Wikipedija

3. vijek pne.

vijek
(Preusmjereno sa stranice III stoljeće pr.n.e.)

3. vijek pne. je započeo na prvi dan 300. pne. a završio na posljednji dan 201. pne.

Milenijum: 1. milenijum pne.
Vjekovi: 4. vijek pne. • 3. vijek pne. • 2. vijek pne.
Decenije: 290-e pne. 280-e pne. 270-e pne. 260-e pne. 250-e pne.
240-e pne. 230-e pne. 220-e pne. 210-e pne. 200-e pne.
Kategorije: Rođenja – Smrti
Nastanci – Prestanci
Istočna hemisfera pred kraj 3. vijeka pne.

Pregled

uredi

Ovaj vijek je u istočnoj hemisferi okarakterizirao proces okrupnjivanja niza malih kneževina, kraljevstava ili gradova-država u šire političke cjeline koje po površini, broju stanovnika, ali i vojnoj moći, političkom, kulturnom i ekonomskom uticaju nisu imali premca u dotadašnjoj historiji. Na istoku Azije u bespoštednoj borbi Zaraćenih država za prevlast najjačom postaje Država Qin čiji će vladar Qin Shi Huang poraziti i anektirati sve ostale, proglasiti se prvim carem te brutalnim mjerama stvoriti veliku, snažnu i centraliziranu državu. Ta cjelina, koja je po Qinu dobila ime Kina, preživjet će i brzu propast dinastije Qin koju je smijenila stabilnija dinastija Han. Najveći dio Južne Azije zauzima Maurijsko Carstvo koje će pod prosvijećenim vladarom Ašokom Velikim doživjeti svoj vrhunac. Zapadno od Indije najveći dio nasljedstva nekadašnjeg Perzijskog i Aleksandrovog Carstva čuvaju dvije velike suparničke helenističke države - Seleukidsko Carstvo i Ptolemejsko Kraljevstvo, od kojih potonje postaje glavno središte antičke kulture. Rimska Republika osvajanjem najvećeg dijela Italije dolazi u sukob sa svojim nekadašnjim saveznikom Kartaginom zbog čega izbijaju dugotrajni punski ratovi zahvaljujući kojima će nakon pobjede u drugom punskom ratu Rim postati najmoćnijom državom zapadnog Mediterana.

Dardanci se od 280-tih javljaju kao "značajan faktor u međunarodnim odnosima ovog dela antičkog sveta", ostaju jaki i u narednim vekovima,[1] upadaju u Makedoniju u helenističko doba. Oni su "glavni neprijatelji Makedonije" u vreme Filipa V i Perseja (227-168). Npr. 231-230. su upali u Makedoniju i porazili Demetrija.[2] Makedonski kralj Filip V je 211-210. dao poklon jednom hramu nakon što je porazio Dardancei i Mede.[3] Prilikom upada 209. odveli su 20.000 zarobljenika iz Makedonije, ali su i sami mnogo ginuli. Na početku Drugog makedonskog rata 200. su ponudili savez Rimljanima - prvi kontakt ovih sa plemenima centralnog Balkana - nakon čega opet upadaju u Makedoniju.[4]

Kod Ilira u jugozapadnoj Metohiji tek sada stiže luksuzna grčka roba.[5]

Galski pohod na Balkan: na prelazu 4. u 3. vek Kelti pustoše Makedoniju i Dardaniju: oko 280. su datirana tri pohoda, protiv Tračana i Tribala, protiv Peonaca i Ilira i protiv Makedonije (npr. Kambaul protiv Tračana[6]). Makedonski vladar Ptolemej Keraun je odbio dardansku ponudu saveza[7] - on je poginuo ali i Kelti su razbijeni kod Delfa 279.[8] Povratak do Save i Dunava[9] je težak, neki su uništeni usput. Kasnije tokom stoleća pokoravaju Tribale i deo autarijatske i getske teritorije, obrazuje se pleme Skordisci. Nalazi grobova kod Beograda (Karaburma, Rospi Ćuprija) su iz perioda sredina III - sredina II veka.[10]

Ilirski kralj Agron porazio Etolski savez 231. Ubrzo umire i nasleđuje ga Teuta. Issa/Vis traži traži 230. od Rima pomoć protiv Teute, rimski poslanik Korunkanij je ubijen u Iliriji, nakon čega Rimljani objavljuju rat (→ Ilirski ratovi)[2] Rimljani 229. deblokiraju Issu, zauzimaju nekoliko ilirskih gradova a Teuta beži u Rhizon/Risan - sledeće godine sklapa mir sa Rimom. Gnej Fulvije Centumal slavi trijumf 21. juna 228. za pomorsku pobedu nad Ilirima.

Demetrije Hvarski je aktivan od 222, širi vlast nad ilirskim gradovima. Jedna ilirska invazija Makedonije 222-1, porazio ih Antigon III Doson. Konzuli porazili Histre 221.[11] Skerdilaida i Demetrije vode flotu čak do Kiklada u Egeju.[12] Rimljani zauzimaju Hvar 219. nakon čega je završen Drugi ilirski rat.[13] Makedonski kralj Filip V napada Iliriju 217,[14] dogodine jedna neuspešna pomorska ekspedicija. Demetrije Hvarski je stradao 214. pri napadu na Mesenu na Peloponezu. Filip V zauzima Lissus/Lješ 213.

Izumi, pronalasci i pojave

uredi

Decenije i vijekovi

uredi

Reference

uredi
  1. ↑ Istorija s. n., 64
  2. ↑ 2,0 2,1 230 B.C. - events and references. attalus.org
  3. ↑ 210 B.C. - events and references. attalus.org
  4. ↑ Istorija s. n., 68
  5. ↑ Istorija s. n., str. 61
  6. ↑ 281 B.C. - events and references. attalus.org
  7. ↑ Istorija s. n., 68
  8. ↑ 279 B.C. - events and references. attalus.org
  9. ↑ 278 B.C. - events and references. attalus.org
  10. ↑ Istorija srpskog naroda, 65
  11. ↑ 221 B.C. - events and references. attalus.org
  12. ↑ 220 B.C. - events and references. attalus.org
  13. ↑ 219 B.C. - events and references. attalus.org
  14. ↑ 217 B.C. - events and references. attalus.org
Literatura
  • Istorija srpskog naroda, Prva knjiga - Od najstarijih vremena do Maričke bitke (1371), SKZ Beograd 1981
Milenijum Vijek
4. pne.: 40. pne. 39. pne. 38. pne. 37. pne. 36. pne. 35. pne. 34. pne. 33. pne. 32. pne. 31. pne.
3. pne.: 30. pne. 29. pne. 28. pne. 27. pne. 26. pne. 25. pne. 24. pne. 23. pne. 22. pne. 21. pne.
2. pne.: 20. pne. 19. pne. 18. pne. 17. pne. 16. pne. 15. pne. 14. pne. 13. pne. 12. pne. 11. pne.
1. pne.: 10. pne. 9. pne. 8. pne. 7. pne. 6. pne. 5. pne. 4. pne. 3. pne. 2. pne. 1. pne.
1.:   1.   2.   3.   4.   5.   6.   7.   8.   9. 10.
2.: 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20.
3.: 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30.
4.: 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. 39. 40.
Izvor: https://sh.wikipedia.org/w/index.php?title=3._vijek_pne.&oldid=41455001