1782

godina
(Preusmjereno sa stranice 1782.)
Ovo je članak o godini 1782.

Godina 1782 (MDCCLXXXII) bila je redovna godina koja počinje u utorak po gregorijanskom kalendaru odn. redovna godina koja počinje u subotu po julijanskom kalendaru.

Milenijum: 2. milenijum
Vjekovi: 17. vijek18. vijek19. vijek
Decenija: 1750-e  1760-e  1770-e  – 1780-e –  1790-e  1800-e  1810-e
Godine: 1779 1780 178117821783 1784 1785
Bitka kod Saintsa.
1782. po kalendarima
Gregorijanski 1782. (MDCCLXXXII)
Ab urbe condita 2535.
Islamski 1196–1197.
Iranski 1160–1161.
Hebrejski 5542–5543.
Bizantski 7290–7291.
Koptski 1498–1499.
Hindu kalendari
Vikram Samvat 1837–1838.
Shaka Samvat 1704–1705.
Kali Yuga 4883–4884.
Kineski
Kontinualno 4418–4419.
60 godina Yang Voda Tigar
(od kineske Ng.)
Holocenski kalendar 11782.
p  r  u
Podrobnije: Kalendarska era

Događaji

uredi

Januar/Siječanj

uredi
  • 2. 1. - Jozefinizam: Edikt o toleranciji daje versku slobodu Jevrejima, ali im uvodi i neke obaveze i ograničenja. U Ugarskoj uveden iduće godine, u Galiciji, gde ih ima najviše tek 1789.
  • 7. 1. - U Filadelfiji je otvorena Banka Severne Amerike (Bank of North America), de fakto centralna banka SAD do 1791.
  • 11. 1. - Četvrti anglo-holandski rat, Zauzeće Trincomaleeja: Britanci zauzimaju holandsku luku na istoku Cejlona.
  • 13. 1. - Sturm und Drang: u Mannheimu izvedena Schillerova drama "Razbojnici".
  • 19. 1. - Anglo-francuski rat: Francuzi su se iskrcali na Saint Kitts, opsedaju tvrđavu na Brimstone Hillu do februara.
  • 22. 1. - Zauzeće Demerare and Essequiba: Francuzi zauzimaju holandske kolonije u današnjoj Gvajani, nakon što su ih Englezi držali manje od godinu dana.

Februar/Veljača

uredi
  • 5. 2. - Nakon polugodišnje opsade utvrde sv. Filipa, franko-španske snage zauzimaju Menorcu.
  • 12. 2. - Britanci su se predali na St. Kittsu, Francuzi ga drže samo do ugovora 1783.
  • 15. 2. - Dungannonska konvencija Irskih dobrovoljaca iz Ulstera: traže zakonodavnu nezavisnost Irske, uz lojalnost britanskoj kruni.
  • 17. 2. - Bitka kod Sadrasa je prva od anglo-francuskih pomorskih bitaka pored istočne obale Indije ove i sledeće godine. Francuzi podržavaju mizorskog vladara Hajdara Alija.
  • 22. 2. - Francuzi zauzimaju Montserrat (vraćaju ga prema ugovoru iz 1783).
  • 27. 2. - Britanski parlament glasa protiv nastavka rata u Americi, što je i praktični glas nepoverenja vladi.
  • 28. 2. - Ediktom se ukida niz katoličkih kontemplativnih redova i samostana, za koje se smatra da ne služe nekoj društveno korisnoj svrsi.[1] Od 915 samostana u austrijskom dijelu ostati će ih 388. Ukinut je i pavlinski red koji je imao samostane u Lepoglavi i Sv. Petru u šumi - imutak je pretvoren u zaklade za pomoć siromašnim župama i dalju izgradnju školstva.

Mart/Ožujak

uredi

April/Travanj

uredi

Maj/Svibanj

uredi
  • maj - Britanci na Bahamima se predali Špancima (do 1783).
 
Papa u poseti Veneciji

Jun/Juni/Lipanj

uredi
  • 4, 6. 6. - Američka Crawfordova ekspedicija protiv Indijanaca na reci Sandusky u Ohaju: poraženi su i naterani u beg, Crawford je zarobljen i brutalno pogubljen.
  • 13. 6. - U švicarskom gradu Glarus sluškinja Anna Göldi pogubljena odrubljivanjem glave zbog ubistva; s obzirom da se presuda temeljila na torturom iznuđenom priznanju o tome da je "općila s Vragom", smatra se posljednjom osobom u Evropi pogubljenom kao vještica.
 
Amblem SAD
  • 20. 6. - Usvojen grb, tj. Veliki pečat SAD.
  • 21. 6. - Konstitucija iz 1782: opozvan je zakon iz 1719. kojim je irski parlament učinjen zavisnim od britanskog, tako da ima zakonodavnu nezavisnost (ali irski parlament je ukinut 1800, pred osnivanje Ujedinjenog Kraljevstva V. Britanije i Irske).

Jul/Juli/Srpanj

uredi
  • 1. 7. - Britanski premijer Rockingham je umro u epidemiji gripa, naslediće ga William Petty, 2. earl od Shelburnea (do marta 1783). Kancelar eksčekera u Shelburneovoj vladi je William Pitt Mlađi (23, prošle godine je ušao u parlament).
  • 1. 7. - Povučena je zabrana gorštačke odeće u Škotskoj iz 1746 (tartanski kilt postaje škotski simbol nakon posete kralja Georga IV 1822).
  • jul - Bitka kod Mokuohai: Kamehameha I Veliki je pobedio svog brata od strica Kīwalaʻōa, postaje kralj većeg dijela Havajskog otoka. Cijelim otokom je zavladao 1791, otočjem do 1810.
  • 16. 7. - U Beču premijerno izvedena Mozartova opera Otmica iz seraja - veliki uspeh.
  • 16. 7. - 29. 8. - U Wilhelmsbadu održan masonski kongres.

Avgust/August/Kolovoz

uredi
  • 7. 8. - Znak vojničke zasluge je prvo odlikovanje SAD (1782-83, obnovljeno 1932. kao Purpurno srce).
  • avgust - Austrijski pukovnik Paulić podnosi izveštaj o Crnoj Gori: 4.884 kuće, procenjeno 8.000 ratnika; nema pravog autoriteta, krvna osveta je problem.[6]
  • avgust - Francuski de Lapérouseov pohod na Prince of Wales Fort i York Factory, položaje Kompanije Hudsonovog zaljeva.
 
  • 18. 8. (7. 8. po j.k.) - U Sankt Peterburgu je otkriven Bronzani/bakarni konjanik, spomenik Petru Velikom, na steni od 1250 tona.
  • 21 - 24. 8. - Veliki požar u Carigradu, najveći ove godine (prethodni u februaru i julu).[7]
  • 29. 8. - HMS Royal George je potonuo kod Portsmoutha sa oko 900 osoba, mornara i žena i dece u poseti.

Septembar/Rujan

uredi
  • 13. 9. - Velika opsada Gibraltara: opšti franko-španski napad je završen porazom.
  • 17. 9. - Engleska flota izgubila nekoliko brodova u uraganu pored Njufaundlenda.

Oktobar/Listopad

uredi
  • 3. 10. - U Rusiji je osnovan Orden Svetog Vladimira.
  • 11. 10.] - Britanski konvoj je po treći put stigao u Gibraltar - opsada još traje do februara, ali jasno je da franko-španske snage nemaju izgleda.

Novembar/Studeni

uredi

Decembar/Prosinac

uredi
  • 12. 12. - Akcija od 12. decembra 1782: HMS Mediator je pored Španije zarobio po jedan američki i francuski brod iz konvoja.
  • 14. 12. - Braća Montgolfier izvela prvi probni let balona (javni letovi slede dogodine).
  • decembar - Oficiri iz Hrvatske granice idu u prvo uhođenje Bosne, u Bihać i Travnik - izviđaju puteve i prikupljaju podatke za mapu.[8]

Kroz godinu

uredi
  • Veliku sušu u Bosni prati glad i kuga, u nekim mjestima prepolovljen broj stanovnika[9].
  • 1781-82 - Prodate su pustare u Banatu, osnovano je nekoliko vlastelinstava.[10]
  • Na osnovu predloga vladine školske komisije u Požunu, car Josif II naređuje da Srbi upotrebljavaju "građanski dijalekt", tj. slavenosrpski jezik i latinicu - ali nastavlja se otpor prema latinici, tako da car odustaje 1785.[11]
  • U Rijeci ima šest stranih konzula, osim konzula dubrovačkog (koji ima poseban položaj u dubrovačkoj službi).[12]
  • Pominje se prvi poznati fočanski muselim, Hadži Mehmed-aga Šuvalija, lokalni ajan (ući će u sukob sa jednim od begova Čengića, zbog čega je stradao "siromašni svijet", kasnije su ga ubile pašine delije).[13]
  • Sarajlija Jovan Miletić je podigao srpsku školu u Trstu.
  • Posthumno su objavljena Rousseauova dela "Ispovesti" (1769), "Rousseau, sudac Jean-Jacquesa" (1776), "Sanjarije usamljenog šetača" (1778).
  • Franz-Joseph Müller von Reichenstein otkrio telur.
  • Car Josif osniva Geometrijsko-hidrotehnički institut na Budimskom univerzitetu, današnji Budimpeštanski univerzitet tehnologije i ekonomike.
  • Charles-Joseph Panckoucke počinje izdavanje Encyclopédie Méthodique, revidirana i proširena verzija poznatije Encyclopédie - najmanje 210 tomova do 1832.
  • Crkve: župna crkva Uznesenja Blažene Djevice Marije u Svetoj Mariji, župna crkva Sedam žalosti Blažene Djevice Marije u Kotoribi, Našašća sv. Križa u Bogdanovcima (srušena 1990-tih), sv. Josipa u Grubišnom Polju.
  • U Kini je nakon deset godina završena Siku Quanshu, "Kompletna biblioteka četiri riznice", enciklopedija/kompilacija knjiga na oko 2,3 miliona stranica sa 800 miliona znakova.
  • Umetnik Louis-François Cassas putuje Istrom i Dalmacijom (knjiga Voyage pittoresque et historique de l’Istrie et Dalmatie objavljena 1802).

Rođenja

uredi

Smrti

uredi
Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1782.

Reference

uredi
  1. Historija n. J. II, 1099
  2. Istorija s. n. IV-1, 524
  3. Istorija s. n. IV-1, 264
  4. Historija n. J. II, 1187-8
  5. Pope Pius VI Descending the Throne to Take Leave of the Doge.... artsandculture.google.com
  6. Razmah Crnogoraca. rastko.rs
  7. [The Insurance Cyclopeadia: Being a Dictionary of the Definitions of Terms ... By Cornelius Walford, p. 59
  8. Istorija s. n. IV-1, 357
  9. Velike suše i kuge u Bosanskom ejaletu tokom druge polovine XVIII stoljeća. bosnae.info
  10. Historija n. J. II, 1138
  11. Istorija s. n. IV-2, 92
  12. Historija n. J. II, 1089
  13. Istorija s. n. IV-1, 489
Literatura
  • Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
  • Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-1), drugi tom (IV-2)