Karlovačka operacija

Karlovačka operacija je naziv za vojnu akciju Jugoslovenske armije, sprovedenu u sklopu konačnog oslobođenja Jugoslavije od nemačkog okupatora i njihovih saradnika.

Karlovačka operacija
Segment Drugog svetskog rata
Jedinice 3. udarne divizije za vreme prelaza preko reke Dobra kod Karlovca april 1945.
Datum 30. april - 6. maj 1945. Lokacija središnja Hrvatska Ishod Pobeda Jugoslovenske armije
Sukobljene strane
Jugoslovenska armija	Nemački Vermaht ustaše
Angažirane jedinice
3. divizija JA 4. divizija JA 10. divizija JA 34. divizija Četvrtog korpusa JA	104. nemačka divizija 2. i 4. policijski puk 1. bataljon 20. lovačkog puka 96. pionirski bataljon delovi 13. ustaško-domobranske divizije

Operacije Narodnooslobodilačke vojske tokom Narodnooslobodilačke borbe 1941-1945

1941. godina

Trinaestojulski ustanak

Užička republika

Prva neprijateljska ofanziva

Povlačenje u Sandžak i Pljevaljska bitka

1942. godina

Druga neprijateljska ofanziva i Igmanski marš

Treća neprijateljska ofanziva i Bitka za Kozaru

Pohod u Bosansku krajinu; Napadi na Kupres, Jajce i Udbinu

Bihaćka operacija i Bihaćka republika

1943. godina

Četvrta neprijateljska ofanziva (Bitka na Neretvi)

Peta neprijateljska ofanziva (Bitka na Sutjesci)

Napad na Vlasenicu i Zvornik

Oktobarska ofanziva

Šesta neprijateljska ofanziva

Limsko-drinska operacija

Prva banjalučka operacija

1944. godina

Desant na Korčulu

Sedma neprijateljska ofanziva (Desant na Drvar)

Andrijevička i Durmitorska operacija

Prodor u Srbiju

Druga banjalučka operacija

Niška i Kosovska operacija

Beogradska operacija; Sremski front i Batinska bitka

Kninska operacija

1945. godina

Mostarska i Sarajevska operacija

Karlovačka i Riječka operacija

Završne i Tršćanska operacija

Izvedena je krajem aprila i početkom maja 1945. godine sa zadatkom da se oslobodi Karlovac i omogući Drugoj armiji nastupanje prema severozapadu i Zagrebu.

Tok operacije

U završnim operacijama, posle forsiranja reke Une, jedinice Druge armije izbile su krajem aprila 1945. godine južno i jugozapadno od Karlovca. Tada je Štab Druge armije formirao Karlovačku grupu divizija, u kojoj su na nalazile Treća, Četvrta, Deseta i 34. divizija, koja je pridata iz Četvrtog korpusa JA.

Pred Karlovačkom grupom divizija branila se 104. nemačka divizija, Drugi i Četvrti policijski puk, Prvi bataljon 20. lovačkog puka, 96. pionirski bataljon i manje snage ustaša. Napadom između reka Mrežnice i Korane, 30. aprila, Četvrta divizija potisla je delove 104. divizije, a 1. maja prešle su u opšti napad i ostale snage Karlovačke grupe divizija. U dvodnevnim borbama, savlađujući otpor neprijatelja na uzastopno organizovanim položajima, naročito između reka Dobre i Korane, jedinice Karlovačke grupe divizija izbile su pred liniju Brođani - Ladvenjak - Duga Resa - Novigrad na Dobri - Netretić. Noću, sa 2. na 3. maj produžile su napad na celom frontu i 3. maja, posle žestokih borbi, ovladale linijom neprijateljeve odbrane.

Krajem dana, krilne divizije obuhvatile su Karlovac. Istočno, Deseta divizija kod Brođana forsirala je Kupu i obrazovala mostobran, a na zapadu i severu 34. divizija izbila je na Kupu severno od ušća Dobre, napala Ozalj i zauzela ga sutradan. Za to vreme, Četvrta divizija napredovala je uz teške borbe, i tek noću 5. maja, posle nekoliko juriša, uspela je da odbaci neprijatelja sa linije Turanjska brda, Vinica, Mrežnica u Karlovac.

Posle izvršenih priprema, noću sa 5. na 6. maj, četvrta i delovi Treće i Desete divizije, izvršili su napad na Karlovac. Do jutra je neprijatelj u oštrim uličnim borbama odbačen u severni deo grada. Da bi osigurao sigurnu odstupnicu ka Zagrebu, odnosno Samoboru, neprijatelj je odbio napade Desete i 34. divizije s istoka, odnosno zapada na komunikaciju Karlovac-Zagreb. Istog dana na pravcu Vukomeričke gorice-Samoborska gora, 23. divizija napala je kod Klinča Sela one neprijateljeve delove, koji su napuštali rejon Karlovca. Noću sa 6. na 7. maj, ostale neprijateljske snage napustile su rejon Karlovca, dok su njegovi delovi u severnom delu grada iste noći bili uništeni, a Karlovac oslobođen.

Vidi još

• Karlovac u Narodnooslobodilačkoj borbi

Literatura

Portal NOB Segment isključivo posvećen Narodnooslobodilačkoj borbi.

• Enciklopedija Jugoslavije (knjiga peta). „Jugoslavenski leksikografski zavod“, Zagreb 1962. godina.
• Franz Schraml: KRIEGSSCHAUPLATZ KROATIEN, Kurt Vowinckel Verlag, Neckargemünd 1962. (de)
• Karl Hnilicka: DAS ENDE AUF DEM BALKAN 1944/45, Musterschmidt-Verlag Göttingen (Gebundene Ausgabe - 1970). (de)
• Erich Schmidt-Richberg: DER ENDKAMPF AUF DEM BALKAN, Vowinckel (Gebundene Ausgabe - 1955). (de)
• Vojni istorijski institut: ZAVRŠNE OPERACIJE ZA OSLOBOĐENjE JUGOSLAVIJE 1944-45, Beograd 1957.
• Oslobodilački rat naroda Jugoslavije, 2, prepravljeno i dopunjeno izdanje, knjiga 2 - Vojnoistorijski institut, Beograd 1963, strane 628-630
• Milovan Dželebdžić: DRUGA JUGOSLOVENSKA ARMIJA, Vojnoizdavački i novinski centar, Beograd 1989.
• Dušan Baić: ČETVRTI KORPUS NOV JUGOSLAVIJE, Vojnoizdavački i novinski centar, Beograd 1990.
• Radovan Vukanović: RATNI PUT TREĆE DIVIZIJE, Vojnoizdavački zavod centar, Beograd 1970.
• Drago Karasijević: ČETVRTA KRAJIŠKA NOU DIVIZIJA, Vojnoizdavački i novinski centar, Beograd 1988.