Ljubomir Kovačević
Ljubomir Kovačević (Petnica, 4/16. januar 1848 — Vrnjačka Banja, 19. novembar/2. decembar 1918) je bio srpski istoričar i političar. Jedan je od začetnika kritičke istoriografije u srpskoj nauci.
| Ljubomir Kovačević | |
| Rođenje | 16. 1. 1848. Petnica,. Kneževina Srbija |
|---|---|
| Smrt | 2. 12. 1918. (dob: 70) Vrnjačka Banja, Kraljevina SHS |
| Polje | istorija |
Školovanje i rani rad uredi
Rođen je od oca Mihaila Kovačevića, petničkog sveštenika, i majke Vasilije, ćerke učitelja Janićija Popovića.[1] Osnovnu školu pohađao je u rodnom mestu. Niže razrede gimnazije završio je u Šapcu. Više razrede gimnazije i Veliku školu završio je u Beogradu. Nastavničku aktivnost započeo je 1870. godine kao suplent u Negotinu a dve godine kasnije prešao je u Kragujevac u učiteljsku školu. Kada je ova škola premeštena u Beograd on je došao zajedno sa njom.
Kulturni i politički rad uredi
Brzo je postao član Srpskog učenog društva. Bio je izuzetno aktivan u gotovo svim ondašnjim srpskim kulturnim i naučnim ustanovama. Bio je predsednik Srpske književne zadruge. Za akademika ga je imenovao kralj Milan Obrenović 1887. a nakon penzionisanja Pantelije Srećkovića predavao je istoriju na Velikoj školi. Bio je ministar prosvete u kabinetu Stojana Novakovića između 1895. i 1897. godine. Značajan je njegov projekat zakona kojim je Ministarstvu prosvete uskraćeno pravo da postavlja profesore na velikoj školi. Tokom njegovog delovanja nastava na visokoj školi se primakla univerzitetskom nivou jer su učenici morali „raditi i u seminarima, zavodima i laboratorijama“.[2] Nastavničku delatnost prekinuo je zbog obaveza u Srpskoj kraljevskoj akademiji. U ovoj naučno-kulturnoj ustanovi bio je sekretar odseka za društvene nauke a zatim je postao glavni sekretar akademije. Postao je državni savetnik 1912. godine jednoglasnom odlukom Narodne skupštine. Učestvovao je u dva srpsko-turska rata (1876 — 1878) a u Prvom balkanskom ratu poginuo mu je sin jedinac.
Naučni rad uredi
Tokom svog školovanja Ljubomir Kovačević nije se pripremao za istorijska proučavanja. Njegova interesovanja bila su više vezana za matematiku i biologiju. Takođe se u đačkim danima bavio sakupljanjem narodnih umotvorina. Njegov istoričarski rad počeo je ispravljanjem datiranja pojedinih povelja i pisama. Unapredio je pomoćne istorijske nauke svojim radovima iz oblasti numizmatike i istorijske geografije. Bio je i kolekcionar starog novca i ostavio je vrednu numizmatičku zbirku. Zanimljivi radovi u sferi numizmatike se tiču opisa i obrade vrlo retkog starog vlaškog i bugarskog novca.[3].
Pisao je srednjoškolske udžbenike. Sa Ljubomirom Jovanovićem je otpočeo pisanje obimne istorije srpskog naroda ali ona nije dovršena. Prekida se sa 1020. godinom. Sakupljao je i objavljivao izvore. Istovremeno sa Vatroslavom Jagićem objavio je Svetostefansku hrisovulju. Između ova dva izdanja ne postoje značajnije razlike. Pažljivo je pripremao za objavljivanje zbirku svetogorskih povelja čije je ispise napravio 1894. godine. Ova zbirka delimično je propala u Prvom svetskom ratu. Deo ispisa koje je napravio izdao je Stojan Novaković u knjizi Zakonski spomenici srpskih država srednjeg veka.
Najveći broj njegovih rasprava odnosi se na problematiku odvajanja predanja od pouzdanih izvora. Kao i Ilarion Ruvarac odlučno je pobijao istinitost legende o ubistvu cara Uroša i o izdaji Vuka Brankovića. Posle objavljivanja ovih radova usledila je žestoka polemika sa romantičarskim istoričarima, srpskim Pantelijom Srećkovićem i ruskim Vladimirom Kačanovskim. Tek je Konstantin Jireček završio ovu polemiku dokazujući dokumentima iz Dubrovačkog arhiva da je car Uroš nadživeo kralja Vukašina Mrnjavčevića. Studijom Vuk Branković dokazao je da ovaj srpski velikaš nije izdao kneza Lazara na Kosovu polju 1389. godine. Koristio je sve, u tom trenutku, raspoložive izvore. Uticaj tradicije bio je toliko jak da je teorija o izdaji Vuka Brankovića našla mesta i u udžbenicima. Zbog nepokolebljivog stava Ljubomira Kovačevića su označavali kao narodnog izdajnika iako je bio veliki patriota.
Ljubomir Kovačević je radio izuzetno pažljivo, nastojeći da svaki problem sagleda i razume do kraja i da tek onda publikuje svoje rezultate. Zato je objavio relativno mali broj radova. Sklon detalju veliku pažnju posvećivao je pojedinim pitanjima nastojeći da ustanovi naučnu istinu tamo gde se romantičarska istoriografija držala tradicije.
Važniji radovi uredi
- Nekoliko hronoloških ispravki u srpskoj istoriji, 1879.
- Znamenite vlasteotske porodice srednjeg veka, 1888.
- Despot Stefan Lazarević za vreme turskih međusobica (1402 — 1413), 1880.
- Najstariji bugarski novci, 1908.
- Dva nepoznata bosanska novca, 1910.
- I opet kralj Vukašin nije ubio cara Uroša, 1884.
- I po treći put kralj Vukašin nije ubio kralja Uroša, 1886.
- Vuk Branković, 1888.
- Srbi u Hrvatskoj i veleizdajnička parnica, 1909.
- Nekoliko pitanja o Stefanu Nemanji, 1891.
- Žene i deca Stefana Prvovenčanog, 1901.
- Istorija Srpskoga Naroda, 1893.
Reference uredi
- ↑ odrednica „Popović, Janićije“ u „Biografski leksikon valjevskog kraja“, knjiga 4, sveska 16, str. 10-11, Valjevo 2012.(COBISS)
- ↑ Enciklopedija srpske istoriografije, priredili Sima Ćirković i Rade Mihaljčić, odrednica Ljubomir Kovačević, Beograd 1997.
- ↑ Numizmatički Časopis DINAR Br.14, Jun 2000.