Buje
Buje (tal. Buie d'Istria) je grad u Hrvatskoj koji administrativno pripada Istarskoj županiji.
Buje - Buie | |
|---|---|
 | |
  Buje - Buie | |
| Koordinate: 45°25′N 13°40′E / 45.42°N 13.66°E | |
| Država |  Hrvatska |
| Županija | Istarska |
| Stanovništvo | |
| • Ukupno | 5,340 |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET) |
| • Ljeti (DST) | UTC+2 (CEST) |
Zemljopis uredi
Buje-Buie se nalaze na brežuljkastom području na sjeverozapadu istarskog poluotoka 10 km udaljen od mora.
Pripada širem području Bujštine (Buiese) između rijeke Dragonje (Dragogna) na sjeveru i Mirne (Quieto) na jugu i obuhvaća gradove
Buje, Umag (Umago) i Novigrad (Cittanova) i općine Bertoniglu (Verteneglio), Grožnjan (Grisignana) i Oprtalj (Portole)..
Sam gradić Buje ima površinu od 2 km2. Povijesni dio grada je podijeljen na 2 dijela: Vila i Cornio, a dijeli ih ulica koja vodi do trga San Servolo gdje se nalazi istoimena katedrala. Dijelovi grada su pored starog grada i Stanica-Stazione kojom je nekada prolazila Parenzana (željeznica), Školski brijeg-Colle delle scuole, Brulo, San Sebastijan, Rudine, Stanzia rossa-Crvena Stancija i Monte Baster na istoku.
Stanovništvo uredi
Po popisu stanovništva iz 1910. Buje je imalo 3.170, a od toga 3.061 Talijan. Nakon aneksije Hrvatskoj (u sastavu YU federacije, kao u čitavoj Julijii i iz Buja dolazi do masovnog egzodusa, ali ne u tolikoj mjeri kao u
ostalim gradovima julijske regije, tako da Talijani danas čine 33% stanovništva (navjeći postotak u Istri). Pored 10,38% Istrijana većina su doseljeni Hrvati.
Historija uredi
Buje je postojalo kao histarsko-keltski kašteljer Bulya da bi Rimljani izgradili castrum Bullea na glavnoj rim. cesti Via Flavia Tergeste-Pola. U nesigurna vremena kasne antike Buje naglo raste kao refugij rimske populacije sa sjeveroistoka Carstva.
U srednjem vijeku Buje se prvi put spominje 1102. u darovnici Ulricha II Akvilejskoj patrijaršiji pod nazivom Castrum Uvege, a kasnije se spominje i kao Bugia, Bugle, Castrum Bulge, da bi se u XV. st. ustalilo venetsko ime Buje.
Pod vlašću je akvilejskih patrijarha do 1412. kada sve do 1797. je bilo pod vlašću Venecijanske Republike.
Godine 1797. dolazi pod vlast Austrije, a od 1805. do 1813. je bio pod Francuskom. Iste je godine ponovno došao pod Austriju, kasnije Austro-Ugarsku sve dok ga po završetku prvog svjetskog rata nije anektirala Kraljevina Italija skupa sa skoro čitavom Julijom. Nakon kapitulacije fašističke Italije u septembru 1943., dolazi do narodnog ustanka i vlast preuzimaju bujski antifašisti. Ubrzo je uslijedila nacistička ofenziva (rastrelamento) i okupacija čitave Julijske krajine.
Na kraju drugog svjetskog rata Bujštinu su oslobodile-osvojile jedinice NOVJ, a od 1947. je formalno u Okupacionoj zoni B Slobodne teritorije Trsta, a zapravo pod jugoslavenskom vlašću koja je formalno priznata 1954. Zonu B između sebe dijele slovenski i hrvatski iredentisti. Čitava Bujština je skupa s većim dijelom julijske pokrajine anektirana NR Hrvatskoj u sklopu jugoslavenske federacije.,
Slavni ljudi uredi
- Silvio Vardabasso - geolog
Spomenici i znamenitosti uredi
Zadržana je povijesna jezgra utvrđenog grada unutar obrambenog prstena bedema i kula. Unutar zidina je niz kuća izgrađen u doba renesanse i baroka s bogato ukrašenim okvirima prozora i portalima, krunama cisterna, a izdvaja se patricijska kuča iz XV. st., baza stupa za zastavu iz XVII. st. te 3 kamena reljefa mletačkog lava.
- U povijesnom dijelu Buja nalazi se katedrala San Servola izgrađena u XVI. st. na temeljima rimskog hrama, a rekonstruirana u XVIII. st. u baroknom stilu i spada u jedan od najznačajnijih spomenika kasnog baroka u Istri. Nakon rušenja stare trobrodne crkve, izgradnju je 1754. počeo G. Donghetti, a 1768. nastavio A. Naiber. U gradnji je korišten materijal stare crkve, pročelje nije dovršeno, a visoko je postavljena romanička skulptura anđela. Interijer ukrašavaju glavni i dva bočna oltara piranskog majstora G. Alberttinija gdje su kipovi sv. Servola i Sebastijana venecijanskog kipara G. Marchionija. Slike pored glavnog oltara Čudo sv. Servola i Mučenje sv. Sebastijana pripisuju se venecijanskom slikaru iz prve polovine XVIII. st, Giuseppe Camaratiju. Crkva ima jedne od nastarijih orgulja u Istri, iz 1791, iz radionice su Gaetana Calida (nedavno renovirane od jedne tal. fondacije).
- Zanimljiv je i zvonik kraj katedrale koji je Bujezima služio kao promatračnica i kula izgrađen je u kasnogotičko vrijeme, te kada je Venecija, nakon dugog otpora romanskog stanovništva Buja, okupirala Buje srušila je zvonik, ali je nakon velikih protesta građana zvonik ponovno podignut u barokno doba.
- Srednjovjekovna crkva sv. Ivana Evanđeliste u XVIII. st. renovirana je u baroknom stilu.
- Na donjem trgu nalazi se crkva Santa Marije s kraja XV. st. s portalom iz XVI. st. u renesansnom stilu.
- U zapadnom dijelu su ostaci crkve sv. Križa
Naselja uredi
U područje Grada Buja spada 26 naselja. Baredine, Bibali, Brdo (Collalto) Brič (Briz), Buje (Buie), Buroli, Bužin (Busini), Gamboci (Gambozzi), Kaldanija (Caldania), Kanegra (Canegra), Kaštel (Castelvenere), Krasica (Crasizza), Karšete (Carsette), Kućibreg (Cucciani), Lozari (Losari) Marušići (Marussici), Merišće (Merische), Momjan (Momiano), Muntrin, Oskoruš (Oscurus), Plovanija (Plovania), Sorbara, Sveta Marija na Krasu (Madona del Carso), Škrile (Scrile), Škudelini (Scudelin), Triban (Tribano), Veli Mlin (Mulino Grande).
Privreda uredi
Najpoznatija tvornica je Digitron, koja proizvodi elektronsku opremu, po njoj je džepno računalo ili kalkulator dobio drugi naziv digitron. Pored toga postoji industrija ukrasnog kamena.
Poljoprivreda: na plodnom zemljištu uzgaja se vinove loze (vinska kantina iz 1907.), masline, voće i žitarice.
Obrazovanje uredi
Dječji vrtić Buje; PO Kaštel Buje i PO Kaštel
Osnovna škola Mate Balota Buje i PŠ Specijalni odjel Buje, PŠ Kaštel, PŠ Momjan, PŠ Triban, PŠ Bertonigla
Talijanska osnovna škola Buje i SC Momiano i SC Verteneglio
Srednja škola Vladimir Gortan Buje
Talijanska Srednja škola Leonardo Da Vinci Buje
Ekonomska škola Buje
Kultura uredi
U gradu se nalaze kino, gradska knjižnica i Etnografski muzej u kome postoji i odjel starih zanata te Zajednica Talijana - C.I. di Buie.
Sport uredi
U gradu djeluju rukometni, teniski, nogometni i šahovski klub. Šahisti i košarkaši osnovne škole osvajaju brojne nagrade kao i mladi Crvenog križa.
Izvori uredi
- Alberi, Dario Istria, storia, arte, cultura, Lint Editoriale Trieste, ISBN 978-88-8190-232-3
- Amadeo, Fabio TuttoIstria, Lint Editoriale Trieste, ISBN 978-88-8190-038-1
- Nemec, Gloria Un paese perfetto, Libreria editrice goriziana, ISBN 88-86928-26-2
- Tretjak, Donatella, Fachin Niki Istra (Cres, Lošinj): zgodovinsko-umetnosni vodnik: zgodovina in kultura 50 istrskih občin, Bruno Fachin, Trst 2004
- Longo, Gaetano Libero storia di un oste, edizioni Lint Trieste
