Misirača (2023) ISBN 978-86-920641-3-5
- Mirko Babić, uvek i svuda, autor Dragana Bošković (2010) ISBN 978-86-909821-4-1
- Biljana Srbljanović porodične i druge priče, autor Slobodan Savić (2008) ISBN 978-86-909821-1-0
- Vojislav Voki Kostić, autor Miodrag Stojilović (2007) ISBN 978-86-909821-0-3
- Joakimovi potomci, autor Feliks Pašić (2006) ISBN 86-83649-05-6 Uneseni ISBN nije važeći.
- Premijera
- Klub Novi svetski poredak Harold Pinter, Hajner Miler, Platon, reditelj Aleksandar Dunđerović (2009) ISBN 978-86-909821-3-4
- Pioniri u Ingolštatu Marilujza Flajser, reditelj Ivana Vujić (2009) ISBN 978-86-909821-2-7[5]
Dan Teatra
urediNa Dan Teatra[6], svakog 15. februara, najeminentnijim piscima, glumcima, rediteljima, scenografima, kompozitorima Teatar uručuje:
- Statuetu Joakim Vujić za izuzetan doprinos razvoju pozorišne umetnosti Srbije,
- Prsten sa likom Joakima Vujića za izuzetan doprinos razvoju Teatra i afirmaciji njegovog ugleda u zemlji i inostranstvu.
Autor Statuete Joakim Vujić je Nikola Koka Janković, rođen u Kragujevcu 1926. godine, vajar i član SANU, Srpske akademije nauka i umetnosti.
Dobitnici Statuete Joakim Vujić
uredi
- 1985. - Narodno pozorište u Beogradu, Ljuba Tadić, Mija Aleksić, Mira Stupica i Bora Glišić
- 1986. - Mira Banjac i Miroslav Belović
- 1987. - Dušan Kovačević i Miloš Žutić
- 1988. - Mira Trailović i Ljubomir Kovačević
- 1989. - Ljiljana Krstić i Dejan Mijač
- 1990. - Danilo Bata Stojković i Jovan Ćirilov
- 1991. - Aleksandar Popović i Ljubomir Ubavkić Pendula
- 1992. - Branko Pleša i Branislav Ciga Jerinić
- 1993. - nije dodeljena
- 1994. - Stevo Žigon i Petar Kralj
- 1995. - Sava Baračkov, Muzej pozorišne umetnosti Srbije, Srpsko narodno pozorište, Svetlana Bojković i Dejan Penčić Poljanski
- 1996. - Lazar Ristovski i Miloslav Buca Mirković
- 1997. - Bora Todorović i Festival Dani komedije u Jagodini
- 1998. - Stevan Šalajić
- 1999. - Ružica Sokić
- 2000. - Olivera Marković i Ljubomir Simović
- 2001. - Vida Ognjenović
- 2002. - Mileva Žikić
- 2003. - Beogradsko dramsko pozorište
- 2004. - Predrag Ejdus
- 2005. - Rade Marković i Egon Savin
- 2006. - Vojislav Voki Kostić
- 2007. - Biljana Srbljanović
- 2008. - Narodno pozorište Niš
- 2009. - Mirko Babić
- 2010. - Miodrag Tabački
- 2011. - Boro Drašković
- 2012. - Vlastimir Đuza Stojiljković
- 2013. - Milena Dravić
- 2014 – Andraš Urban
- 2015 – Dara Džokić and Faculty of dramatic arts
- 2016 – Nada Jurišić
- 2017 – Renata Ulmanski
- 2018 - Mihailo Janketić
- 2019 - Geroslav Zarić
- 2020 – Milanka Berberović
- 2021. - Svetozar Rapajić [7]
- 2022. - Branka Petrić
- 2023. - Radomir Putnik [8]
- 2024. - Voja Brajović
Dobitnici Prstena sa likom Joakima Vujića
uredi
- 2002. - Ljubomir Ubavkić Pendula
- 2003. - Marko Nikolić i Miodrag Marić
- 2004. - Mirko Babić i Jug Radivojević
- 2005. - Pjer Valter Polic
- 2006. - Miloš Krstović
- 2007. - Vladan Živković
- 2008. - Nebojša Bradić
- 2009. - Sebastian Tudor
- 2010. - Dragana Bošković
- 2011. - Dragan Jakovljević
- 2012. - Gorica Popović
- 2013. - Nada Jurišić
- 2014 - Milan Rus
- 2015 - Snežana Kovačević
- 2016 - Ivana Vujić
- 2017 - Marina Stojanović
- 2018 - Bratislav Slavković
- 2019 - Miodrag Pejković
- 2021. - Anđelka Nikolić [9]
- 2022. - Vladanka Pavlović
- 2023. - Milić Jovanović
- 2024. - Ivan Vidosavljević
Ostale aktivnosti
uredi
Iz Teatra su 1965. inicirani Susreti profesionalnih pozorišta Srbije Joakim Vujić (centralne Srbije), koji su svake godine u maju održavani u drugom od desetak gradova, sve do 2003. godine. Od 2004. godine Teatar je stalan domaćin Festivala najboljih pozorišnih predstava Srbije po tekstovima domaćih autora, JoakimFest[10], a od oktobra 2006. godine i Međunarodnog pozorišnog festivala malih scena, JoakimInterFest, koji je od 2010. godine član dve međunarodne pozorišne mreže, Nove evropske pozorišne akcije NETA i Međunarodne pozorišne mreže svetskih pozorišta InterAkt.[11]
Teatar nastoji da razvije i druge delatnosti osim prikazivanja predstava. Od 2005. pokrenuo je izdavačku delatnost sa stalnim časopisom Joakim[12], osnovana je Galerija Joakim[13], naručio monografije svih dobitnika Statuete Joakim Vujić (edicija Joakimovi potomci[14]), 2009. godine objavio prvu knjigu iz edicije Premijera[15], započeo istraživanje i objavljivanje kragujevačkog dramskog nasleđa. Predstave se izvode kako na Sceni Joakim Vujić tako i na Sceni Ljuba Tadić, aktivna je i Teatroteka, a od februara 2007. godine počinje sa radom Scena Mija Aleksić, tako da Kragujevcu priliči naziv Teatropolis, koji je proklamovan na 170. godinu od osnivanja najstarijeg pozorišta u obnovljenoj Srbiji.[16] Od 2010. godine Teatar je član Međunarodne pozorišne mreže svetskih pozorišta InterAkt.[17]
Na predlog Upravnog odbora Teatra Joakim Vujić 14. februara 2007. godine, Skupština Grada Kragujevca donela odluku kojom se najstarijem srpskom teatru vraća prvobitni naziv Knjaževsko-srpski teatar.
Galerija
uredi-
-
-
Danko Popović Konak u Kragujevcu
Povezano
urediIzvori
uredi- ↑ „Joakim Vujić, Aktuelnosti, Knjaževsko-srpski teatar”. Arhivirano iz originala na datum 2015-11-05. Pristupljeno 2019-02-20.
- ↑ „Revija Joakim, Glumci Knjažesko-srbskog teatra, Biografske beleške, članak Dejana Obradovića, Narodni muzej Kragujevac”. Arhivirano iz originala na datum 2015-11-05. Pristupljeno 2019-02-20.
- ↑ „Knjaževsko-srpski teatar, O teatru”. Arhivirano iz originala na datum 2015-11-05. Pristupljeno 2019-02-20.
- ↑ Књажевско-српски театар, Ансамбл Arhivirano 2022-02-11 na Wayback Machine-u, Приступљено 18.1.2021.
- ↑ Knjaževsko-srpski teatar, Izdavaštvo
- ↑ „Joakim zauvek, govor Ministra kulture Srbije, Nebojše Bradića - 15.2.2009. godine”. Arhivirano iz originala na datum 2013-07-12. Pristupljeno 2011-09-20.
- ↑ „joakimvujic.com”, 8.2.2021.”. Arhivirano iz originala na datum 2022-02-19. Pristupljeno 2021-02-08.
- ↑ „www.joakimvujic.com/вести/statueta_kragujevac_2022-2”.
- ↑ „joakimvujic.com 8.2.2021.”. Arhivirano iz originala na datum 2022-02-19. Pristupljeno 2021-02-08.
- ↑ JoakimFest šesti put u Kragujevcu, RTS - 7. maj 2009. godine
- ↑ „Knjaževsko-srpski teatar”. Arhivirano iz originala na datum 2015-11-05. Pristupljeno 2019-02-20.
- ↑ „Revija Joakim”. Arhivirano iz originala na datum 2013-07-08. Pristupljeno 2011-09-20.
- ↑ Galerija Joakim
- ↑ „Prva knjiga iz edicije Joakimovi potomci”. Arhivirano iz originala na datum 2013-07-08. Pristupljeno 2011-09-20.
- ↑ Prva knjiga iz edicije Premijera
- ↑ „Prvi srpski Teatropolis, Danas, 5.1.2008. godine”. Arhivirano iz originala na datum 2008-01-06. Pristupljeno 2011-09-20.
- ↑ „Međunarodna pozorišna mreža svetskih pozorišta InterAkt”. Arhivirano iz originala na datum 2014-02-01. Pristupljeno 2011-09-20.
Literatura
uredi- Kragujevačko pozorište 1835-1951 autor: Rajko Stojadinović, izdanje 1975.
- Kragujevačko pozorište 1951-1984 autor: Rajko Stojadinović, izdanje 2005, ISBN 86-82911-02-7
